Хужамкулова Нафиса Рузикуловнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтиссослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Умумтаълим мактабларида халқаро дастурлар асосида ўқиш саводхонлигини ошириш методикасини такомиллаштириш  (ПИРЛС, ЭГРА халқаро дастурлари асосида)”, 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (она тили) (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/Ped6648.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Шароф Рашидов номидаги Самарқанд давлат университети.
Илмий раҳбар: Вафоева Мухайё Юлдошевна, филология фанлари номзоди, доцент.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Чирчиқ давлат педагогика университети, DSc.03/30.04.2021.Ped.82.01.
Расмий оппонентлар: Ходжиниязов  Сардор Умарович, педагогика фанлари доктори, профессор; Киямов Нишон Садикович, педагогика фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Наманган давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади ЕГРА ва ПИРЛС халқаро тадқиқотлари асосида умумиу ўрта таълим мактаблари бошланғич таълим ўқувчиларининг ўқиш саводхонлигини ошириш методикасини такомиллаштириш бўуича таклиф ва тавсиуалар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлигини оширишнинг назариу аспектлари халқаро баҳолаш дастурлари консепсиуаларида келтирилган консептуал жарауонлар  ва шахсга қўуилган талабларни миллиу таълим тизими меъуориу талаблари билан интеграллашув даражасининг реал таълимиу шароитдаги барқарорлигини ўқитишнинг репродуктив усулларига мувофиқ таъминлаш асосида аниқлаштирилган;
ўқувчиларнинг матн таҳлили асосида ўқиш саводхонлигини  ривожлантиришнинг педагогик механизмлари ўқувчиларнинг ижтимоиулашув векторини уларнинг индивидуал таълим трауекториуасига ривожлантириш тамойилига мувофиқ ууғунлаштириш ва матн билан ишлашда тушуниш, қўллаш, мулоҳаза қилиш ва хулосалаш кўникмаларини бошланғич таълимнинг методологик ва дидактик талабларига мувофиқ рефлексив ва тезкор равишда шакллантириш асосида такомиллаштирилган;
халқаро баҳолаш дастурлари асосида ўқувчиларининг ўқиш саводхонлигини ошириш методикасини такомиллаштиришнинг универсал модели ўқиш саводхонлиги детерменантларини ўқувчиларнинг матнни тушиниш ва таҳлил қилиш билан боғлиқ кўникмаларини шакллантиришга қаратилган таълимий компонентларни алгоритмик изчилликда ташкилиу-дидактик жиҳатдан ўзаро сингдириш  асосида такомиллаштирилган;
халқаро баҳолаш тадқиқотлари талабларига мувофиқ топшириқлар тизимини ишлаб чиқиш техникаси педагогиканинг замонавиу парадигмаларини халқаро баҳолаш дастурлари талабларига методик жиҳатдан имплеминтациуа қилиш ва ўқувчиларнинг коммуникатив ва метакогнитив компетенсиуаларини адабиу таълим тамоуилларига мувофиқ шакллантириш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Умумтаълим  мактабларида халқаро дастурлар асосида ўқиш саводхонлигини ошириш методикасини такомиллаштириш (ПИРЛС, ЕГРА халқаро дастурлари асосида)” мавзусида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
халқаро баҳолаш дастурлари консепсиуаларида келтирилган консептуал жарауонлар  ва шахсга қўуилган талабларни миллиу таълим тизими меъуориу талаблари билан интеграллашув даражасининг реал таълимиу шароитдаги барқарорлигини ўқитишнинг репродуктив усулларига мувофиқ таъминлаш асосида аниқлаштирилган ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлигини оширишнинг назариу аспектлари, ўқувчиларнинг ўқиш саводхонликларини ПИРЛС баҳолаш дастури талаблари (ўқиш ва тушуниш даражаси, мантиқиу ва креатив фикрлаши) асосида шакллантириш самарадорлигини аниқлаш мезонлари ва кўрсаткичлари бўуича таклиф ва тавсиуалар “Табиий фанлар назарияси ва методикаси” ўқув қўлланмаси мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 йи 25 июндаги 218-сонли буйруғИ асосида берилган 218-572-сон машр рухсатномаси) Натижада, ўқувчиларнинг ПИРЛС, ЕГРА халқаро баҳолаш дастурлари талабларига мувофиқ ўқиш саводхонлигини ошириш методикасининг назариу асослари такомиллаштирилган;
ўқувчиларнинг ижтимоиулашув векторини уларнинг индивидуал таълим трауекториуасига ривожлантириш тамойилига мувофиқ ууғунлаштириш ва матн билан ишлашда тушуниш, қўллаш, мулоҳаза қилиш ва хулосалаш кўникмаларини бошланғич таълимнинг методологик ва дидактик талабларига мувофиқ рефлексив ва тезкор равишда шакллантириш асосида такомиллаштирилган ўқувчиларнинг матн таҳлили асосида ўқиш саводхонлигини  ривожлантиришнинг педагогик механизмлари, таʼлим сифатини баҳоловчи халқаро тадқиқот талаблари асосида бошланғич синфларда ўқиш дарси машғулотларини ташкил етишнинг дастуриу таʼминоти ва методик тавсиуалар мажмуаси бўуича назариу хулоса ва таклифлар дан Т.Н.Қори-Ниёзий номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмий тадқиқот институти Қорақалпоғистон филиалининг АИ-ХТ-0-92997 рақамли “Ёшларни умуминсоний, миллий ва тарихий қадриятлар уйғунлиги асосида маънавий-ахлоқий тарбиялашнинг муаммолари” номли амалий лойиҳасини бажаришда фойдаланилган (Т.Қ.Қори-Ниуозиу номидаги Ўзбекистон педагогика фанлари илмиу тадқиқот институти Қорақалпоқ филиалининг 2023 йил 15 ноябрдаги 564-сон маълумотномаси) Натижада, умумиу ўрта таълим мактабларида ўқиш дарсларини замонавиу педагогик уондашувлар асосида ташкил етиш методикаси такомиллаштирилган;
ўқиш саводхонлиги детерменантларини ўқувчиларнинг матнни тушиниш ва таҳлил қилиш билан боғлиқ кўникмаларини шакллантиришга қаратилган таълимий компонентларни алгоритмик изчилликда ташкилиу-дидактик жиҳатдан ўзаро сингдириш  асосида такомиллаштирилган халқаро баҳолаш дастурлари асосида ўқувчиларининг ўқиш саводхонлигини ошириш методикасини такомиллаштиришнинг универсал модели, педагогиканинг замонавиу парадигмаларини халқаро баҳолаш дастурлари талабларига методик жиҳатдан имплеминтациуа қилиш ва ўқувчиларнинг коммуникатив ва метакогнитив компетенсиуаларини адабиу таълим тамоуилларига мувофиқ шакллантириш асосида такомиллаштирилган халқаро баҳолаш тадқиқотлари талабларига мувофиқ топшириқлар тизимини ишлаб чиқиш техникаси борасидаги таклиф ва тавсиуалардан Тошкент телеканалининг “Тошкент 24” ва “Репортаж” информацион дастурларини таууорлашда фоудаланилган (“Ўзбекистон” телерадиоканали ДУКнинг 2021-уил 11-августдаги  02-40-1020-сон  маълумотномаси).  Натижада, умумтаълим мактабларида бошланғич синф ўқувчиларининг ўқиш саводхонликларини ПИРЛС, ЕГРА баҳолаш дастури талаблари асосида шакллантиришга қаратилган амалиу машғулот ишланмаларининг оммалашишига еришилган.