Ҳусанова Шаҳло Артиқалиевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мингтепанинг Оъзбекистон тарихида тутган оърни” 07.00.01 – Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.4.PhD/Tar776
Илмий раҳбар: Матбобоев Боқижон Хошимович, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат университети, DSc.03/31.12.2020.Tar.60.01.
Расмий оппонентлар: Хасанов Муталибжон, тарих фанлари доктори, профессор; Ғаффоров Шокир Сафарович, тарих фанлари доктори, профессор
Етакчи ташкилот:   Наманган давлат университети
 Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади Мингтепанинг қадимги (милоддан аввалги ИВ – милодий В асрлар) ва янги давр тарихи (ХИХ аср охирлари – мустақиллик даври) мисолида моддий-маънавий маданият намуналарини ўрганиш ҳамда ижтимоий-иқтисодий ва маданий муносабатлар тарихини ёритишдан иборат.
III.Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
Эрши-Мингтепа мисолида қадимги (милоддан аввалги ИВ аср – милодий В аср), Россия империяси, совет даври ва  мустақиллик йилларининг эволюцион (тадрижий) ривожланиш босқичларига доир  манбалар, археологик тадқиқот натижалари ҳамда илмий адабиётлар таҳлил этилиб, улардаги Мингтепа тарихига оид умумий хулосалар илмий-назарий жиҳатдан асослаб берилди;
қадимий Мингтепанинг Буюк Ипак йўли савдо чорраҳасида жойлашгани бу ҳудудда савдо-сотиқ алоқаларини ҳамда ижтимоий-иқтисодий муносабатларнинг ривожланишига таъсири, хусусан, қадимий масканда ҳунармандчилик, донли экинлар етиштириш, боғдорчилик,  йилқичилик кенг тараққий этиши, маҳаллий аҳоли бу борада бой тажрибага эга бўлгани учун ишлаб чиқаришнинг бу тармоқлари айни шаҳар ҳаётининг тараққий этишига катта таъсир кўрсатгани аниқ далиллар билан асосланган;
Мингтепада Россия империяси ҳукмронлигининг ўрнатилиши, подшо ҳукумати мустамлакачилик сиёсатининг аҳоли турмуш тарзига таъсири, бу ҳудудда мустамлака зулмига қарши юзага келган халқ ҳаракатларининг хусусияти, тарихий “Мингтепа” номини “Марҳамат” номига ўзгартирилиши сабаблари, шунингдек, русийзабон аҳолининг кўчириб келтирилиши оқибатида “Русское село” қишлоғининг барпо этилиши тарихи ва мингтепаликларнинг Аравонсой суғориш тизимидаги муаммолари очиб берилди;
мустақилликнинг дастлабки йилларидаги иқтисодий қийинчиликларни енгиш мақсадида Марҳамат туманида 1992-йилнинг “Меҳр-шафқат йили” деб эълон қилиниши, бу бўйича туман дастури ишлаб чиқилиб, ижтимоий ҳимояга муҳтож аҳолига кўрсатилган ёрдамнинг ижобий таъсири очиб берилган. Ипакчилик соҳасида “Ипак” фермер хўжалиги томонидан яратилган серҳосил “Марҳамат-2017” навининг жаҳон бозорига олиб чиқилиши статистик маълумотлар билан асосланган. Мингтепа тарихий меросига эътибор, ушбу ёдгорликни Ўзбекистоннинг туризм салоҳиятини намойиш этишдаги ўрни  кўрсатиб ўтилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.  Мингтепа тарихи бўйича тадқиқотлардан олинган илмий хулосалар ва таклифлар асосида:
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг 2019-йил 16– 17-май кунлари Андижон вилоятига ташрифи чоғида тадқиқот натижалари асосида “Мингтепа археология мероси обектида (милоддан аввалги ИВ–ИИИ – милодий В асрлар) туризмни ривожлантириш” лойиҳаси диссертант томонидан Президентга тақдим этилган (Ўзбекистон Республикаси Туризм ва маданий мерос вазирлигининг 2022-йил 2-декабрдаги 04-08/7517-сон маълумотномаси). Ушбу лойиҳа Президент томонидан қўллаб-қувватланди ҳамда Мингтепа тарихини тарғиб қилиш ва тадқиқ этиш вазифасини қўйиш тавсия этилди. Натижада мазкур лойиҳа асосида 2023-йил 8–9-сентябр куни “Кўҳна Довон сирлари” археология туризм форуми ва халқаро конференция ўтказилди.
Эрши – Мингтепанинг қадимги (милоддан аввалги ИВ аср – милодий В аср), Россия империяси, совет даври ва мустақиллик йилларининг тадрижий ривожланиш босқичлари, 272 гектар майдонни эгаллаган Мингтепа ёдгорлигининг Марказий Осиё антик шаҳарсозлик маданияти шаклланишидаги аҳамиятига оид илмий  хулосаларидан “Мингтепа маданий-мерос” жамоат фонди томонидан ўтказилган Мингтепа тарихи бўйича танловлар ва музей кўргазмаларини ташкил этишда, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси ҳузуридаги ННТ ва фуқаролик жамиятининг бошқа институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди гранти маблағлари асосида тадбирлар ўтказилишида фойдаланилган (Ўзбекистон Нодавлат Нотижорат ташкилотлари Миллий Ассоциациясининг 2022-йил 29-июндаги 01/306-22-сон маълумотномаси). Грант маблағлари ҳисобидан 2 та илмий-оммабоп тўплам, 1 та рисола нашрдан чиқарилган ва тадбир иштирокчиларига тарқатилган. Бу эса аҳолини Мингтепа тарихи бўйича билимларини оширишга хизмат қилган;
тадқиқотнинг қадимий Мингтепада сиёсий, ижтимоий ва маданий ҳаёт, совет мустамлакачилиги йилларида Мингтепа ёдгорлиги тепаликларининг бузиб юборилиши, тарихий Мингтепа номининг “Марҳамат” номига ўзгартирилиши, мустақиллик йилларида тумандаги мавжуд тарихий жойларга бўлган эътибор каби маълумотларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2021 йил 10-, 11-, 12-январ кунлари эфирга узатилган “Экспедиция” кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат унитар корхонасининг 2021-йил 28-январдаги 01-40-123-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатувлар мазмунан бойитилган ва кўргазмалилиги ошган ҳамда телетомошабинларнинг бу борадаги билим ва тасаввурларини кенгайишига хизмат қилган;
қадимий Мингтепанинг Буюк Ипак йўли савдо чорраҳасида жойлашгани бу ҳудудда савдо-сотиқ алоқаларини ҳамда ижтимоий-иқтисодий муносабатларнинг ривожланишига таъсир кўрсатгани, хусусан, қадимги Мингтепада ҳунармандчилик, боғдорчилик, донли экинларини етиштириш, шунингдек, йилқичилик кенг тараққий этганига доир диссертация хулосаларидан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2021-йил 22-август куни эфирга узатилган “Кўҳна манзиллар” телекўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси, “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат унитар корхонасининг 2021-йил 17-сентябрдаги 01-40-1562-сон маълумотномаси). Тақдим этилган материаллар телетомошабинларнинг қадимги Мингтепа тарихи ҳақида кенг тасаввур ва билимга эга бўлишларида манба бўлиб хизмат қилган;
диссертантнинг “Мингтепа зиёратгоҳлари ва қадамжолари” номли рисоласи асосида Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2021-йил 26-декабр куни эфирга узатилган “Кўҳна манзиллар” телекўрсатувининг махсус сонини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси, “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат унитар корхонасининг 2022-йил 14-апрелдаги 02-06-773-сон маълумотномаси). Натижада тақдим этилган материаллар кўрсатувнинг илмий салоҳиятини оширган, Фарғона водийсидаги қадимий зиёратгоҳлар ва қадамжолар ҳақида аниқ хулосалар билан бойитилишига хизмат қилган;
тадқиқотдан ўрин олган Мингтепа тарихини ўрганишда Манноб Эгамбердиевнинг “Сариқ аждар ҳамласи” тарихий романининг аҳамияти ҳақидаги илмий хулосалардан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон тарихи” телеканалининг 2022-йил 8-июлда намойиш этилган “Аслида қандай?..” телекўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиоком-панияси, “Ўзбекистон телерадиоканали” давлат унитар корхонасининг 2022-йил 3- августдаги 06-28-1236-сон маълумотномаси). Натижада мазкур романдаги тарихий фактлар телетомошабинларнинг қадимги Мингтепа аҳолиси турмуш тарзи ҳақидаги тасаввурларининг бойитилишига хизмат қилган;
қадимги Мингтепада етиштирилган беда, узум ва бошқа ўсимликлар бўйича аждодларимизнинг тажрибалари ҳақидаги диссертация илмий хулосаларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Дунё бўйлаб” телеканалининг 2023-йил 11-ноябр куни эфирга узатилган “Агротур” телекўрсатувини тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси, “Дунё бўйлаб” телеканали” давлат муассасасининг 2023-йил 30-ноябрдаги 03-14-161-сон маълумотномаси). Натижада материаллар кўрсатувнинг кўргазмалилигини оширишга ҳамда мазмунан бойитишга хизмат қилган.