Росстальная Марианна Леонтьевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Аёллар жинсий аъзоларида ўткир учли кондиломаларнинг ўсиши триггер омиллари ва уларни даволаш», 14.00.11 – Дерматология ва венерология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.3.PhD/Tib3032.
Илмий рахбар: Порсохонова Дэля Фозиловна,  тиббиёт фанлари доктори.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт маркази, DSc.04/28.02.2023.Тib.158.01.
Расмий оппонентлар: Ваисов Адхамжон Шавкатович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Азизов Баходир Садикович, тиббиёт фанлари доктори;.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: аёллар жинсий аъзоларида ўткир учли кондиломаларнинг пайдо бўлиши, ўсиши ва асоратланган кечишида етакчи омилларни ўрганиш ва уларни даволашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
аёллар генитал аъзоларининг ўткир учли кондиломалари ўсиши ва қайталанишига таъсир этувчи триггер ва омиллар аниқланди. Қайталаниб кечишга олиб келувчи сабаблар: кеч мурожаат қилиш, мурожаат қилганда фақатгина ЎУК деструкцияси билан чегараланиш, ЖЙОЮИга текширув ўтказилмаганлик, ОПВ нинг экстрагенитал ўчоқларда жойлашиши исботланган;
ўткир учли кондиломали беморларда бачадон бўйини зарарланиши қуйидаги кўринишда исботланди: яллиғланиш (95,7%), эрозия (23,4%), папилломатоз (36,2%), ҳамда 2- (48,9%) ва 3- (40,4%) даражали РАР-теста, яъни бачадон бўйнини дисплазиясига олиб келиб ОПВ га захира жой бўлиши ва ўз навбатида ЎУК қайталанишига олиб келиши исботланган;
Ureaplasma Urealyticum (40,2%), HSV-I (35,6%), HSV-II (28,7%), HPV 16/18 (25,3%), ҳамда ёндош микролоралардан Candida albicans (43,7%), Gardnerella vaginalis (41,4%), Staphylococcus aureus (20,7%), Staphylococcus haemolyticus 15 (17,2%) ЎУК лар асоратли кечиши ва қайталанишлар ривожаланишига олиб келиши исботланган;
TNF-б (4,2 марта) ва IL 18 (5,1 марта) лар миқдорининг бир неча бор ошиши ЎУК асоратли ва қайталанувчи беморлар гурухида вирус босимининг ошиши  ва бу ўз навбатида қўшимча тизимли вирусга қарши даво олиб боришни исботланган;
топик ФДТ билан биргаликда СО2 лазердеструкцияни ўз ичига олган юқори самарали комплекс даво усули ишлаб чиқилди ва бу усул тўқималар регенерациясини тезлаштириб яллиғланиш реакциясини камайтиради, вирусга ва бактерияга қарши самарага эришилади ва қайталанишлар сони пасаеши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Аёллар жинсий аъзоларида ўткир учли кондиломаларнинг олиб келувчи омилларни ўрганиш ва уларни даволаш буйича илмий натижалар асосида:
биринчи илмий янгилик: биринчи маротаба, ЎУК ўсишига таьсир қилувчи маълум сабаблар ва триггердан ташқари, яна қўзғатувчи  омиллар рўйхати тўлдирилди, улар орасида: ОПВ бир нечта турларини (шу жумладан онкоген турларини) аниқлаш; ОПВ қўшимча генитал (бачадон бўйни) ва экстрагенитал ўчоқларини аниқлаш; жинсий алоқа қилиш  (даволаш пайтида); маиший омиллар (умумий гигиена воситаларидан фойдаланиш, ички кийимларни санитария-гигиена жихатдан  етарли даражада обработка қилмаслик); кеч ва бу касалликга алоқадор бўлмаган шифокорларга мурожаат қилиш; тос аъзоларининг сурункали яллиғланиш жараёнлари; ёндош УГТ вирусли ва бактериал инфекциялари; камқонлик; ҳомиладорлик; антибиотиклар, гормонал дорилар ва цситостатикларни қабул қилиш. Ушбу триггерларни ҳисобга олиш диагностика босқичини, асоссиз текширувлар ва аралашувларни, шунингдек касалликнинг қайталаниш сонини камайтиради. Тўғри ташхис қўйиш учун сарфланган даврнинг 5-6 кундан 2-3 кунгача қисқаришига эришилади. Илмий тадқиқотлар натижалари Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент шаҳар ҳудудий филиали амалиётига 20.02.2023 йил 43-сонли буйруғи билан ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят ҳудудий филиали амалиётига 24.02.2023 йил 29-сонли буйруғи 1§ билан киритилган. Ижтимоий самарадорлиги: асосий тиббий – ижтимоий триггерларни аниқлаш учун таклиф қилган аноним сўровнома ЎУК эрта босқичда ўсиши ва қайталанишини аниқлаш хамда бартараф этиш билан асоратлар, асоссиз аралашувлар ва қайталанишларнинг олдини олиш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: касалликнинг қўшимча аниқланган триггерларини ҳисобга олган ҳолда ташхисот босқичи ўртача 2 бараварга камайган ва кайталанишлар фойзи 20-25, бу ётоқ - кунлар ҳисобида 2 ётоқ - кунини ташкил қилган. 1 ётоқ - кунининг нархи 165000 сўмдан келиб чиққан ҳолда, 87 бемор учун самарадорлик 28710000 сўмни ташкил қилган. ЎУКни тез-тез қайталанувчи кечишини (ойга 2-3 марта кузатилади) ҳисобга олган ҳолда анъанавий текшириш ва даволашнинг усулларини қўлланилганда ўртача, 1,7 миллион сўмдан 6,5 миллион сўмгача қўшимча ҳаражатларни ташкил қилган. Тавсия этилган даволаш усули натижаларига кўра, ЎУКни қайталанишининг қисқариши кузатилган бўлиб, бу қўшимча даволаш курсларини олишни камайтирган ва 87 бемор учун 147900000 сўмни тежаш имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: 54,0 фоиз аёлларда аниқланган ЎУК асоратли ва кайталанувчи кечишига  касалликнинг 10 кундан ошиқ давом этиши, аввалги терапия фақат ЎУК деструкцияси билан чекланганлиги, урогенитал трактнинг ёндош инфекциялари (уреаплазмоз, ОУВ 1, ОУВ 2, кандидоз), бачадон бўйнида қўшимча ОПВ ўчоқлари мавжудлиги (папилломатоз (36,2%), яллиғланиш (95,7%) ва эрозив (23,4%) табиатли), РАР-тестининг 2 (48,9%) ва 3 (40,4%) даражаси билан бирга келиши, экстрагенитал ОПВ ўчоқлари мавжудлиги сабаб булган. Илмий тадқиқотлар натижалари Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент шаҳар ҳудудий филиали амалиётига 20.02.2023 йил 43-сонли буйруғи билан ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят ҳудудий филиали амалиётига 24.02.2023 йил 29-сонли буйруғи 1§ билан киритилган. Ижтимоий самарадорлиги: ўткир учли кондиломаларининг асоратли кечиши бўлган аёллар контингентида урогенитал трактнинг ҳамроҳ инфекциялари (уреаплазмоз, гарднереллёз, кандидоз, герпесвирус инфекциялари) аниқланган, шунингдек, 36,2% ҳолатда ОПВ қўшимча ўчоқлари шаклида бачадон бўйни зарарланиши кузатилган бўлиб, уларни ўз вақтида скрининг текширишга жалб қилиши ва дисплазия масаласи бўйича мониторинг ўтказилиши керак. Иқтисодий самарадорлиги: ЎУК асоратли кечиши ва бачадон бўйни зарарланишини ўз вақтида аниқлаш колпоскопик суратнинг яхшиланишига ва бундан келиб чиққан ҳолатда дисплазия ривожланишини пасайтирди, ва даволаш шифохонада  қолиш муддати ва ЎУКни қайталанишини ўртача 30% дан 5% гача қисқартириш имконини берган, бу ётоқ кунлар ҳисобида 3 ётоқ - кунини ташкил қилган. 1ётоқ - кунининг нархи 165000 сўмдан келиб чиққан ҳолда, 87 бемор учун самарадорлик 43065000 сўмни ташкил қилган. ЎУКни тез-тез қайталанувчи кечишини (ойга 2-3 марта кузатилади) ҳисобга олган ҳолда анъанавий текшириш ва даволашнинг усулларини қўлланилганда ўртача, 1,7 миллион сўмдан 6,5 миллион сўмгача қўшимча ҳаражатларни ташкил қилган. Таклиф этилган даволаш усули натижаларига кўра, ЎУКни қайталанишининг қисқариши кузатилган бўлиб, бу қўшимча даволаш курсларини олишни камайтирган ва 87 бемор учун 147900000 сўмни тежаш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: ЎУК кечишини оғирлаштирадиган жинсий йўл билан юқадиган патогенлар қўзғатувчилари спектри, шу жумладан, Ureaplasma Urealyticum (40,2%), HSV-I (35,6%), HSV-II (28,7%), HPV 16/18 (25,3%), хамда ҳамроҳ микрофлора таркибини Candida albicans (43,7%), Gardnerella vaginalis (41,4%), Staphylococcus aureus (20,7%), Staphylococcus haemolyticus 15 (17,2%) ташкил этиши аниқланган. Илк бора ЎУК билан оғриган беморларда герпесвирус инфекциясининг фони ПЗР усули томонидан тасдиқланган ИФА усули ёрдамида аниқланган, бу аёлларнинг 64,5 % да мусбат бўлган хамда иммунитетнинг пасайиши ва натижада ЎУКнинг тез-тез қайталанувчи кечиши омили бўлиши мумкин. Илмий тадқиқотлар натижалари Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент шаҳар ҳудудий филиали амалиётига 20.02.2023 йил 43-сонли буйруғи билан ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят ҳудудий филиали амалиётига 24.02.2023 йил 29-сонли буйруғи 1§ билан киритилган. Ижтимоий самарадорлиги: УГТ микрофлорасини ўз вақтида аниқлаш ва даволаш яллиғланиш жараёнининг оғирлигини камайтиришга имкон берган ва ЎУКни деструкциядан кейинги реабилитация даврини сезиларли даражада енгиллаштирган. Иқтисодий самарадорлиги: ЎУКни клиник кечишини оғирлаштирадиган инфекцияларнинг асосий спектри кўрсатилган, ҳамроҳ патоген микрофлора борлигига гумон қилинганда микробиологик ва ПЗР тадқиқотларни белгилаш имконини берган. 1ётоқ - кунининг нархи 165000 сўмдан келиб чиққан ҳолда, 87 бемор учун самарадорлик 43065000 сўмни ташкил қилган. ЎУКни тез-тез қайталанувчи кечишини (ойга 2-3 марта кузатилади) ҳисобга олган ҳолда анъанавий текшириш ва даволашнинг усулларини қўлланилганда ўртача, 1,7 миллион сўмдан 6,5 миллион сўмгача қўшимча ҳаражатларни ташкил қилган. Тавсия этилган даволаш усули натижаларига кўра, ЎУКни қайталанишининг қисқариши кузатилган бўлиб, бу қўшимча даволаш курсларини олишни камайтирган ва 87 бемор учун 147 900 000 сўмни тежаш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик. ЎУКнинг асоратли ва тез-тез қайталанувчи кечиши бўлган беморларнинг кичик гуруҳида TNF-б миқдорининг 4,2 маротаба ортиши хамда УГТ томонидан кучли яллиғланиш реакцияси фонида IL-18 миқдорининг 5,1 баравар кўпайиши, вирус юкламаси даражасини тавсифлаши ва тизимли антивирус терапия учун асос бўлган. Илмий тадқиқотлар натижалари Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент шаҳар ҳудудий филиали амалиётига 20.02.2023 йил 43-сонли буйруғи билан ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят ҳудудий филиали амалиётига 24.02.2023 йил 29-сонли буйруғи 1§ билан киритилган. Ижтимоий самарадорлиги: TNF-α ва IL-18 яллиғланиш цитокинлар титрининг 4-5 баравар ортиши  юқори вирус юкламаси фонида ЎУКнинг асоратли кечиши белгиларидан бири бўлиб хизмат қилиши мумкин ва тизимли антивирус терапия зарурлигини кўрсатган. Иқтисодий самарадорлиги: ЎУКнинг асоратли кечишида кузатиладиган муҳим яллиғланиш цитокинлар спектри топилган ва аниқлаштирилган, бу қайталанишларни камаштириш имконини берган ва даволаш самарадорлигини мониторингни баҳолашда фойдаланилган. 1ётоқ - кунининг нархи 165000 сўмдан келиб чиққан ҳолда, 87 бемор учун самарадорлик 43065000 сўмни ташкил қилган. ЎУКни тез-тез қайталанувчи кечишини (ойга 2-3 марта кузатилади) ҳисобга олган ҳолда анъанавий текшириш ва даволашнинг усулларини қўлланилганда ўртача, 1,7 миллион сўмдан 6,5 миллион сўмгача қўшимча ҳаражатларни ташкил қилган. Тавсия этилган даволаш усули натижаларига кўра, ЎУКни қайталанишининг қисқариши кузатилган бўлиб, бу қўшимча даволаш курсларини олишни камайтирган ва 87 бемор учун 147900000 сўмни тежаш имконини берган;
бешинчи илмий янгилик. ЎУКни CО2 лазеродеструкция қилинганидан кейинги реабилитация даврида антивирус, антибактериал ва яллиғланишга қарши мақсадда хамда оғриқни камайтириш, тўқималарнинг регенерациясини тезлаштириш ва олдини олиш учун ФДТни қўлланиши асосланган, бу ташқи вирусга қарши терапияга яхши алтернатива бўлиши ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаши мумкин. Илмий тадқиқотлар натижалари Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Тошкент шаҳар ҳудудий филиали амалиётига 20.02.2023 йил 43-сонли буйруғи билан ва Республика ихтисослаштирилган дерматовенерология ва косметология илмий-амалий тиббиёт марказининг Бухоро вилоят ҳудудий филиали амалиётига 24.02.2023 йил 29-сонли буйруғи 1§ билан киритилган. Ижтимоий самарадорлиги: ЎУКнинг CО2 лазеродеструкция қилинганидан кейинги реабилитация даврида комплекс даволашга ФДТни киритилиши реабилитация даврини қисқариши ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшиланиши, хамда қайталанишлар сонини сезиларли даражада камайтириш имконини берган. Иқтисодий самарадорлиги: ЎУКнинг асоратланмаган ва асоратсиз шаклларини даволашнинг комплекс усули таклиф қилинган ва амалга оширилган, бу реабилитация даврини 3-5 кунга ва қайталанишлар сонини 30 дан 5% гача камайтиришга имкон берган. 1ётоқ - кунининг нархи 165000 сўмдан келиб чиққан ҳолда, 87 бемор учун самарадорлик 43065000 сўмни ташкил қилган. ЎУКни тез-тез қайталанувчи кечишини (ойга 2-3 марта кузатилади) ҳисобга олган ҳолда анъанавий текшириш ва даволашнинг усулларини қўлланилганда ўртача, 1,7 миллион сўмдан 6,5 миллион сўмгача қўшимча ҳаражатларни ташкил қилган. Таклиф этилган даволаш усули натижаларига кўра, ЎУКни қайталанишининг қисқариши кузатилган бўлиб, бу қўшимча даволаш курсларини олишни камайтирган ва 87 бемор учун 147900000 сўмни тежаш имконини берган.