Утбасарова Умида Мехмановнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи): “Бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этиш технологиялари”, 13.00.03 –Махсус педогогика (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам. В2023.4.PhD/Ped6708.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат педагогика университети.
Илмий раҳбар: Абидова Нилуфар Закировна, педагогика фанлари доктори (DSc), доцент
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат педагогика университети, DSc.03/30.01.2020.Ped.26.01.
Расмий оппонентлар: Ҳакимова Мухаббат Файзиевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Тургунбаев Сирожиддин Фахриддинович, педогогика фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Қўқон давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бошланғич синф ўқувчиларда дудуқланишни бартараф этиш бўйича таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг педагогик имкониятлари таълим субектларининг индивидуал эҳтиёжларини ҳисобга олишга қаратилган таълимий мотивацияларни адаптив даражалаш ва шахсий қизиқишларга ижобий таъсир кўрсатадиган ўқув материалларини конструксиялаш ҳамда педагогик вазиятларга мос тизимли вариациялаш асосида аниқланган;
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг коррексион-педагогик модели қайта алоқага мўлжалланган таълим мазмунини манзилли белгилаш, ривожлантирувчи дидактик фаол муҳитини яратиш, нутқий фаолият ривожланганлик даражаси динамикасини мониторинг қилиш ҳамда нутқ камчилигининг даражаси ва турини феноменологик таснифлаш ва дудуқланиш такрорланиш олдини олишга барқарор устуворлик бериш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг коррексион-педагогик технологияси тана ҳаракатлари билан нутқнинг уйғунлиги таъминлашга йўналтирилган ўз нутқини назорат қилиш қобилиятини босқичма-босқич ривожлантириш ҳамда янги нутқ малакасини мустаҳкамлаш траекториясини прогностик лойиҳалаш асосида такомиллаштирилган;
бошланғич синф ўқитувчиларда дудуқланишни бартараф этиш жараёни дидактик-технологик тузилманинг самарадорлик нутқ ривожланганлигининг паст, ўрта, ўртадан юқори даражаларини аниқлашга қаратилган мезон ва индикаторларни мақсадли туркумлаш ҳамда мантиқий-коррексийловчи машқларни таълимнинг таркибий элементларига функсионал уйғунлаштириш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.  Бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этиш технологиялари бўйича олинган натижалар асосида:
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг педагогик имкониятлари таълим субектларининг индивидуал эҳтиёжларини ҳисобга олишга қаратилган таълимий мотивацияларни адаптив даражалаш ва шахсий қизиқишларга ижобий таъсир кўрсатадиган ўқув материалларини конструксиялаш ҳамда педагогик вазиятларга мос тизимли вариациялаш асосида аниқлашга оид тавсиялар “Узлюксиз таълим ва махсус педагогика” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2024 йил 4-мартдаги 55-сон буйруғи асосида берилган 389890-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада бошланғич синф дудуқланувчи ўқувчиларнинг нутқини ривожлантириш технологияларини такомиллаштиришга шароит яратилган;
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг коррексион-педагогик модели қайта алоқага мўлжалланган таълим мазмунини манзилли белгилаш, ривожлантирувчи дидактик фаол муҳитини яратиш, нутқий фаолият ривожланганлик даражаси динамикасини мониторинг қилиш ҳамда нутқ камчилигининг даражаси ва турини феноменологик таснифлаш ва дудуқланиш такрорланиш олдини олишга барқарор устуворлик бериш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Узлюксиз таълим ва махсус педагогика” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2024 йил 4-мартдаги 55-сон буйруғи асосида берилган 389890-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада коррексион-ривожлантирувчи технологияларнинг такомиллаштириш самарадорлиги ошган;
бошланғич синф ўқувчиларида дудуқланишни бартараф этишнинг коррексион-педагогик технологияси тана ҳаракатлари билан нутқнинг уйғунлиги таъминлашга йўналтирилган ўз нутқини назорат қилиш қобилиятини босқичма-босқич ривожлантириш ҳамда янги нутқ малакасини мустаҳкамлаш траекториясини прогностик лойиҳалаш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Узлюксиз таълим ва махсус педагогика” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2024 йил 4-мартдаги 55-сон буйруғи асосида берилган 389890-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада ўқувчиларда жамоа олдида мустақил сўзлай олиш, шахслараро эркин мулоқот қобилияти ривожлантириш имокни кенгайтирилган;
бошланғич синф ўқитувчиларда дудуқланишни бартараф этиш жараёни дидактик-технологик тузилманинг самарадорлик нутқ ривожланганлигининг паст, ўрта, ўртадан юқори даражаларини аниқлашга қаратилган мезон ва индикаторларни мақсадли туркумлаш ҳамда мантиқий-коррексийловчи машқларни таълимнинг таркибий элементларига функсионал уйғунлаштириш асосида такомиллаштиришга оид тавсиялар “Узлюксиз таълим ва махсус педагогика” номли ўқув қўлланма мазмунига сингдирилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2024 йил 4-мартдаги 55-сон буйруғи асосида берилган 389890-рақамли нашр рухсатномаси). Натижада ўқувчиларда нутқнинг равонлиги, суръати-ритм бузилишларини бартараф этиш самарадорлигининг ошишига шароит яратилган.