Топилдиева Муяссар Рахимжоновнанинг
Фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Ўзбекистон ССР Олий суди тарихи (1924–1991-йй.)”, 07.00.01. – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.PhD/Tar451
Илмий раҳбар: Зияева Доно Хамидовна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, DSc.03/30.12.2019.Tar.01.04.
Расмий оппонентлар: Мўминов Алишер Гаффарович, сиёсий фанлари доктори, профессор; Хасанов Бахтиёр Вахапович, тарих фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Ўзбекиснон давлат  жаҳон тиллари университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади 1924–1991-йилларда Ўзбекистон ССР Олий судининг ташкил етилиши ва унинг фаолийати тарихини осҳиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
совет давлатининг дастлабки йилларида ҳуқуқий меъёрларга зид равишда “тройка”лар, фавқулодда судлар каби турли суд тузилмаларнинг ташкил этилиши, айниқса, қатағонлар даврида ижро этувчи органларнинг қарорларини кўр-кўрона амалга оширилиши Ўзбекистон ССРдаги Олий суднинг ҳам фақатгина мустақил юқори суд инстанцияси сифатида  шакллланишига тўсқинлик  қилганлиги кўрсатиб берилган;
Иккинчи жаҳон уруши  йилларида Олий суд зиммасига судларда “ватан хоинлари”, давлат сирларини ошкор қилганлик учун жазо чораларини кучайтириш, меҳнат ва бошқа мажбуриятларни бажаришдан бўйин товлаш, давлат интизомини бузувчилар ва “социалистик мулк”га зарар етказганларга қарши қатъий чораларни кўришга  қаратилган вазифаларни қўйилиши ҳарбий ва фуқаролик судлари ўртасидаги чегараларнинг узоқлашишига олиб келганлиги асосланган;
Иккинчи жаҳон урушидан кейинги даврда давлат учун зарур бўлган натижаларни таъминлаб берадиган ўта марказлашган ва бошқариладиган судлов тизимининг шакллантирилганлиги партия томонидан берилган топшириқлар бўйича қарорларини қабул қилишга йўналтирилиши партия ва ижроия органларининг бевосита таъсир ва кўрсатмалари асосида фаолият олиб борадиган тизимга айланиб қолганлиги асосланган;
Олий суд тизимида юқори лавозимларга раҳбар кадрларни тайинлашда юрист кадрларнинг тажриба, билим ва кўникмаларига эмас балки, ижтимоий келиб чиқилиши, сиёсий қарашлари ва “партия чақириқларига лаббай деб жавоб берадиган кадрлар”нинг тайинланиши суд қонунчилигини ислоҳ қилиш, судяларнинг касбий тайёргарлигини ошириш, одил судловни амалга ошириш каби энг муҳим вазифаларни амалга оширилишида энг асосий тўсиқлар бўлганлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбекистонда Олий суд фаолийатига оид ишлаб сҳиқилган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
совет давлатининг дастлабки йилларида ҳуқуқий меёрларга зид равишда “тройка”лар, фавқулодда судлар каби турли суд тузилмаларнинг ташкил этилиши, айниқса, қатағонлар даврида ижро этувчи органларнинг қарорларини кўр-кўрона амалга оширилиши Ўзбекистон ССРдаги Олий суднинг ҳам фақатгина мустақил юқори суд инстанцияси сифатида  шакллланишига тўсқинлик  қилганлиги билан боғлиқ натижалардан Ўзбекистон Республикасида судйалар ва суд тизими кадрларини малакасини ошириш ва қайта таййорлаш курслари ўқув жарайонида фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2023-йил 18-апрелдаги 11-06-23-сон маълумотномаси). Натижада судйаларни таййорлаш, тайинлаш, қайта таййорлашда ва ўқитишда ўқув жарайонини такомиллаштиришга хизмат қилган.
Иккинчи жаҳон уруши  йилларида Олий суд зиммасига судларда “ватан хоинлари”, давлат сирларини ошкор қилганлик учун жазо чораларини кучайтириш, меҳнат ва бошқа мажбуриятларни бажаришдан бўйин товлаш, давлат интизомини бузувчилар ва  “социалистик мулк”га зарар етказганларга қарши қатъий чораларни кўришга  қаратилган вазифаларни қўйилиши ҳарбий ва фуқаролик судлари ўртасидаги чегараларнинг узоқлашишига олиб келганлиги билан боғлиқ натижалардан Ўзбекистон Республикаси Олий Суди ҳузуридаги Суд тарихи музейи фондларини бойитишда фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий судининг 2023-йил 18-апрелдаги 11-06-23-сон маълумотномаси). Бу музейга ташриф буюрувсҳиларга совет давридаги Олий суд фаолийатига холисона баҳо бериш имконийатини берган.
 Иккинчи жаҳон урушидан кейинги даврда давлат учун зарур бўлган натижаларни таъминлаб берадиган ўта марказлашган ва бошқариладиган судлов тизимининг шакллантирилганлиги партия томонидан берилган топшириқлар бўйича қарорларини қабул қилишга йўналтирилиши партия ва ижроия органларининг бевосита таъсир ва кўрсатмалари асосида фаолият олиб борадиган тизимга айланиб қолганлиги билан боғлиқ натижалардан “Ўзбекистоннинг енг йанги тарихи” дарслигида ўз ифодасини топган. (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2022-йил 17-мартдаги 106 рақамли гувоҳномаси). Натижаларнинг қўлланилиши соҳага оид изланувсҳиларнинг одил судлов муносабатларига оид билим ва кўникмаларини ривожлантиришга хизмат қилган.
Олий суд тизимида юқори лавозимларга раҳбар кадрларни тайинлашда юрист кадрларнинг тажриба, билим ва кўникмаларига эмас балки, ижтимоий келиб чиқилиши, сиёсий қарашлари ва «партия чақириқларига лаббай деб жавоб берадиган кадрлар»нинг тайинланиши суд қонунчилигини ислоҳ қилиш, судяларнинг касбий тайёргарлигини ошириш, одил судловни амалга ошириш каби энг муҳим вазифаларни амалга оширилишида энг асосий тўсиқлар бўлганлиги билан боғлиқ натижалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанийаси “Ўзбекистон” телерадиоканали” ДУК қошидаги “Ўзбекистон тарихи” телеканали “Тақдимот” кўрсатуви ссенарийсини таййорлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанийаси “Ўзбекистон” телерадиоканали” ДУК қошидаги “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2022-йил 7-нойабрдаги 02-31-1859-сон маълумотномаси). Ушбу илмий натижаларнинг қўлланилиши телетомошабинларда Олий суднинг фуқаролик ва жиноий ишлар бўйисҳа фаолийати, фуқароларнинг ҳуқуқ ва еркинликларини ҳимойа қилиш борасида амалга оширган ишлари билан боғлиқ тасаввурларининг кенгайишига хизмат қилган.