Хушвақов Исломбек Мухаммади ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Капитал бозоридан облигациялар воситасида молиявий ресурс жалб қилишни такомиллаштириш”, 08.00.07 – “Молия, пул муомаласи ва кредит”.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2024.1PhD/Iqt 3007.
Илмий раҳбар: Шавкатов Наврузбек Шавкатович, иқтисодиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат иқтисодиёт университети, DSc.03/30.12.2019.I.17.01.
Расмий оппонентлар: Хайдаров Низомиддин Хамраевич, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор; Қаҳҳоров Азизжон Ахрор ўғли, Иқтисодиёт фанлари фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Республикаси Банк-молия академияси.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: капитал бозоридан облигациялар воситасида молиявий ресурс жалб қилишни такомиллаштиришга қаратилган илмий таклиф ва амалий тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
корпоратив облигацияларнинг хорижий номинал ҳисобварағидан бенефициар мулкдор ўзгармаган ҳолда “қимматли қоғозларни тўловсиз йетказиб бериш” (Фрее оф Паймент трансфер оф сеcуритиес) амалиётини жорий қилиш орқали уларга эгалик қилишдаги харажатларни камайтириш таклиф этилган.
давлат облигациялари билан амалга ошириладиган савдоларда қимматли қоғозлар ва пул маблағларини олдиндан депозитга қўйиш талабини бекор қилиш орқали давлат облигациялари муомаласини кенгайтириш асосланган;
облигациялар бозорида эмитентга нисбатан тўлов қобилияцизлик таомили жорий этилганлигини муҳим факт сифатида жорий этиш таклиф этилган
банкларнинг капитал бозори платформасига интеграциялашувини таъминлаш ҳамда мобил иловаларида облигациялар савдоси учун депо ҳисобрақам очиш орқали уларнинг облигациялар бозорида фаоллигини ошириш асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Капитал бозоридан облигациялар воситасида молиявий ресурс жалб қилишни такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
корпоратив облигацияларнинг хорижий номинал ҳисобварағидан бенефициар мулкдор ўзгармаган ҳолда “қимматли қоғозларни тўловсиз йетказиб бериш” (Фрее оф Паймент трансфер оф сеcуритиес) амалиётини жорий қилиш орқали уларга эгалик қилишдаги харажатларни камайтириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 2-сентябрдаги “Капитал бозорини ривожлантиришнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида” ПҚ-291-сонли Қарорида келтирилган “Тартибга солиш қумдони” махсус ҳуқуқий режимини ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 1-февралидаги 03/07-445-сон маълумотномаси) Натижада, корпоратив қимматли қоғозларнинг хорижий номинал ҳисобварағидан бенефициар мулкдор ўзгармаган холда бошқа депо ҳисобрақамга ўтказишда қимматли қоғозларни тўловсиз йетказиб бериш тартиби жорий этилди ҳамда облигациялар ҳаракати доирасидаги харажатлар 0,46 %га қисқартилишига эришилди;
давлат облигациялари билан амалга ошириладиган савдоларда қимматли қоғозлар ва пул маблағларини олдиндан депозитга қўйиш талабини бекор қилиш орқали давлат облигациялари муомаласини кенгайтириш таклифи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023-йил 2-сентябрдаги “Капитал бозорини ривожлантиришнинг қўшимча чора-тадбирлари тўғрисида” ПҚ-291-сонли Қарорида келтирилган 2023 - 2025-йилларда капитал бозорини ривожлантириш бўйича “Йўл харитаси”ни ишлаб чиқишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 1-февралидаги 03/07-445-сон маълумотномаси) Натижада, инвесторлар давлат қимматли қоғозларини сотиб олиш учун депозитга қўйиши керак бўлган пул маблағларидан эркин фойдаланишлари мумкин бўлди ҳамда инвесторлар сонининг ошишига олиб келди;
облигациялар бозорида эмитентга нисбатан тўлов қобилияцизлик таомили жорий этилганлигини муҳим факт сифатида жорий этиш таклифи Ўзбекистон Республикаси истиқболли лойиҳалар миллий агентлиги томонидан амалиётга жорий этилган. (Ўзбекистон Республикаси Истиқболли лойиҳалар миллий агентлигининг 2024-йилнинг 1-февралидаги 03/07-445-сон маълумотномаси). Натижада, қимматли қоғозлар бозорида эмитентларнинг облигациялари бўйича тўлов қобилиятини йўқотганда 31- ва 33-муҳим фактларни мажбурий эълон қилиш тартиби жорий қилинди ҳамда инвесторлар молиявий маблағлари доирасидаги учраши мумкин бўлган рисклар ҳақида олдиндан хабардор бўлиш имкониятига эга бўлдилар;
банкларнинг капитал бозори платформасига интеграциялашувини таъминлаш ҳамда мобил иловаларида облигациялар савдоси учун депо ҳисобрақам очиш орқали уларнинг облигациялар бозорида фаоллигини ошириш таклифи “Бизнесни ривожлантириш банки” АТБ томонидан амалиётга жорий этилган. (“Бизнесни ривожлантириш банки” АТБнинг 2024-йилнинг 7-февралидаги 19-07/805-сон маълумотномаси) Натижада, тижорат банкларининг капитал бозоридаги савдо операциялари ҳажми ҳамда ундаги иштирокчилар сонининг ошишига эришилган ва бу ўз навбатида банкнинг молиявий барқарорлигини мустаҳкамлашга асос бўлиб ушбу иштирокчилар учун комиссия тўловларининг жорий этилиши банкнинг даромад базасини 1-3 %гача оширишга хизмат қилган.