Мирзоев Маъсуджон Кимсановичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Фарзона Хўжандий шеърларида халқ маданиятининг бадиий талқини”, 10.00.05 – Осиё ва Африка халқлари тили ва адабиёти (тожик тили ва адабиёти) (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Fil3112.
Илмий раҳбар: Матлубаи Мирзоюнус (Хожаева), филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Фарғона давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Фарғона давлат университети, DSc.03/30.12.2019.Fil.05.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш..
Расмий оппонентлар: Хужақулов Сирожиддин Холмаҳмадович, филология фанлари доктори; Улмасова Замирахон Ҳабибуллоевна, филология фанлари номзоди, доцент (Тожикистон).
Етакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Фарзона Хўжандий шеърларида халқ маданияти элементларинг бадиий акс этиши, уларнинг ўзига хос поетик ифодаси ҳамда ижтимоий-ғоявий ва бадиий аҳамиятини очиб беришдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Фарзона Хўжандийнинг ижоди мисолида халқ маданиятининг бадиий талқини адабиёт тарихининг турли босқичларида замон, муҳит, ғоя ва мафкура таъсири остида турлича хусусият касб этгани, ёзма адабиёт ва халқ оғзаки ижоди бир тарихий даврда бадиий ижоднинг ўзаро боғлиқ бўлган икки қутбини ташкил қилиши исботланган;
Фарзона минг йилдан ортиқ тарихга эга халқ оғзаки ижоди унсурлари ва анъанавий маданиятининг турли шакл ва жанрларини форс-тожик ёзма адабиётида акс эттириш ижодий анъананинг тамойил ва усулларидан самарали фойдаланганлиги, бироқ бу фойдаланиш шоирнинг ўзига хос услуби ва бадиий тафаккури орқали бетакрор тарзда ифода этилгани далилланган;
шоира шеъриятида миф ва эртаклар, халқ маданияти унсурлари заминида бетакрор образлар, шоирона ифодалар яратгани, сўзлашув услуби халқона сўз ва иборалардан унумли фойдаланиш; сўзлашув услубидан андоза олиш; такрор бадиий санъатидан кенг фойдаланиш орқали намоён бўлиши аниқланган;
ўз асарларида фолклор сюжетлари ва образларидан фойдаланишда Фарзона замонавий инсоннинг маънавий ва ижтимоий эҳтиёжларидан келиб чиқиб индувидуал ёндашгани, миллий ва диний бағрикенгликни мустаҳкамлаш, ижтимоий-маънавий муҳитни соғломлаштиришда ҳам катта аҳамиятга эга эканлиги асосланган.
IV.Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Фарзона шеъриятида халқ маданияти унсурларининг бадиий талқинини тадқиқ этиш юзасидан олинган илмий хулоса ва натижалар асосида:
Фарзона Хўжандийнинг ижоди мисолида халқ маданиятининг бадиий талқини адабиёт тарихининг турли босқичларида замон, муҳит, ғоя ва мафкура таъсири остида турлича хусусият касб этгани, ёзма адабиёт ва халқ оғзаки ижоди бир тарихий даврда бадиий ижоднинг ўзаро боғлиқ бўлган икки қутбини ташкил қилиши юзасидан билдирилган хулоса ва илмий натижаларидан Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис ҳузуридаги жамоат фонди томонидан молиялаштирилган Болалар ва оилаларни қўллаб-қувватлаш ассосиацияси Фарғона вилоят бўлими томонидан 2023-йил давомида амалга оширилган “Маънавий соғлом оила – мустаҳкам жамият пойдевори” номли лойиҳани бажаришда фойдаланилган (Республика болалар ва оилаларни қўллаб-қувватлаш ассоссацияси Фарғона вилоят бўлимининг 2024-йил 12-январдаги 01-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида олиб борилган тарғибот-ташвиқот ишлари самарадорлиги ошган;
Фарзона минг йилдан ортиқ тарихга эга халқ оғзаки ижоди унсурлари ва анъанавий маданиятининг турли шакл ва жанрларини форс-тожик ёзма адабиётида акс эттириш ижодий анъананинг тамойил ва усулларидан самарали фойдаланганлиги, бироқ бу фойдаланиш шоирнинг ўзига хос услуби ва бадиий тафаккури орқали бетакрор тарзда ифода этилгани хусусидаги таклиф ва тавсиялардан Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2022-2023-йилларда ўтказилган тарғибот фаолиятида фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2023-йил 21-январдаги 02-22/16-сон маълумотномаси). Натижада таргибот тадбирларининг самарадорлиги ошган;
шоира шеъриятида миф ва эртаклар, халқ маданияти унсурлари заминида бетакрор образлар, шоирона ифодалар яратгани, сўзлашув услуби халқона сўз ва иборалардан унумли фойдаланиш; сўзлашув услубидан андоза олиш; такрор бадиий санъатидан кенг фойдаланиш орқали намоён бўлишига оид хулоса ва тўпланган тажрибаларидан ҳамда ўз асарларида фолклор сюжетлари ва образларидан фойдаланишда Фарзона замонавий инсоннинг маънавий ва ижтимоий эҳтиёжларидан келиб чиқиб индувидуал ёндашгани, миллий ва диний бағрикенгликни мустаҳкамлаш, ижтимоий-маънавий муҳитни соғломлаштиришда ҳам катта аҳамиятга эга эканлиги хусусидаги хулосалардан 2017-2023-йиллар мобайнида тожик тилида эфирга узатилган 100 дан ортиқ махсус кўрсатувларда фойдаланган (Фарғона вилояти телерадиокомпаниясининг 2023-йил 26-декабрдаги 02-12/24-сон маълумотномаси). Натижада тожик тилида эфирга узатилган махсус кўрсатувлар тожик халқи маданияти, урф-одат ва миллий анъаналарини тараннум этишга, аҳоли, хусусан, ёшларнинг дунёқарашини кенгайтиришга, нутқ маданиятининг юксалишига хизмат қилган.