Ғайбуллаев Аъзам Ахадовичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ёшларда миллий қадрият шаклланишининг ижтимоий-психологик омиллари», 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/P689.
Илмий раҳбар: Жабборов Хазрат Хусенович, психология фанлари доктори (DSc), доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Psi.72.06.
Расмий оппонентлар: Мухторов Эркин Мустафоевич, психология фанлари номзоди, доцент; Акрамова Феруза Акмаловна, психология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ёшларда миллий қадрият шаклланишининг ижтимоий-психологик омилларини аниқлаш асосида зарур таклиф ва тавсияларни ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларда миллий қадриятларни шакллантиришда уларнинг ўша ёш даврига хос бўлган «ҳокимиятга интилиш», «ютуқларга интилиш», «гедонизм», «стимуляция», «мустақиллик», «универсаллик», «меҳрибонлик», «анъаналар», «конформлилик» ва «хавфсизлик» каби устувор сифатларини инобатга олиш самарали эканлиги асосланган;
талабаларда миллий қадриятларни шаклланниши «касбий», «молиявий», «оилавий», «ижтимоий», «жамоат», «маънавий», «жисмоний» ва «ақлий» каби таянч ижтимоий қадриятларни намоён бўлишидаги гендер фарқлар туфайли уларнинг хулқ-атворида ижобий мотивациясини ривожланишига идентив эканлиги асосланган;
талабаларда миллий қадрият шаклланишини таъминловчи таянч мезонларни «меҳмондоъстлик» «ғамхоърлик», «аҳиллик» ва «ҳожатбарорлик» каби фазилатларни хулқда устувор намоён бўлиши шахснинг ўз-ўзига бўлган муносабатини ҳамда ўзига ишончини ижобийлиги, ўзини ўзи ҳурмат қилиш, бошқалардан ижобий муносабатни кутиш каби сифатларни ривожланишига олиб келганлиги туфайли, қадриятлар тизимига боғлиқ ҳолда дифференциациялаш зарурати асосланган;
талабалар хулқ-атворида «даҳлдорлик» фазилатини шаклланганлиги миллий қадриятларни шаклланишига салбий таъсир кўрсатувчи «этнонигилизм», «миллий бефарқлик», «гипоидентлик», «этноегоизм», «этноизоляционизм», «этнофанатизм» ва «гиперидентлик» каби иллатларни пасайтирганлигига асосланиб шахсда ўз миллий қадриятларига нисбатан соғлом социализацияни намоён қилганлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ёшларда миллий қадрият шаклланишининг ижтимоий-психологик омилларини ўрганиш юзасидан ўтказилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
талабаларда миллий қадриятларни шакллантиришда уларнинг ўша ёш даврига хос бўлган «ҳокимиятга интилиш», «ютуқларга интилиш», «гедонизм», «стимуляция», «мустақиллик», «универсаллик», «меҳрибонлик», «анъаналар», «конформлилик» ва «хавфсизлик» каби устувор сифатларини инобатга олиш самарали эканлиги асосланганлигига оид маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-августдаги ПМ-161-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-августдаги 11-05-ҳо51/04-сон маълумотномаси). Натижада миллий қадрият муаммосига оид илмий манбаалар таҳлил қилинган ва тадқиқод мақсадига мос равишда тизимлаштирилган;
талабаларда миллий қадриятларни шаклланниши «касбий», «молиявий», «оилавий», «ижтимоий», «жамоат», «маънавий», «жисмоний» ва «ақлий» каби таянч ижтимоий қадриятларни намоён бўлишидаги гендер фарқлар туфайли уларнинг хулқ-атворида ижобий мотивациясини ривожланишига идентив эканлиги асосланганлигига оид маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-июлдаги ПМ-161-сон буйруғи билан «Ижтимоий психология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-августдаги 11-05-ҳо51/04-сон маълумотномаси). Натижада талабаларда миллий қадрият шаклланиши ва ривожланишига таъсир қилувчи ижтимоий-психологик омиллар (ёш, жинс, ҳудуд кесимида) аниқлаштирилган;
талабаларда миллий қадрият шаклланишини таъминловчи таянч мезонларни «меҳмондоъстлик» «ғамхоърлик», «аҳиллик» ва «ҳожатбарорлик» каби фазилатларни хулқда устувор намоён бўлиши шахснинг ўз-ўзига бўлган муносабатини ҳамда ўзига ишончини ижобийлиги, ўзини ўзи ҳурмат қилиш, бошқалардан ижобий муносабатни кутиш каби сифатларни ривожланишига олиб келганлиги туфайли, қадриятлар тизимига боғлиқ ҳолда дифференциациялаш зарурати далилланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-июлдаги ПМ-161-сон буйруғи билан «Этнопсихология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-августдаги 11-05-ҳо51/04-сон маълумотномаси). Натижада талабаларда миллий қадрият шакллантиришга қаратилган ижтимоий-психологик тренинг дастурлари ишлаб чиқилган ва унинг самарадорлиги баҳоланган;
талабалар хулқ-атворида «даҳлдорлик» фазилатини шаклланганлиги миллий қадриятларни шаклланишига салбий таъсир кўрсатувчи «этнонигилизм», «миллий бефарқлик», «гипоидентлик», «этноегоизм», «этноизоляционизм», «этнофанатизм» ва «гиперидентлик» каби иллатларни пасайтирганлигига асосланиб шахсда ўз миллий қадриятларига нисбатан соғлом социализацияни намоён қилганлиги далилланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-июлдаги ПМ-161-сон буйруғи билан «Этнопсихология» модулига киритилган (Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 9-августдаги 11-05-ҳо51/04-сон маълумотномаси). Натижада соҳа вакиллари учун талабаларда миллий қадрият шакллантиришга қаратилган илмий-амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.