Негматова Диловар Исоқжоновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Янги Ўзбекистонда маҳаллабай ишлаш тизимининг социологик таҳлили» 22.00.02 – Ижтимоий тузилиш, ижтимоий институтлар ва турмуш тарзи.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/S119.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд Давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси, DSc.20/30.12.2019.S.23.02.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Мансур Бекмуродов социология фанлари доктори, профессор.
Расмий оппонентлар: Социология фанлари доктори (DSc) Абсалом Умаров, фалсафа фанлари доктори, профессор Исмоил Саифназаров.
Етакчи ташкилот: (“Ижтимоий фикр”) республика жамоатчилик фикрини ўрганиш маркази.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Ўзбекистон тараққиётининг янги босқичга кўтаришда маҳаллабай ишлаш тизимини социологик жиҳатдан таҳлил қилиш, усуллари ва воситаларини тадқиқ этишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
аҳоли бандлигини таъминлаш ва камбағалликни қисқартиришда маҳаллабай ишлаш тизимининг ижтимоий оърни ва прагматик аҳамийати тизимли йондашув нуқтаи назардан илмий асосланган;
маҳаллани ишсизлик ва жиноятчиликдан ҳоли ҳудудга айлантириш мақсадларини рўёбга чиқаришда миллий маънавий қадриятлар ва инсон капиталига таяниш ўзгаришлар динамикасининг узвийлигини таъминлаши далилланган;
маҳаллабай ишлаш тизими жадал ўзгараётган жамиятимизда стратификацион транформациялашув жараёнларини фаоллаштиришда ўзига хос драйвер сифатида намоён бўлиши позитив тенденсия сифатида асосланган;
маҳаллабай фаолийатини миқдорий таҳлил (ҳужжатларни ўрганиш, анкета сўрови) ҳамда сифат таҳлили (эксперт-интервю, фокус-гуруҳ) натижажаларини уйғунлаштирган ҳолда баҳолаш ҳудудларда ижтимоий, маънавий муҳитни барқарорлаштириш имкониятини кенгайтириши асосланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Янги Ўзбекистонда маҳаллабай ишлаш тизимининг социологик таҳлили бўйича тадқиқот натижаларидан:
бандликни таъминлаш ва камбағалликни қисқартириш жараёнида маҳаллабай ишлаш тизимининг ижтимоий ўрни ва прагматик аҳамияти тизимли ёндашув нуқтаи назаридан илмий асосланганига оид таклиф ва тавсиядан “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш маркази томонидан 2023-йилда ўтказилган “Ижтимоий фикр-2023” мавзусидаги социологик тадқиқотининг методик ва методологик қисмини шакллантиришда фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг 2019 йил 5 мартдаги 01-16/84-2-сон маълумотномаси). Натиҳада, тўпланган маълумотлар базасини ташкил қилишда ва Ўзбекистон Республикаси камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги ҳузуридаги Маҳаллабай ишлаш ва тадбиркорликни ривожлантириш агентлигига ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қонунчилик палатасининг Меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитасига Марказ томонидан таклифлар ишлаб чиқишга хизмат қилган;
маҳалланинг “ўсиш нуқта”ларини топиш орқали аҳоли турмуш даражасини ошириш динамикасининг узвийлиги назарий-амалий жиҳатдан далиллангангига оид хулосалардан Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясида 2024-йил 11-июн куни эфирга узатилган “Маҳалламиз ислоҳотчилари” кўрсатувини навбатдаги сонининг сенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилояти телерадиокомпаниясининг 2024-йил 12-июндаги №01-07/145-сон маълумотномаси). Натижада, маҳалладаги мавжуд муаммолар, фуқороларнинг бугунги кундаги ижтимоий, иқтисодий масалаларини ҳал этишга қаратилган комплекс ёндашувининг социологик таҳлилини амалга оширишга хизмат қилган;
маҳаллабай ишлаш тизимида ёшлар ва хотин-қизлар бандлигини таъминлашнинг ҳуқуқий, иқтисодий, ижтимоий ва маънавий тендесиялари аниқланганлигига доир амалий таклиф ва тавсиялардан Ёшлар ишлари агентлиги томонидан Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёевнинг 30 июн – Ёшлар куни муносабати билан мамлакат ёшларига йўллаган байрам табригида белгиланган устувор вазифалар ижросини таъминлаш ҳамда ёшлар қатламига оид мураккаб ижтимоий-иқтисодий масалалар билан боғлиқ феноменлар тизимини чуқурроқ билиш ва назарий-фундаментал тадқиқотлар олиб бориш, услубий ёндашувлар воситаларини такомиллаштиришда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Ёшлар ишлари агентлиги 2024-йил 8-июндаги 2-13-21-2743-сон маълумотномаси). Натижада, ёшларнинг бандлигини таъминлаш, ижтимоий фаоллигини ошириш, сиёсий ҳаётга мослаштиришга қаратилган маҳаллабай ишлаш тизимининг инновацион технологияларидан тарғибот дастурларини тайёрлашга хизмат қилган;
маҳаллабай ишлаш тизими фаолиятининг қиёсий социологик ўрганишга оид конкрет социологик тадқиқот дастури ишлаб чиқилганлигига оид таклифлардан “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш маркази томонидан 2023-йилда ўтказилган “Ижтимоий фикр-2023” мавзусидаги социологик тадқиқотининг сўровнома анкетасини ишлаб чиқишда фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг 2019 йил 5 мартдаги 01-16/84-2-сон маълумотномаси). Натижада, Марказ томонидан социологик сўровлар ўтказишни ташкиллаштириш борасида инновацион усул ва ёндашувларини ишлаб чиқишга хизмат қилган.