Utbasarova Umida Mexmanovnaning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umumiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i): “Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etish texnologiyalari”, 13.00.03 –Maxsus pedogogika (pedagogika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam. B2023.4.PhD/Ped6708.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat pedagogika universiteti.
Ilmiy rahbar: Abidova Nilufar Zakirovna, pedagogika fanlari doktori (DSc), dotsent
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent davlat pedagogika universiteti, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Rasmiy opponentlar: Hakimova Muxabbat Fayzievna, pedagogika fanlari doktori, professor; Turgunbaev Sirojiddin Faxriddinovich, pedogogika fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD).
Yetakchi tashkilot: Qo‘qon davlat universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarda duduqlanishni bartaraf etish bo‘yicha taklif va tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning pedagogik imkoniyatlari ta’lim subektlarining individual ehtiyojlarini hisobga olishga qaratilgan ta’limiy motivatsiyalarni adaptiv darajalash va shaxsiy qiziqishlarga ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan o‘quv materiallarini konstruksiyalash hamda pedagogik vaziyatlarga mos tizimli variatsiyalash asosida aniqlangan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning korreksion-pedagogik modeli qayta aloqaga mo‘ljallangan ta’lim mazmunini manzilli belgilash, rivojlantiruvchi didaktik faol muhitini yaratish, nutqiy faoliyat rivojlanganlik darajasi dinamikasini monitoring qilish hamda nutq kamchiligining darajasi va turini fenomenologik tasniflash va duduqlanish takrorlanish oldini olishga barqaror ustuvorlik berish asosida takomillashtirilgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning korreksion-pedagogik texnologiyasi tana harakatlari bilan nutqning uyg‘unligi ta’minlashga yo‘naltirilgan o‘z nutqini nazorat qilish qobiliyatini bosqichma-bosqich rivojlantirish hamda yangi nutq malakasini mustahkamlash traektoriyasini prognostik loyihalash asosida takomillashtirilgan;
boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarda duduqlanishni bartaraf etish jarayoni didaktik-texnologik tuzilmaning samaradorlik nutq rivojlanganligining past, o‘rta, o‘rtadan yuqori darajalarini aniqlashga qaratilgan mezon va indikatorlarni maqsadli turkumlash hamda mantiqiy-korreksiylovchi mashqlarni ta’limning tarkibiy elementlariga funksional uyg‘unlashtirish asosida takomillashtirilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.  Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etish texnologiyalari bo‘yicha olingan natijalar asosida:
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning pedagogik imkoniyatlari ta’lim subektlarining individual ehtiyojlarini hisobga olishga qaratilgan ta’limiy motivatsiyalarni adaptiv darajalash va shaxsiy qiziqishlarga ijobiy ta’sir ko‘rsatadigan o‘quv materiallarini konstruksiyalash hamda pedagogik vaziyatlarga mos tizimli variatsiyalash asosida aniqlashga oid tavsiyalar “Uzlyuksiz ta’lim va maxsus pedagogika” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2024 yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i asosida berilgan 389890-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada boshlang‘ich sinf duduqlanuvchi o‘quvchilarning nutqini rivojlantirish texnologiyalarini takomillashtirishga sharoit yaratilgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning korreksion-pedagogik modeli qayta aloqaga mo‘ljallangan ta’lim mazmunini manzilli belgilash, rivojlantiruvchi didaktik faol muhitini yaratish, nutqiy faoliyat rivojlanganlik darajasi dinamikasini monitoring qilish hamda nutq kamchiligining darajasi va turini fenomenologik tasniflash va duduqlanish takrorlanish oldini olishga barqaror ustuvorlik berish asosida takomillashtirishga oid tavsiyalar “Uzlyuksiz ta’lim va maxsus pedagogika” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2024 yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i asosida berilgan 389890-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada korreksion-rivojlantiruvchi texnologiyalarning takomillashtirish samaradorligi oshgan;
boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida duduqlanishni bartaraf etishning korreksion-pedagogik texnologiyasi tana harakatlari bilan nutqning uyg‘unligi ta’minlashga yo‘naltirilgan o‘z nutqini nazorat qilish qobiliyatini bosqichma-bosqich rivojlantirish hamda yangi nutq malakasini mustahkamlash traektoriyasini prognostik loyihalash asosida takomillashtirishga oid tavsiyalar “Uzlyuksiz ta’lim va maxsus pedagogika” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2024 yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i asosida berilgan 389890-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada o‘quvchilarda jamoa oldida mustaqil so‘zlay olish, shaxslararo erkin muloqot qobiliyati rivojlantirish imokni kengaytirilgan;
boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarda duduqlanishni bartaraf etish jarayoni didaktik-texnologik tuzilmaning samaradorlik nutq rivojlanganligining past, o‘rta, o‘rtadan yuqori darajalarini aniqlashga qaratilgan mezon va indikatorlarni maqsadli turkumlash hamda mantiqiy-korreksiylovchi mashqlarni ta’limning tarkibiy elementlariga funksional uyg‘unlashtirish asosida takomillashtirishga oid tavsiyalar “Uzlyuksiz ta’lim va maxsus pedagogika” nomli o‘quv qo‘llanma mazmuniga singdirilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligining 2024 yil 4-martdagi 55-son buyrug‘i asosida berilgan 389890-raqamli nashr ruxsatnomasi). Natijada o‘quvchilarda nutqning ravonligi, sur’ati-ritm buzilishlarini bartaraf etish samaradorligining oshishiga sharoit yaratilgan.