Абдуллаева Феруза Суюновнанинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Юридик терминларни ўқитишнинг лингводидактик асосларини такомиллаштириш (инглиз тили мисолида)”, 13.00.02–Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2017.2.PhD/Ped171.

Илмий раҳбар: Тешабоева Дилфуза Мўминовна, филология фанлари доктори, доцент.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари университети, DSc.27.06.2017.Ped.27.01.

Расмий оппонентлар: Хошимова Дилдорхон Уринбоевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Салиева Зарина Илхомовна, филология фанлари номзоди, доцент.

Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: инглиз тилидаюридик терминларни ўқитишнинг лингводидактик асосларини такомиллаштиришдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

терминларни таснифлаш мезонлари, даражалари ва типологияси умумистеъмол ва суд қарорлари бўйича ўхшаш ҳамда юридик контекст бўйича фарқли хусусиятлари аниқлаштирилган;

юридик терминларнинг синтактик-деривацион хусусиятлари ўзбек ва инглиз тилларидаги аутентик материалларда қиёсий таҳлил ва таққослаш орқали аниқлаштирилган;

парадигматик ёндашув бўйича юридик контекстда терминология этимиологияси ва аффиксал, морфемик-морфологик, лексик-семантик, функционал-семантик ва синтактик усулда ясалиши аниқлаштирилган;

компетенциявий ёндашув асосида юриспруденциянинг давлат-ҳуқуқий, фуқаролик-ҳуқуқий, жиноий-ҳуқуқий, тадбиркорлик-ҳуқуқий, халқаро-ҳуқуқий фаолияти бўйича юридик терминларни ўқитиш методикаси махсус соҳавий контекстда такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Юридик терминларни ўқитишнинг лингводидактик асосларини такомиллаштириш бўйича олинган илмий натижалар асосида:

умумистеъмол ва суд қарорлари бўйича ўхшаш ҳамда юридик контекст бўйича фарқли хусусиятлари асосида аниқлаштирилган терминларни таснифлаш мезонлари, даражалари ҳамда типологиясидан А-1-219 рақамли “Таълим тизимида хорижий тил (инглиз) йўналишидаги олий таълим таълим муассасаларида умумевропа компетенциялари (CEFR) бўйича С1 даражасини эгаллашни таъминлайдиган ўқув-услубий мажмуа яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 13 июндаги 89-03-2317-сон маълумотномаси). Натижада ҳуқуқий тизим асосида терминологик номинациялар шакллари бўйича юридик терминларнинг типологик таснифи ишлаб чиқилган;

ўзбек ва инглиз тилларидаги аутентик материалларда қиёсий таҳлил ва таққослаш орқали аниқлаштирилган юридик терминларнинг синтактик-деривацион хусусиятларидан ОТ-Ф8-062 рақамли “Тил тараққиётнинг деривацион қонуниятлари” мавзусидаги фундаментал лойиҳада фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 15 февралдаги 89-03-716-сон маълумотномаси). Натижада юридик терминлар мазмунидаги ностандарт тест ва топшириқлар тизими, Блиц-сўров ва ўқув лойиҳалари ишлаб чиқилган;

парадигматик ёндашув бўйича юридик контекстда аниқлаштирилган терминология этимиологияси ва аффиксал, морфемик-морфологик, лексик-семантик, функционал-семантик ва синтактик усулда ясалишидан инновацион ҳамкорлик шартномаларининг соҳавий луғатлар яратиш тизимида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 15 февралдаги 89-03-716-сон маълумотномаси). Натижада французча-ўзбекча-русча ҳамда немисча-ўзбекча-русча юридик луғатлар яратилган;

компетенциявий ёндашув асосида юриспруденциянинг давлат-ҳуқуқий, фуқаролик-ҳуқуқий, жиноий-ҳуқуқий, тадбиркорлик-ҳуқуқий, халқаро-ҳуқуқий фаолияти бўйича махсус соҳавий контекстда такомиллаштирилган юридик терминларни ўқитиш методикасидан ИТД-1-07 рақамли “Тилшунослик асослари фанидан дарслик, ўқув-услубий мажмуа ва уларнинг электрон нусхаларини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳада ҳамда “Ҳуқуқий ҳимоя” кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 2 февралдаги 89-03-543-сон маълумотномаси ҳамда “O’zbekiston” телерадиоканали давлат унитар корхонасининг 2018 йил 1 февралдаги 39-39-157-сон маълумотномаси). Натижада юридик терминларни ўқитиш методикаси оммалаштирилган.