Алимбаева Озода Исабековнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертация ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): «Бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида ахборот компетентнлигини ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятлари», 19.00.06 – Ёш ва педагогик психология. Ривожланиш психологияси (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/P894.
Илмий раҳбар: Каршиева Дилафруз Суюновна, психология фанлари доктори (DSc), профессор
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, PhD.03/30.12.2021.P.26.02.
Расмий оппонентлар: Абдурасулов Рустам Абдураимович, психология фанлари доктори, профессор; Бадритдинова Мадина Бахромовна, психология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқот мақсади бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларини ахборот компетентнлигини ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусийатларини очиб бериш орқали уларни шакллантиришга доир тавсийалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бўлажак бошланғич синф ўқитувчилар ахборот компетентлигининг ривожлантиришга ўқув мотивларини таъсири натижасида талабаларнинг диққат фокусини таълимий маълумотларга қаратиши, дидактик маълумотлар билан ишлашдаги тасаввурлар оламини кенгайиши когнитив компонентнинг таъсирида кучлироқ намоён бўлиши туфайли “профессионал” ҳамда “ўқув-когнитив” мотивлар устувор ҳарактерга эга эканлиги далилланган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларининг ахборот компетентлигини ривожланиши майдондан мустақил когнитив услуб эгаларида ахборотларни идрок қилиш, қайта ишлашда когнитив компонент прагматик фикрлашни, майдонга тобе услуб эгаларида эса ахборотга мотивацион-қадриятли муносабат идеалистик тафаккурни кучайтирганлигига асосланиб шахс тафаккур ва когнитив услуби билан детерминациялашганлиги исботланган;
талабаларнинг ахборот компетентлиги маълумотлар базаси билан ишлашдаги технологик жиҳатлар ўзини назорат қилиш, таълимий ахборотларга мотивацион-қадриятли муносабат экстроверсия-интроверсия, эмоционал барқарорлик, экспрессив-амалий фазилатлар билан уйғун ҳолда ўқув жараёнида намоён бўлганлиги туфайли унинг шахс индивидуал хусусиятларига боғлиқ ривожланиши аниқланган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида ахборот компетентликни ривожлантириш учун талабаларда турли ахборот манбаларини топиш, уларни аниқлиги ва долзарблигини текшира олиш, улардан дидактик мақсадда фойдаланиш, бирламчи ахборотни иккиламчи маълумотдан ажратиб олиш, интернет-ресурслардан фойдали ахборот топиш кўникмасини шаклланиши муҳимлиги туфайли “когнитив”, “мотивацион-қадриятли” хусусиятларга психологик таъсир этиш зарурати асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида ахборот компетентнлигини ривожлантиришнинг педагогик-психологик хусусиятларини ўрганишга доир олиб борилган илмий-тадқиқот ишлари натижалари асосида:
бўлажак бошланғич синф ўқитувчилар ахборот компетентлигининг ривожланишига ўқув мотивларини таъсири натижасида талабаларнинг диққат фокусини таълимий маълумотларга қаратиши, дидактик маълумотлар билан ишлашдаги тасаввурлар оламини кенгайиши когнитив компонентнинг таъсирида кучлироқ намоён бўлиши туфайли “профессионал” ҳамда “ўқув-когнитив” мотивлар устувор ҳарактерга эга эканлиги далилланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-173 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-173 а-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак бошланғич синф ўқитувчилар ахборот компетентлигининг ривожланишига ўқув мотивларини таъсирини аниқлаш имконияти яратилган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларининг ахборот компетентлигини ривожланиши майдондан мустақил когнитив услуб эгаларида ахборотларни идрок қилиш, қайта ишлашда когнитив компонент прагматик фикрлашни, майдонга тобе услуб эгаларида эса ахборотга мотивацион-қадриятли муносабат идеалистик тафаккурни кучайтирганлигига асосланиб шахс тафаккур ва когнитив услуби билан детерминациялашганлиги исботланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-173 сон буйруғи билан «Умумий психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-173 а-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларининг ахборот компетентлигини ривожланишига тафаккур ва когнитив услубининг таъсири очиб берилган;
талабаларнинг ахборот компетентлиги маълумотлар базаси билан ишлашдаги технологик жиҳатлар ўзини назорат қилиш, таълимий ахборотларга мотивацион-қадриятли муносабат экстроверсия-интроверсия, эмоционал барқарорлик, экспрессив-амалий фазилатлар билан уйғун ҳолда ўқув жараёнида намоён бўлганлиги туфайли унинг шахс индивидуал хусусиятларига боғлиқ ривожланиши аниқланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-173 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-173 а-сон маълумотномаси). Натижада талабаларнинг ахборот компетентлигини ривожланиши шахс индивидуал хусусиятларига боғлиқлигини тадқиқ қилиш имконияти яратилган;
бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида ахборот компетентликни ривожлантириш учун талабаларда турли ахборот манбаларини топиш, уларни аниқлиги ва долзарблигини текшира олиш, улардан дидактик мақсадда фойдаланиш, бирламчи ахборотни иккиламчи маълумотдан ажратиб олиш, интернет-ресурслардан фойдали ахборот топиш кўникмасини шаклланиши муҳимлиги туфайли “когнитив”, “мотивацион-қадриятли” хусусиятларга психологик таъсир этиш зарурати асосланган таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 21-августдаги ПМ-173 сон буйруғи билан «Онтогенез психологияси. Дифференциал психология» модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий Марказининг 2024-йил 26-августдаги ПМ-173 а-сон маълумотномаси). Натижада бўлажак бошланғич синф ўқитувчиларида ахборот компетентликни ривожлантиришга қаратилган дастур ва амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.