Эргашева Мавлуда Зулқандар қизининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи номи): “Туркистон, Бухоро ва Хива жадидларининг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги қарашлари”, 12.00.01 – Давлат ва ҳуқуқ назарияси ва тарихи. Ҳуқуқий таълимотлар тарихи ихтисослиги (юридик фанлар).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.3.DSc/Yu250.
Илмий раҳбар: Ташкулов Журабой, юридик фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Республикаси Жамоат хавфсизлиги университети, DSc.32/30.12.2020.Yu.74.01.
Расмий оппонентлар: Саидов Акмал Холматович, юридик фанлар доктори, академик; Бобоев Халимбой, юридик фанлар доктори, профессор; Ахмедова Муқаддасхон Турсуновна, юридик фанлар доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Туркистон, Бухоро, Хива жадидларининг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги қарашларини ўрганишнинг илмий-методологик асосларини, жадидларнинг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги қарашларидан фойдаланишнинг илмий- назарий ва амалий жиҳатларини, қонунчиликни такомиллаштириш бўйича таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жадид мутафаккирларининг замонавий консептуал қарашлари асосида давлат узлюксиз таълим тизими, унинг ҳар хил турлари ва шакллари, давлат ва нодавлат таълим ташкилотлари ривожланишини таъминлаши билан боғлиқ нормаларни фуқароларнинг ижтимоий-маданий ҳуқуқлари сифатида конституциявий қоида даражасида белгилаш зарурати асослаб берилган;
жадидлар дастурида илгари сурилган солиқ ва йиғимларнинг адолатли бўлиши ҳамда фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини амалга оширишига тўсқинлик қилмаслик ҳақидаги ғоя замонавий солиқ сиёсатининг асосий принциплари қаторига киритилиб, фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий эркинликларини таъминлашга ҳамда давлат бошқарувида адолатли тизим яратишга хизмат қилиши асослаб берилган;
миллий давлатчилигимиз тарихи ва буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий мероси орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат ва миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш жамиятни маънавий жиҳатдан бойитиш ва миллий ўзликни мустаҳкамлаш йўлида муҳим илмий асос сифатида хизмат қилиши асослаб берилган;
жадидларнинг замонавий қарашларидан келиб чиқиб хотин-қизлар ва эркакларнинг тенг ҳуқуқлилиги, давлат хотин-қизлар ва эркакларга жамият ҳамда давлат ишларини бошқаришда, шунингдек жамият ва давлат ҳаётининг бошқа соҳаларида тенг ҳуқуқ ва имкониятларни таъминлаши билан боғлиқ нормаларни конституциявий кафолатлар сифатида белгилаш зарурати асослаб берилган;
жадид тараққийпарварларнинг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги бой ғоялари ва илмий меросини талаба-ёшларга давлат ва ҳуқуқ назарияси, ҳуқуқий таълимотлар тарихи каби фанларни ўқитишда қўллаш зарурати асосланиб, бу уларнинг назарий билимларини чуқурлаштириши, ҳуқуқий тафаккурни ривожлантириши ва миллий-ҳуқуқий онгини мустаҳкамлаши далилланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқот иши бўйича олинган натижаларидан қуйидагиларда фойдаланилган:
жадид мутафаккирларининг замонавий консептуал қарашлари асосида давлат узлюксиз таълим тизими, унинг ҳар хил турлари ва шакллари, давлат ва нодавлат таълим ташкилотлари ривожланишини таъминлаши билан боғлиқ нормаларни фуқароларнинг ижтимоий-маданий ҳуқуқлари сифатида конституциявий қоида даражасида белгилаш зарурати ҳамда жадид тараққийпарварларнинг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги бой ғоялари ва илмий меросини талаба-ёшларга давлат ва ҳуқуқ назарияси, ҳуқуқий таълимотлар тарихи каби фанларни ўқитишда қўллаш зарурати асосланиб, бу уларнинг назарий билимларини чуқурлаштириши, ҳуқуқий тафаккурни ривожлантириши ва миллий-ҳуқуқий онгини мустаҳкамлаши далилланганлигига оид таклифлар янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 50-моддаси иккинчи қисмида ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик Палатасининг 2023-йил 30-майдаги 02-03/797-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши Янги Ўзбекистонда жадидларнинг давлат бошқарувига оид ҳамда таълимни ривожланишидаги ғояларининг бугунги кундаги амалий аҳамиятига ҳисса қўшган;
жадидларнинг замонавий қарашларидан келиб чиқиб хотин-қизлар ва эркакларнинг тенг ҳуқуқлилиги, давлат хотин-қизлар ва эркакларга жамият ҳамда давлат ишларини бошқаришда, шунингдек жамият ва давлат ҳаётининг бошқа соҳаларида тенг ҳуқуқ ва имкониятларни таъминлаши билан боғлиқ нормаларни конституциявий кафолатлар сифатида белгилаш зарурати асослаб берилганлигига оид таклифлар янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 58-моддаси иккинчи қисмида ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик Палатасининг 2023-йил 30-майдаги 02-03/797-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши давлат хотин-қизлар ва эркакларга жамият ҳамда давлат ишларини бошқаришда, шунингдек жамият ва давлат ҳаётининг бошқа соҳаларида тенг ҳуқуқ ва имкониятларни таъминланиши учун хизмат қилган;
жадидлар дастурида илгари сурилган солиқ ва йиғимларнинг адолатли бўлиши ҳамда фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини амалга оширишига тўсқинлик қилмаслик ҳақидаги ғоя замонавий солиқ сиёсатининг асосий принциплари қаторига киритилиб, фуқароларнинг ижтимоий ва иқтисодий эркинликларини таъминлашга ҳамда давлат бошқарувида адолатли тизим яратишга хизмат қилиши асослаб берилганлигига оид таклифлар янги таҳрирдаги Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг 63-модда иккинчи қисмида ўз ифодасини топган (Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик Палатасининг 2023-йил 30-майдаги 02-03/797-сон далолатномаси). Ушбу таклифнинг жорий этилиши Ўзбекистонда солиқ ва йиғимлар адолатли бўлиши ҳамда фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқларини амалга оширишига тўсқинлик қилмаслигига хизмат қилган;
миллий давлатчилигимиз тарихи ва буюк аждодларимизнинг бой илмий-маънавий мероси орқали аҳоли ўртасида миллий бирдамлик, ватанга садоқат ва миллий ўзлигидан фахрланиш туйғуларини кучайтириш жамиятни маънавий жиҳатдан бойитиш ва миллий ўзликни мустаҳкамлаш йўлида муҳим илмий асос сифатида хизмат қилиши асослаб берилганлигига оид таклифлари Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил учун чора-тадбирлар дастурининг ВИИИ йўналишида белгиланган “Миллий қадриятлар, маънавий фазилатлар ва ижтимоий одоблар тарғиботи”  га бағишланган 41-бандида фойдаланилган (Ижтимоий-маънавий тадқиқотлар институтининг 2023-йил 17-октябрдаги 392-сон маълумотномаси). Натижада Янги Ўзбекистонда маънавий-маърифий маконни шакллантиришда, “инсон, жамият ва давлат” ўртасидаги ўзаро ижтимоий-ҳуқуқий муносабатни амалга оширишда жадидларнинг давлат ва ҳуқуқ ҳақидаги маънавий мероси, жумладан, инсон ҳуқуқи ва эркинликлари жадидчиликнинг бош ғояси эканлиги, Конституция ва қонунлар тўғрисидаги илмий мероси ва уларнинг ҳозирги даврдаги аҳамияти ошишига хизмат қилган.