Sayt test rejimida ishlamoqda

Жахонов Азизбек Холмирзаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар:
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Аутоиммун гемолитик анемиянинг клиник-лаборатор ва молекуляр-генетик жиҳатлари” 14.00.29 – Гематология ва трансфузиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.I.PhD/Tib1766.
Илмий рахбар: Саидов Аълонур Бахтинурович тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib30.02.
Расмий оппонентлар: Махмудова Азиза Джумановна, тиббиёт фанлари доктори, Гилдийэва Маргарита Сабировна, биология фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади аутоиммун жараён шаклланишининг клиник, лаборатор ва молекуляр-генетик хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда ташхислаш мезонлари ҳамда аутоиммун гемолитик анемиянинг ривожланиш ва кечишини башорат қилиш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
аутоиммун гемолитик анемиянинг ривожланиши ва оғир кечишида Интерлейкин (ИЛ) 10 (рс3024491) гени аҳамятсиз эканлиги, Интерлейкин (ИЛ)10 (рс1800872) гени эса касалликнинг оғир кечишида бевосита таъсири аниқланган;
аутоиммун жараённинг модификатор генлари ўсимта некрози омили ТНФ-α (рс1800629), Интерлейкин (ИЛ) 17А (рс2275913), Интерлейкин (ИЛ) 17Ф (рс763780) ва АИГА ривожланиши ўртасидаги ассоциатив боғлиқлик исботланган;
аутоиммун гемолитик анемиянинг оғир даражасида ТНФ-α (рс1800629), ИЛ10 (рс1800872), ИЛ17А (рс2275913); ИЛ17Ф (рс763780) генларининг полиморф локусларининг мустақил хавф таъсири  исботланган;
аутоиммун гемолитик анемияда Интерлейкин (ИЛ) 23Р (11209026) генетик полиморфизимининг касаллик ривожланиши ва оғир кечиши жиҳатдан прогностик ахамятсизлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академияси Мувофиқлаштирувчи Эксперт кенгашининг 2023-йил 23 ноябрдаги 11-23/84-х-сон  хулосасига кўра:
биринчи илмий янгилик: аутоиммун гемолитик анемиянинг ривожланиши ва оғир кечишида (ИЛ) 10 (рс3024491) гени аҳамятсиз эканлиги,  ИЛ10 (рс1800872) гени эса касалликнинг оғир кечишида бевосита таъсири аникланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: Аутоиммун гемолитик анемия ташхиси ва оғирлигини аниқлашнинг якуний текширувида ҳал қилувчи ташхислаш усули генлар полиморфизмини аниқлаш ҳисобланади. Беморларда генларнинг полиморф локусларини ҳар томонлама таҳлил қилиш асосий касалликни авжланишини ва асоратланишини олдини олиш имкониятини беради. Аутоиммун гемолитик анемия билан касалланган беморларда ИЛ10 (рс 1800872) ва ИЛ10 (рс 3024491); генларининг полиморф локусларининг тарқалиши касалликни ривожланиши ҳамда унинг оғир кечиши хавфини оширишда иштирок этиши исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт марказининг (2023 - йил 25- октябрдаги 12-сонли буйруғи билан), Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази гематология бўлимининг (2023 - йил 30 - октябрдаги 102-Т сонли буйруғи билан) ва Гулистон тиббиёт кластери Гематология бўлимининг (2023 - йил 2 - ноябрдаги 122-сонли буйруғи билан) амалиётига татбиқ этилган. Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023-йил 23 ноябрдаги 11-23/84-х-сон хулосаси. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: аутоиммун гемолитик анемиядаги генлар полиморфизми натижаларига кўра клиник, лаборатор ўзгаришларини ҳар томонлама таҳлил қилиш орқали улардаги ўзгаришларни эрта аниқлаш, касаллик оғирлик даражасини тўғри баҳолаш, авжланишини ва асоратланиш даражасини баҳолаш, бемор ҳаётига хавф солувчи асоратларни олдини олиш имконини беради. Аутоиммун гемолитик камқонлик билан касалланган беморларда ушбу генларнинг полиморф локусларини эрта аниқлаш билан бир қаторда асосий касалликни авжланиши ва асоратланиш даражасини баҳолаш, бемор ҳаётига хавф солувчи асоратларни олдини олиш, даволаш режасини тўғри танлаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: аутоиммун гемолитик анемия мавжуд беморларда беморларда ИЛ10 (рс с1800872) ва ИЛ10 (рс 3024491) генлар полиморфизмидаги ўзгаришларининг ҳар томонлама таҳлил натижалари асосида касаллик оғирлиги баҳоланиб монанд муолажалар олиб бориш, уни авжланишини ва асоратланишини, тез ёрдамга мурожат ҳамда касалхонага қайта ётишлар сонини камайишига олиб келади. Агар битта беморга бир кун касалхонада даволаниш ўртача ҳисоблаганда 350000 сўм бўлса, ўн кунга 3500000 сўмни, бир йилда 3 марта даволанса ушбу харажат 10500000 сўмни ташкил этади. Ўз вақтида олиб борилган ташхислаш ва даволаш ишлари ҳар бир бемор ҳисобига 3500000-8000000 сўм тежаш имконини беради. Аутоиммун гемолитик анемия билан касалланган беморларда ТНФ-б (рс 1800629); ИЛ10 (рс 1800872); ИЛ10 (рс 3024491); ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) ва ИЛ23Р (11209026) генларининг полиморф локусларининг тарқалишини аниқлаш ва монанд даволаш уларда ногиронликни камайтириб беморларнинг ўртача умр давомийлигини ошириш имконини беради. Усулнинг самарадорлиги қуйидагича ҳисобланди: Эвр=(Д1-Д2)×(Г+Е)×Н-0.15×К. Бунда Д1- даволаш усули тадбиқ этилгунга қадар беморнинг ушбу ҳасталик бўйича меҳнатга лаёқацизлик кунлари ўртача сони; Д2- даволаш усули тадбиқ этилгандан сўнг беморнинг ушбу ҳасталик бўйича меҳнатга лаёқацизлик кунлари ўртача сони; Г – бир ишчининг кунлик даромади; Э –меҳнатга лаёқацизлик бўйича бериладиган мояна, сум/кун; Н –тадбиқ этилаётган янгилик маштаби (ушбу даволаш усулини йилига тадбиқ этилиши кутилаётган ёки тадбиқ этилган бемор лар сони); 0.15– самарадорлининг меъёрий коеффиценти; К- ушбу усулни амалиётга тадбиқ этилишида кутилаётган маблағ сарфи. Эвр = (10-8) × (200000+60000) × 80 - 0.15× 500000 = 41525000 сўмни тежаш имконини беради. Хулоса: олинган натижаларга кўра аутоиммун гемолитик анемия аниқланган беморларда ИЛ10 (рс 1800872) ва ИЛ10 (рс 3024491) генларининг полиморф локусларининг тарқалишини касаллик келтириб чиқаришдаги ролини эрта аниқлаш даво муолажаларини тўғри олиб боришга ёрдам беради. Бу эса беморларнинг касалхонага қайта ётишлари сонини ва кунини ҳамда даволаш учун кетадиган харажатларни кайтириш орқали иқтисодий самара беради. Жахонов Азизбек Холмирзайэвичнинг тиббиёт фанлари бўйича  фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини (14.00.29 – гематология ва трансфузиология) олиш учун “Аутоиммун гемолитик анемиянинг клиник-лаборатор ва молекуляр-генетик жиҳатлари” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгашининг 2023-йил 23 -ноябр 11-23/84-х сонли хулосаси тақдим этилган.
иккинчи  илмий янгилик:аутоиммун жараённинг модификатор генлари ТНФ-б(рс 1800629), ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) ва аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ўртасидаги боғлиқлик исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: камқонлик аниқланган беморларда ТНФ-б (рс 1800629), ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) модификатор генларини аниқланганлиги уларда аутоиммун гемолитик анемияни эрта аниқлаш имконини бериши исботланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт марказининг (2023 - йил 25 - октябрдаги 12-сонли буйруғи билан), Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази гематология бўлимининг (2023 - йил 30 - октябрдаги 102-Т сонли буйруғи билан) ва Гулистон тиббиёт кластери гематология бўлимининг (2023 - йил 2 - ноябрдаги 122-сонли буйруғи билан) амалиётига татбиқ этилган. Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023-йил 23 ноябрдаги 11-23/84-х-сон хулосаси. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: камқонлик аниқланган беморларда ТНФ-б (рс 1800629), ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) модификатор генларини аниқланганлиги уларда аутоиммун гемолитик анемияни эрта аниқлаш имконини яратади. Бу беморларда даволаш стратегиясини тўғри танлаш ва унинг самарадорлигини баҳолаш ҳамда асоратларини олидини олиш, уларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  аутоиммун жараённинг модификатор генлари ТНФ-б(рс 1800629), ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) ва аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ўртасидаги ассоциатив боғлиқликни аниқлаш касалликни ташхислаш учун керак бўладиган ортиқча лаборатор ва асбобий текшириш усулларга эҳтиёжни камайтиради ва даволаш учун маблағларни тежаш имконини беради. Бу усул орқали бир бемордан ўртача 5000000 сўмни тежаш имконини беради. Хулоса: камқонлик аниқланган беморларда ТНФ-б(рс 1800629), ИЛ17А (рс 2275913), ИЛ17Ф (рс 763780) модификатор генларини аниқланганлиги уларда аутоиммун гемолитик анемияни эрта аниқлаш имконини беради. Унга асосланган ҳолда танланган самарали даво асосий касалликни авжланишини ва ногиронликни камайтириб беморларнинг ўртача умр давомийлигини оширади, касалхонага қайта ётишлари сонини ва кунини ҳамда даволаш учун кетадиган харажатларни кайтириш орқали иқтисодий самара беради. Жахонов Азизбек Холмирзайэвичнинг тиббиёт фанлари бўйича  фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини (14.00.29 – гематология ва трансфузиология) олиш учун “Аутоиммун гемолитик анемиянинг клиник-лаборатор ва молекуляр-генетик жиҳатлари” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгашининг 2023-йил 23 -ноябр 11-23/84-х сонли хулосаси тақдим этилган.
учинчи илмий янгилик: аутоиммун гемолитик анемиянинг оғир даражасида ТНФ-α(рс 1800629), ИЛ10 (рс 1800872), ИЛ17А (рс 2275913); ИЛ17Ф (рс 763780) генларининг полиморф локусларининг мустақил хавф таъсири исботланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: аутоиммун гемолитик анемиянинг оғир кечишининг ривожланишида ТНФ-б(рс 1800629) ва ИЛ10 (рс 1800872) генлари полиморф локусларининг ишончли (п˂0.05), ИЛ17А (рс 2275913) ва ИЛ17Ф (рс 763780) генлари полиморф локусларининг юқори ишончли (п˂0.01) мустақил хавф таъсири тасдиқланди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт марказининг (2023 - йил 25 - октябрдаги 12-сонли буйруғи билан), Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази гематология бўлимининг (2023 - йил 30 - октябрдаги 102-Т сонли буйруғи билан) ва Гулистон тиббиёт кластери гематология бўлимининг (2023 - йил 2 - ноябрдаги 122-сонли буйруғи билан) амалиётига татбиқ этилган. Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023-йил 23 ноябрдаги 11-23/84-х-сон хулосаси. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: аутоиммун гемолитик анемия аниқланган беморларда ТНФ-б(рс 1800629), ИЛ10 (рс 1800872), ИЛ17А (рс 2275913); ИЛ17Ф (рс 763780) генларининг полиморф локусларининг эрта аниқлаш касалликни касалликнинг оғирлик даражасини, авжланиши ва асоратланиш даражасини баҳолаш ва даволаш режасини тўғри танлаш имконини беради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат:  аутоиммун гемолитик анемия аниқланган беморларда ТНФ-б (рс 1800629), ИЛ10 (рс 1800872), ИЛ17А (рс 2275913); ИЛ17Ф (рс 763780) генларининг полиморф локусларининг эрта аниқлаш ва монанд даволаш асоратлар ривожланишини камайтириб беморларнинг ўртача умр давомийлигини ошириш, ҳаёт сифатини яхшилаш имконини беради. Усулнинг самарадорлиги қуйидагича ҳисобланди: Эвр = (Д1-Д2)×(Г+Е)×Н-0.15×К. Бунда Д1- даволаш усули тадбиқ этилгунга қадар беморнинг ушбу ҳасталик бўйича меҳнатга лаёқацизлик кунлари ўртача сони; Д2 -даволаш усули тадбиқ этилгандан сўнг беморнинг ушбу ҳасталик бўйича меҳнатга лаёқацизлик кунлари ўртача сони; Г –бир ишчининг кунлик даромади; Э – меҳнатга лаёқацизлик бўйича бериладиган мояна, сум/кун; Н –тадбиқ этилаётган янгилик маштаби (ушбу даволаш усулини йилига тадбиқ этилиши кутилаётган ёки тадбиқ этилган бемор лар сони); 0.15 – самарадорлининг меъёрий коеффиценти; К- ушбу усулни амалиётга тадбиқ этилишида кутилаётган маблағ сарфи. Эвр = (10-8) × (200000+60000) × 80 - 0.15× 500000 = 41525000 сўмни тежаш имконини беради. Хулоса: олинган натижаларга кўра аутоиммун гемолитик анемия аниқланган беморларда ТНФ-б(рс 1800629), ИЛ10 (рс 1800872), ИЛ17А (рс 2275913); ИЛ17Ф (рс 763780) генларининг полиморф локусларининг эрта аниқлаш касаллик асоратларни олдини олишга ёрдам беради. Касалликга монанд даво олиб бориш беморларнинг касалхонага қайта ётишлари сонини ва кунини ҳамда даволаш учун кетадиган харажатларни йил давомида 18000000 сўмгача кайтириш орқали иқтисодий самара беради. Жахонов Азизбек Холмирзайэвичнинг тиббиёт фанлари бўйича  фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини (14.00.29 – гематология ва трансфузиология) олиш учун “Аутоиммун гемолитик анемиянинг клиник-лаборатор ва молекуляр-генетик жиҳатлари” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгашининг 2023-йил 23 -ноябр 11-23/84-х сонли хулосаси тақдим этилган.
тўртинчи илмий янгилик: аутоиммун гемолитик анемияда клиник, лаборатор ва генетик кўрсаткичларни таҳлил асосида аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ва қайталанишининг ташхисий ҳамда прогностик мезонлари асосланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: аутоиммун гемолитик анемия мавжуд беморларда клиник, лаборатор ва генетик кўрсаткичларни таҳлил асосида касаллик ривожланиши ва қайталанишининг ташхисий ҳамда прогностик мезонларини ишлаб чиқиш касалликни эрта ташхислаш, унинг авжланишини секинлаштириш, касаллик оқибатида юзага келиши мумкин бўлган нохуш асоратларни олдини олиш ҳамда даволашни муқобиллаштириш имконини берган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт марказининг (2023 - йил 25 - октябрдаги 12-сонли буйруғи билан), Сурхондарё вилоят кўп тармоқли тиббиёт маркази гематология бўлимининг (2023 - йил 30 - октябрдаги 102-Т сонли буйруғи билан) ва Гулистон тиббиёт кластери гематология бўлимининг (2023 - йил 2 - ноябрдаги 122-сонли буйруғи билан) амалиётига татбиқ этилган. Тошкент тиббиёт академияси мувофиқлаштирувчи эксперт кенгашининг 2023-йил 23 ноябрдаги 11-23/84-х-сон хулосаси. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: аутоиммун гемолитик анемияда клиник, лаборатор ва генетик кўрсаткичларни таҳлил асосида аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ва қайталанишининг ташхисий ҳамда прогностик мезонларини ишлаб чиқиш, касалликни авжланишини, асоратлар ривожланишини олдини олган, ўлим ва ногиронликни камайтириб беморларнинг ўртача умр давомийлигини оширган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: аутоиммун гемолитик анемияда клиник, лаборатор ва генетик кўрсаткичларни таҳлил асосида аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ва қайталанишининг ташхисий ҳамда прогностик мезонларини ишлаб чиқиш касалликни авжланишини ҳамда асоратлар ривожланишини олдини олиш, беморларни шифохонада даволаниш кунларини қисқариши, даволаш учун кетадиган харажатлар миқдорини камайтириш имконини берган. Ушбу тадбирлани амалга ошириш учун тор мутахасисликка эга бўлган шифокорларга эҳтиёж йўқлиги, ортиқча сарф харажатлар билан махсус тайёргарлик шарт эмаслиги ҳисобига иқтисодий самарадорликка эришилган. Бунда бир нафар бемор ҳисобига ўртача 6000000-8000000 миллион сўм атрофида иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: аутоиммун гемолитик анемияда клиник, лаборатор ва генетик кўрсаткичларни таҳлил асосида аутоиммун гемолитик анемия ривожланиши ва қайталанишининг ташхисий ҳамда прогностик мезонларини ишлаб чиқиш асосида беморларнинг шифохонада даволаниш кунларини қисқариши, даволаш учун кетадиган харажатлар миқдорини камайтириш имконини берган. Шунингдек, беморларнинг шифохонага қайта ётишлар сони камайганлиги сабабли ҳар бир бемордан йил давомида қўшимча 6000000 сўм миқдорда пул маблағлари иқтисод қилинади. Жахонов Азизбек Холмирзайэвичнинг тиббиёт фанлари бўйича  фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини (14.00.29 – гематология ва трансфузиология) олиш учун “Аутоиммун гемолитик анемиянинг клиник-лаборатор ва молекуляр-генетик жиҳатлари” мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академияси Эксперт кенгашининг 2023-йил 23 -ноябр 11-23/84-х сонли хулосаси тақдим этилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish