Эрназаров Беҳзод Оллабергановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): «Даврлар алмашинувида ўзбек идентиклиги транформациялашувининг дискурс таҳлили» 22.00.03 – “Ижтимоий онг ва ижтимоий жараёнлар социологияси”
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/S108.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Давлат бошқаруви академияси, DSc.20/30.12.2019.S.23.02.
Илмий раҳбарнинг Ф.И.Ш., илмий даражаси ва унвони: Каланов Комил Кулахматович, социология фанлари номзоди, профессор.
Расмий оппонентлар: Социология фанлари доктори, профессор Отамуродов С., социология фанлари доктори, профессор Каримов Б.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади даврлар алмашинувида ўзбек идентиклиги транформациялашувининг дискурс таҳлилини амалга ошириш орқали ўзбек идентиклиги трансформациялашувининг ижтимоий хусусиятларини асослашга оид таклиф-тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
даврлар алмашинуви тарихи ҳақидаги маҳаллий ва хорижий назарий-методологик манбалар ва консептуал ғоялар асосида ўзбек халқи идентиклигининг ўзаро алоқадорлигини ифодаловчи умумийлик ва хусусийлик белгилари, унинг трансформациялашуви ҳамда ёш категориялари консепсияларининг идентикликка таъсири ва ижтимоий-гуманитар билимларда ривожланиши илмий асослантирилган;
ўзбек халқи идентиклигининг даврлар алмашинувидаги омилларининг ижтимоий-маданий муҳитга таъсири аниқланган;
даврлар алмашинуви жараёнида ўзбек идентиклиги шаклланишига таъсир этувчи ижтимоий-мафкуравий воситалар ва технологиялар трансформасиясида дискурс таҳлилга йўналтирилган хулоса ва таклиф-тавсиялар ишлаб чиқилган;
умуминсоний ва миллий тажрибаларга асосланган ҳолда ёшлар онгидаги замонавийлик, миллий менталитет, миллий мансублик муаммоларини аниқлашнинг дискурс таҳлили асосида миллий муносабатларнинг идентикликка таъсири илмий-амалий жиҳатдан асослантирилган;
даврлар алмашинуви жараёнларининг ижтимоий аҳамияти ва унинг идентикликка таъсир этувчи социологик тамойиллари ва қонуниятлари авлодлар алмашинувини туркумлаштириш доирасида ўрганилган ҳолда, ўзбек халқи идентиклигига оид социологик атама, тушунча, тамойил ҳамда консептуал ёндашувлар тизимлаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. даврлар алмашинувида ўзбек халқи идентиклиги трансформациялашувининг дискурс таҳлилини тадқиқ этиш асосида:
даврлар алмашинуви тарихи ҳақидаги маҳаллий ва хорижий назарий-методологик манбалар ва консептуал ғоялар асосида ўзбек халқи идентиклигининг ўзаро алоқадорлигини ифодаловчи умумийлик ва хусусийлик белгилари, унинг трансформациялашуви ҳамда ёш категориялари консепсияларининг идентикликка таъсири ва ижтимоий-гуманитар билимларда ривожланишига оид таклифлардан “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг тадқиқот дастурларига киритилган “Ўзбекистонда миллатлараро муносабатлар жамоатчилик фикри кўзгусида: баҳолар, ҳолат, ўзгаришлар, муаммо ва ечимлар” лойиҳаси доирасида фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг 2024-йил 3-январдаги №01-16/01-сонли маълумотномаси). Натижада ушбу лойиҳа доирасида фойдаланилган социологик тадқиқотлар сўровномаси ўзбек идентиклиги трансформациялашувидаги дискурс таҳлилга оид саволлар билан бойитилган ва унинг натижалари таҳлилий маълумотлар базасини шакллантиришга хизмат қилган.
ўзбек халқи идентиклигининг даврлар алмашинувидаги омилларининг ижтимоий-маданий муҳитга таъсирига оид таклифлар Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022-2023 йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятига татбиқ этилга. Хусусан, Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи”, 41-банди “Миллий давлатчилигимиз тарихи, буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий меросини ўрганиш орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат, миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш” мавзуидаги тарғибот ишларини ўтказишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат маркази ҳузуридаги Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2023-йил 11-апрелдаги №141-сонли маълумотномаси). Натижада, диссертацияда илгари сурилган таклиф-тавсия ва хулосалар мамлакатимизда ўзбек идентиклиги шаклланиб бориши жараёнида тарихий, ижтимоий, маънавий омилларнинг замонавий глобаллашган дунёга интеграциялашув жараёнларида илгари сурилаётган илмий механизмларини ишлаб чиқишга хизмат қилган.
даврлар алмашинуви жараёнида ўзбек идентиклиги шаклланишига таъсир этувчи ижтимоий-мафкуравий воситалар ва технологиялар трансформасиясида дискурс таҳлилга йўналтирилган хулоса ва таклиф-тавсиялардан Оила ва хотин-қизлар қўмитаси ҳузуридаги “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йилга мўлжалланган иш режасининг ИВ бобининг “Ҳудудларни комплекс ривожлантириш юзасидан тадқиқотлар ўтказиш ҳамда таҳлилий маълумотномалар таййролаш” тўғрисидаги 26-банди ижросини амалга оширишда фойдаланилган (Оила ва хотин-қизлар қўмитаси ҳузуридаги “Оила ва хотин-қизлар” илмий-тадқиқот институтининг 2024-йил 20-мартдаги 01-09/1830-сонли маълумотномаси). Натижада ўзбек оилаларидаги қадриятлар идентикликлигининг дискурс таҳлилига оид социологик тадқиқотлар дастури ва сўровномаларидаги аниқлаштирувчи маълумотлар базасини шакллантиришга ҳамда мазкур банднинг ижроси бўйича тайёрланган таҳлилий маълумотномаларнинг назарий-методологик ва илмий-амалий жиҳатдан самарадорлиги ошишига хизмат қилган.
умуминсоний ва миллий тажрибаларга асосланган ҳолда ёшлар онгидаги замонавийлик, миллий менталитет, миллий мансублик муаммоларини аниқлашнинг дискурс таҳлили асосида миллий муносабатларнинг идентикликка таъсирига оид таклифлардан Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2022-йил биринчи ярим йиллик учун ягона иш режасининг (Марказий Кенгаш Ижроия қўмитасининг 2022-йил 6-январдаги 01-04/799-сон қарори) 11,18, 33-34-бандларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгашининг 2023-йил
12-апрелдаги 04-13/298-сонли маълумотномаси). Натижада ушбу таклиф-тавсиялар Ўзбекистон Ёшлар иттифоқи Марказий Кенгаши ҳамда ҳудудий ва маҳаллий Кенгашларнинг “Иш режаси” ва бошқа чора-тадбирлар дастури бандларининг ижросини таъминлашга ҳамда маънавий-маърифий ишлар соҳасида ўтказилган тарғибот тадбирларининг (конференция, давра суҳбати, семинар ва учрашувлар) мазмун-моҳиятини ёшларга самарали етказиш имконини берган.
даврлар алмашинуви жараёнларининг ижтимоий аҳамияти ва унинг идентикликка таъсир этувчи социологик тамойиллари ва қонуниятлари авлодлар алмашинувини туркумлаштириш доирасида ўрганилган ҳолда, ўзбек халқи идентиклигига оид тизимлаштирилган социологик атама, тушунча, тамойил ҳамда консептуал ёндашувларга оид таклифлардан “Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг тадқиқот дастурларида фойдаланилган (“Ижтимоий фикр” республика жамоатчилик фикрини ўрганиш марказининг 2024-йил 3-январдаги 01-16/01-сонли маълумотномаси). Натижада социологик тадқиқотлар сўровномалари ўзбек идентиклиги трансформациялашувидаги дискурс таҳлилга оид саволлар билан бойитилган.