Омонов Шохрух Нормуминовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): «Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудлари арвоҳкапалаклари (Спҳингидае) нинг фаунаси ва экологияси», 03.00.06 – Зоология (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/B683.
Илмий раҳбар: Рахимов Матназар Шомуротович, биология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Хоразм Маъмун академияси, PhD.02/30.07.2022.В.149.01.
Расмий оппонентлар: Мирзаева Гулнора Саидарифовна, биология фанлари доктори, профессор; Бекчанов Худойберган Уринович, биология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Гулистон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудлари арвоҳкапалаклари (Спҳингидае) нинг фаунаси ва экологиясини аниқлаш ҳамда кўп учраган яъни доминант турларни биологиясини ва уларни зоогеографик тарқалиш хусусиятларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида арвоҳкапалаклар турларининг хилма-хиллиги ва тарқалиши аниқланган;
Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида арвоҳкапалаклари фаунасининг замонавий таксономик ҳолати таҳлил қилиниб, 3 та кенжа оила, 4 та триба, 9 та авлодга мансуб 16 тур аниқланган ҳамда Ўзбекистон фаунаси учун 1 та кенжа тур (Ҳ. ҳиппопҳаес ссп. биенерти Стаудингер, 1874) янги кенжа тур сифатида аниқланган;
Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида арвоҳкапалакларининг Смеринтҳус киндерманнии Ледерер 1853, Агриус cонволвули Линнаеус 1758, Маcроглоссум стеллатарум Линнаеус 1758,  Ҳ. cентраласиае Стаудингер 1887, Ҳ. зйгопҳйлли Очсенҳеимер 1808, Тҳеретра алеcто Линнаеус 1758 турлари кўп тарқалганлиги аниқланган ва уларнинг биологик хусусиятлари очиб берилган;
арвоҳкапалакларнинг озиқланишида ўсимликларни ҳаёт шаклларига мосланишига кўра 3 та катта (дендрабионт, тамнобионт, хортобионт) ва 2 та кичик экологик гуруҳга (дендротамнобионт, тамнохартобионт) тақсимланиши исботланган;
арвоҳкапалакларнинг ҳудудда тарқалган ўсимлик оилалари билан муносабатлари таҳлил қилинганда, бу капалакларнинг имагоси ва личинкалари 12 та оилага мансуб ўсимликларда ривожланиши исботланган;
Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида тарқалган арвоҳкапалакларнинг зоогеографик минтақалар бўйича тақсимланиши очиб берилган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудлари арвоҳкапалаклари (Спҳингидае)нинг фаунаси ва экологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида тарқалган 3 та кенжа оила, 9 та авлодга мансуб 16 та тур арвоҳкапалакларнинг кадастри Самарқанд вилояти Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши бошқармаси амалиётига жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атрофни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2023 йил 29-ноябрдаги 03-03/3-7525-сон маълумотномаси). Натижада, кадастр маълумотлари Самарқанд вилоятида тарқалган арвоҳкапалаклар популяциялариниг замонавий ҳолатини баҳолаш ва мониторинг қилиш ҳамда кадастр маълумотларини тайёрлаш имконини берган.
“Арвоҳкапалаклар (Спҳингидае) оиласининг биоекологик хусусиятлари ва муҳофаза қилиш чора тадбирлари” номли тавсияномаси Самарқанд вилояти Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши бошқармасида арвоҳкапалакларнинг фаунистик ҳолатини аниқлаш ва муҳофаза қилиш йўналишларида назарий қўлланма сифатида амалиётда фойдаланишга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигининг 2023 йил 29 ноябрдаги 03-03/3-7525-сон маълумотномаси). Натижада, тавсиянома Самарқанд вилоятида тарқалган арвоҳкапалаклар фаунасининг муҳофаза чораларини ишлаб чиқиш имконини берган.
Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида тарқалган арвоҳкапалакларнинг 9 авлодга мансуб 8 турдан иборат 29 нусха намуналари республикада етакчи бўлган “Зоология коллекцияси” фондига топширилган (Ўзбекистон Республикаси Фанлар академиясининг 2023 йил 25 декабрдаги 4/1255-2882-сон маълумотномаси). Натижада, намуналар Зарафшоннинг ўрта оқими ҳудудларида учрайдиган ҳашаротлар фондини бойитган ва улар популяциялари тарқалишининг замонавий ҳолатини баҳолаш ҳамда интерфаол атласлар тайёрлаш имконини берган.