Шаматова Оминахон Шукурдиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Турли тил билиш даражасидаги нофилологик ОТМ талабаларига тил ўқитишнинг лингводидактик асослари (Ахборот технологиялари ва компютер инжинеринг йўналишлари мисолида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (инглиз тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Ped6654.
Илмий раҳбар: Исроилова Дилдора Мухторовна, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат педагогика институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи: Наманган давлат чет тиллари институти, PhD.03/05.05.2023.Fil.163.01.
Расмий оппонентлар: Сайдалиев Саидумар, педагогика фанлари номзоди, доцент; Атажанова Шахноза Аббасовна, педагогика фанлари доктори (DSc), профессор.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон давлат жаҳон тиллари институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади турли тил билиш даражасидаги нофилологик ОТМ АТКИ йўналиши талабаларига чет тил ўқитишнинг лингводидактик асосларларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
АТКИ йўналиши бошланғич (Elementary), ўрта (Pre-intermediate) ва юқори (Intermediate) даражасидаги талабаларга соҳавий инглиз тилини фанлараро боғлиқликда ўқитиш технологиялари кўникмалар интеграцияси асосида ўқитиш тамойилларининг табақалаштирилганлик ва мутахассисликка мос ёндашувига кўра такомиллаштирилган;
АТКИ йўналиши талабаларида соҳага оид аутентик матнлар, электрон қурилмаларнинг инглиз тилидаги атамалари ва уларни қўллаш йўриқномаларини ўқиб тушуниш, дастурлаш, операцион тизимда ишлаш жараёнида кодларни функсионал тўғри ёза олиш кўникма ва малакаларини ривожлантиришга қаратилган машқ ва топшириқларнинг ўқув услубий таъминоти такомиллаштирилган;
турли тил билиш даражасидаги талабаларни ҳамкорликда ишлаш (colloborative) кўникмасини ривожлантиришга қаратилган машқлар, психологик нуқтаи назардан ўзига бўлган ишончи оширувчи топшириқлар, тил ўрганишга бўлган қизиқишни уйғотишга қаратилган wеб илова яратилган;
машғулотларни ташкил этиш, касбий-коммуникатив компетенсияларини ривожлантиришга қаратилган машқлар типологияси шахсга йўналтирилганлик (Student Centred Approach), турли тил билиш даражалиликка (Multilevel Approach) кўра такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Турли тил билиш даражасидаги нофилологик ОТМ талабаларига тил ўқитишнинг лингводидактик асослари (Ахборот технологиялари ва компютер инжинеринг йўналишлари мисолида) мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
АТКИ йўналишлари (elementary- бошланғич, pre-intermediate – ўрта, intermediate – юқори) даражасига эга бўлган талабаларнинг касбий соҳага йўналтирилган инглиз тилини ривожлантиришга қаратилган педагогик, методик ва профессионал лингводидактик хусусиятлари тўғрисидаги таҳлилий фикрлар ва назарий хулосалардан 2019-2022-йилларда бажарилган ЭРАСМУС + дастурининг 609564-ЭПП-1-2019-1-ЭЛ-ЭППКА2-CБҲЕ-ЖП CБҲЕ лойиҳаси доирасида “Ўзбекистонда АТКИ бакалавриат таълим йўналишини замонавий рақамли технологиялар ва инновацион ғоялар асосида модернизация қилиш” номли лойиҳада фойдаланилган (Андижон машинасозлик институтининг 2023-йил 10-августдаги 38-05-812-сон маълумотномаси). Натижада, турли тил билиш даражасидаги талабаларни инглиз тилига ўқитишдаги қийинчиликлар ва муаммоларни бартараф этишга эришилган;
АТКИ бакалавриат таълим йўналишлари Elementary (бошланғич), Pre-intermediate (ўрта) ва Intermediate (юқори) тил билиш даражасига эга бўлган талабаларининг касбий соҳага йўналтирилган инглиз тилини ривожлантиришда тилни фанлараро боғлиқликда инглиз тилида мулоқот қилишларини таъминловчи, турли контекстларда касбга йўналтирилган лексик бирликларни идрок этиш, талабаларнинг диққат, хотира, тасаввур, когнитив тафаккури, яъни танқидий фикрлаш (critical thinking), ижодкорона фикрлаш (creative thinking) кўникмаларини ривожлантиришга қаратилган нутқ ва тил машқларига асосланган илмий ва амалий тавсияларидан 2020-2022-йилларда Наманган муҳандислик технология институти ҳамда Британия Кенгашининг (British Council) Ўзбекистондаги ваколатхонаси билан биргаликда бажарилган “Инглиз тили таълим воситаси сифатида (English as Medium of Instruction (ЭМИ)” номли халқаро лойиҳаси доирасида фойдаланилган (Наманган муҳандислик технология институтининг 2023-йил 4-октябридаги 2166-024-сон маълумотномаси). Натижада, халқаро лойиҳа доирасида аутентик материаллар ишлаб чиқишда ва ўқув жараёнини самарали ташкил этишдаги муаммо ва қийинчиликларни аниқлаш ҳамда бартараф этишга эришилган;
Мулти-Левел даражасидаги талабаларнинг инглиз тилида касбий лексикасини ошириш, фикрлаш жараёни билан ўқув мотивациянинг уйғунлигини таъминлаш, тил ўрганишга бўлган мотивацияни оширувчи коллоборатив (colloborative), сўровнома (questionnaire), интегративлилик (Content Integrated Learning), топшириқларни бажариш техникаси (Task-Based-Learning) усуллари асосида машғулотларни ташкил этишга доир таклиф ва тавсиялардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон» телерадиоканали, “Маданий-маърифий ва бадиий эшиттиришлар” муҳарририяти томонидан тайёрланган, “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Ўзбекистон ёшлари” каби туркум кўрсатувлар ва эшиттиришларнинг ссенарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий Телерадиокомпанияси “Ўзбекистон Телерадиоканали” Давлат Муассасаси 2023-йил 11-сентябрдаги 04-36-1367-сон маълумотномаси). Натижада, турли тил билиш даражасидаги талабаларнинг инглиз тилида касбий лексикасини ривожлантиришга қаратилган табақалаштирилган машқлар типологияси ҳақидаги маълумотлар ва уларнинг таълим жараёнидаги афзалликлари билан боғлиқ амалий таклифлар оммалаштирилган.