Дусмухамедов Шавкат Махмуджон ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Дентал имплантацияни рақамли технологиялар асосида режалаштириш ва операциядан кейинги асоратлар профилактикаси» 14.00.21–Стоматология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2022.2.PhD/Tib2838.
Илмий раҳбар: Юлдашев Абдуазим Абдувалиевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат стоматология институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат стоматология институти, DSc.04/30.12.2019. Tib.59.01.
Расмий оппонентлар: Баймурадов Шухрат Абдужалилович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Сhunui Lee тиббиёт фанлари доктори, профессор (Корея Республикаси).
Етакчи ташкилот: Токай тиббиёт маркази (Япония).
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тиш катори нуқсони мавжуд беморларда дентал имплантацияни текшириш алгоритмини ишлаб чиқиш ва уни индивидуал жаррохлик шаблонидан фойдаланган холда мукаммаллаштириш хамда операциядан кейинги асоратларни олдини олишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
оғиз ичи сканерлаш ва компютер моделлаштиришдан фойдаланган ҳолда дентал имплантацияни режалаштириш ва ўрнатиш имплантнинг чўққисида ва платформасида оғиш хатолигининг камайиши ва шу билан имплантациянинг юқори аниқлигига олиб келиши рентгенологик тадқиқотлар билан асосланган;
жарроҳлик соҳасида уч ўлчовли компютер моделлаштириш, имплантларни виртуал жойлаштириш ва оғиз бўшлиғининг юмшоқ тўқималарини оғиз ичи сканерлаш усулларидан фойдаланиш, дарҳол дентал имплантациясининг суяк ва юмшоқ тўқималар аугментацияси билан биргаликда ўтказиш имконини бериши аниқланган;
дарҳол дентал имплантацияга тайёргарлик кўришда милк чўнтаги микрофлораси таркибини олинадиган тиш соҳасидаги тиш катакчасига имплантациядан олдин ва операция вақтида антибактериал препаратларни қўллаганда St. Aureus, St. Hemoliticus, Str. Sanguis каби қўзғатувчилар томонидан яллиғланиши асоратлар ва периимплантит ривожланишининг олдини олишга олиб келиши микробиологик текшириш асосида исботланган;
дарҳол дентал имплантацияснинг таклиф этилаётган уч ўлчовли компютер моделлаштириш ва интраорал сканерлаш асосида индивидуал жарроҳлик шаблони ёрдамида ўтказилувчи диагностик ва даволаш алгоритмидан фойдаланиш, алвеоляр тизма қалинлигини ва милкнинг биотипини аниқлаш орқали эстетик жиҳатдан аҳамиятга эга бўлган соҳанинг оптимал тикланишига имкон бериши исботланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Дентал имплантацияни рақамли технологиялар асосида режалаштириш ва операциядан кейинги асоратлар профилактикаси бўйича олинган илмий натижалар асосида (Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Илмий-техник кенгашининг 2024-йил 8-июлдаги 2-сон хулосаси):
биринчи илмий янгилик: оғиз ичи сканерлаш ва компютер моделлаштиришдан фойдаланган ҳолда дентал имплантацияни режалаштириш ва ўрнатиш имплантнинг чўққисида ҳам, платформасида ҳам оғиш хатолигининг камайиши ва шу билан имплантациянинг юқори аниқлигига олиб келиши рентгенологик тадқиқотлар билан асосланганлиги Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/31-сон билан тасдиқланган “Дентал имплантологияда рақамли технологияларни қўллаш” мавзусидаги услубий тавсиянома хамда Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/32-сон билан тасдиқланган “Тўлиқ иккиламчи адентия ҳолатидаги беморларни якуний протезлаш босқичида вақтинчалик протезларни сканерлашнинг самарадорлиги” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар 4-сон Болалар стоматология поликлиникасининг 10.09.2023-йилдаги №64 сонли буйруғи билан хамда Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникасининг 09.09.2023-йилдаги №84 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: имплантациясининг аниқлигини оширишга имкон бериб, шу билан бирга операция вақтида жарроҳлик шаблонининг ҳаракатчанлиги туфайли имплантат оғишининг намоён бўлишини минималлаштириш ва операциядан кейинги юқори аниқликга эришишда, техник муаммоларни ва асоратларни олдиндан прогнозлаш, олдини олишда тиббий-ижтимоий аҳамиятга эга. Иқтисодий самарадорлиги: бирламчи қисман адентия билан оғриган беморларда оғиз бўшлиғини тўғри ва муваффақиятли реабилитация қилиш, айниқса имплантни дарҳол ўрнатиш ва юклаш имконини беради. Имплант ва унинг таянч бирикмаси нотўғри ўрнатилиши натижасида винтнинг бўшашиши/синиши, керамик қопламанинг синиши/езилиши /учишига олиб келади, бу еса уларни алмаштиришни талаб қилади (300000 + 12000000 = 12300000 сўм). Баъзан алвеоляр ўсиқ ҳажмининг камайиши, яллиғланиши ва имплантнинг йўқолиши сабабли ҳам медикаментоз (200000 сўм), ҳам жарроҳлик (12000000 сўмгача) даволанишни талаб қилади. Хулоса: имплантатциядан олдин оғиз ичи сканерлаш ва компьютер тамография атижалари ёрдамида моделлаштириш техникасидан фойдаланган холда бемор тўқималарининг индивидуал контурларига кўра имплантацияни олдиндан режалаштириш ва бахолаш имконини беради. Бу эса ўтказиладиган имплантацияни имплант платформасидаги оғиш хатолиги кўрсаткичларини 4,8 бараварга, имплант чўққисида 1,5 бараварга ва ангуляция бўйича хатоликни 2,52 бараварга камайтириб, юқори аниқликда бажариш имконини берди.
иккинчи илмий янгилик: жарроҳлик соҳасида уч ўлчовли компютер моделлаштириш, имплантларни виртуал жойлаштириш ва оғиз бўшлиғининг юмшоқ тўқималарини оғиз ичи сканерлаш усулларидан фойдаланиш, дарҳол дентал имплантациясининг суяк ва юмшоқ тўқималар аугментацияси билан биргаликда ўтказиш имконини бериши аниқланганлиги Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/31-сон билан тасдиқланган “Дентал имплантологияда рақамли технологияларни қўллаш” мавзусидаги услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар 4-сон Болалар стоматология поликлиникасининг 10.09.2023-йилдаги №64 сонли буйруғи билан хамда Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникасининг 09.09.2023-йилдаги №84 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: эстетик милк ва суяк кўрсаткичларининг узоқ муддатдаги эҳтимолий ўзгаришларининг информацион меъзонлари ўрнатилди ва уларда асоратлар ривожланиш хавфи юқори бўлган гуруҳлар шакллантирилди. Иқтисодий самарадорлиги: иккиламчи қисман адентия билан оғриган беморларда имплантация асоратларини комплекс даволашда камида 5 кун (300000 сўм) дори билан ёки суяк пластикасини реплантация усули ёрдамида амалга оширилади (13200000 + 3300000 = 16500000 сўм). Хулоса: оғиз ичи сканерлаш ва компьютер томографияси маълумотларидан фойдаланган холда зудлик билан тиш имплантацияси ва юмшоқ тўқималарни аугментацияси усулларини биргаликда қўллаш жаррохлик аралашувнинг давомийлигини қисқартириб, табассум эстетикаси меъзонларини (шиллиқ қават қалинлиги 161,5%га, гингивал контурнинг карама карши ушбу тиши зенитлари орасидаги фарқини 612%га, тишнинг мезиал ва дистал сўрғичи баландлиги 53,4%га) сезиларли даражада яхшиланишига, бу билан операциядан кейин юмшоқ тўқималарнинг табиий контурини сақлаб қолишга имкон бериши билан асоратлар сонини камайтиришга ва беморларнинг сифатли ҳаётини оширишга ёрдам берди.
учинчи илмий янгилик: дарҳол дентал имплантацияга тайёргарлик кўришда милк чўнтаги микрофлораси таркибини олинадиган тиш соҳасидаги тиш катакчасига имплантациядан олдин ва операция вақтида антибактериал препаратларни қўллаганда St. Aureus, St. Hemoliticus, Str. Sanguis каби қўзғатувчилар томонидан яллиғланиши асоратлар ва периимплантит ривожланишининг олдини олишга олиб келиши микробиологик текшириш асосида исботланганлиги Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/31-сон билан тасдиқланган “Дентал имплантологияда рақамли технологияларни қўллаш” мавзусидаги услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар 4-сон Болалар стоматология поликлиникасининг 10.09.2023-йилдаги №64 сонли буйруғи билан хамда Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникасининг 09.09.2023-йилдаги №84 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: сурункали периодонтит билан оғриган беморларда дархол тиш имплантациясини режалаштиришда замонавий технологиялар ютуқларига асосланиб операциядан кейинги асоратларни камайтириш ва имплантни узоқ муддатли яшаб қолиш кўрсаткичини яхшилаш (12%га) орқали тиш имплантацияси самарадорлигини оширишга қаратилган. Иқтисодий самарадорлиги: беморларнинг реабилитация даврини қисқартириш, қўлланилаётган материал таннархи, сарфланган вақт, қатновлар сони ва бир қатнов учун кетган вақтларнинг ўртача арифметик қиймати бўйича ҳар бир бемор учун 16800000 сўмга (300000 сўм (дори билан даволаш) – 16500000 сўм (жарроҳлик даволаш)) харажатларни камайтириш имконини беради. Хулоса: микробиологик тадқиқотларни динамикада таҳлил қилиш асосида, периодонтал суюқликдаги микробларнинг антибиотикларга сезгирлигини тахлил қилиш ва шу асосида операциядан олдин ва тўғридан-тўғри имплантация вақтида антибактериал препаратларни қўллаш операциядан кейинги даврларда махаллий яллиғланиш асоратларини 2,5 баравар камайтириш имконини беради.
тўртинчи илмий янгилик: дарҳол дентал имплантацияснинг таклиф этилаётган уч ўлчовли компютер моделлаштириш ва интраорал сканерлаш асосида индивидуал жарроҳлик шаблони ёрдамида ўтказилувчи диагностик ва даволаш алгоритмидан фойдаланиш, алвеоляр тизма қалинлигини ва милкнинг биотипини аниқлаш орқали эстетик жиҳатдан аҳамиятга эга бўлган соҳанинг оптимал тикланишига имкон бериши исботланганлиги Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/31-сон билан тасдиқланган “Дентал имплантологияда рақамли технологияларни қўллаш” мавзусидаги услубий тавсиянома хамда Тошкент давлат стоматология институти Экспертлар кенгаши томонидан 2023-йил 31-майдаги 04-р/32-сон билан тасдиқланган “Тўлиқ иккиламчи адентия ҳолатидаги беморларни якуний протезлаш босқичида вақтинчалик протезларни сканерлашнинг самарадорлиги” номли услубий тавсиянома мазмунига сингдирилган. Мазкур таклиф Тошкент шахар 4-сон Болалар стоматология поликлиникасининг 10.09.2023-йилдаги №64 сонли буйруғи билан хамда Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникасининг 09.09.2023-йилдаги №84 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Ижтимоий самарадорлиги: адентия билан оғриган беморларга операциядан кейинги асоратларни ривожланиш хавфини камайтиради, бу еса имплантациянинг давомийлиги ва функционаллигига ижобий таъсир қилади хамда компютер ёрдамида моделлаштириш суяк тапографияси ва милк биотипи турига қараб ЁСР ва ЭБТТга бўлган эхтиёжни аниқлаш имконини беради. Иқтисодий самарадорлиги: иккиламчи қисман адентия билан оғриган беморларда имплантация асоратларини комплекс даволашда камида 5 кун (300000 сўм) дори билан даволаш, шунингдек, асоратнинг мураккаблик даражасига қараб қайта имплантациядан тортиб суяк пластикасини ўтказишгача (13200000 + 3300000 = 16500000 сўм) бўлган миқдордаги иқтисодий самарадорликка эришиш мумкун. Хулоса: жағнинг уч ўлчовли компютер моделлаштириш натижалари ва интраорал сканерлаш маълумотлари асосида эстетик жиҳатдан муҳим соҳадаги милк биотипи ва алвеоляр суяк хажмини аниқлаган холда дархол тиш имплантацияси учун диагностика ва даволаш алгоритми ишлаб чиқилган.