Ҳакимова Рухсатой Бегмуродовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Тўдакўл сув омбори маҳаллий ихтиофаунаси асосий овланадиган балиқ турларининг биологик хусусиятлари», 03.00.15 – Ихтиология (биология фанлари).
Диссертасия мавзуси рўйхатга олинган рақам: Б2019.3.PhD/B382.
Илмий раҳбар: Камилов Бахтияр Ганиевич, биология фанлар доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат аграр университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Тошкент давлат аграр университети ҳузуридаги PhD.05/30.12.2019.Qx.13.02 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Кузметов Абдулахмет Раймбердиевич, биология фанлари доктори, профессор; Муллабаев Нодирбек Равшанбекович, биология фанлари номзоди, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: яйлов аквакултураси технологияси қўлланилган шароитда Тўдакўл сув омборидаги муҳим овланиш обектлари ҳисобланадиган маҳаллий ихтиофаунанинг инвазив турлари биологик хусусиятларига баҳо беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк марта Зарафшон дарёси қуйи оқими сув ҳавзасида Евроосиёда кенг тарқалган балиқ турларининг шаклланган популяциялари морфологик ва морфометрик кўрсаткичлари аниқланган ва уларнинг тур ўзгарувчанлигига мос келиши исботланган;
балиқ тўдалари ўсиш кўрсаткичлари аниқланган шунингдек, маҳаллий шароитда балиқлар ёши ва ўсиш суръатини аниқлашда тангачаларидан қайд қилувчи тузилма сифатида фойдаланиш мукинлиги асосланган;
турларнинг янги шароитдаги жинсий вояга етиши учун зарур озуқа менериаллари аниқланган ва ўрганилаётган балиқ тўдалари серпуштлик кўрсаткичлари баҳоланган;
Тўдакўл сув омборида оқ сла, оқча, кумуштовон балиқ жинсий вояга етиш тезлиги, шунингдек, мутлақ ва нисбий серпуштлик кўрсаткичлари бу турлар ареалида энг юқори эканлиги аниқланган ва сув ҳавзаси яйлов аквакултураси шароитида популяцияларнинг кўпаювчанлик хусуссиятини белгилаши, саноат усулида овлашни бошқаришнинг самарали чоралари бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқиган;
Тўдакўл сув омборида иқтисодий аҳамиятига эга бўлган балиқ ресурслари ҳолати баҳоланган ва балиқ маҳсулдорлигини ошириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тўдакўл сув омбори маҳаллий ихтиофаунаси асосий овланадиган балиқ турларининг биологик хусусиятлари бўйича олинган илмий натижалар асосида:
балиқ питомнигидан овланган бир йиллик хашаки кумуш товонбалиқлар сув омборининг сув ости ўсимликларига бой бўлган қўлтиғига 50 дона/1га ўстириш тиғизлигида ўтказилган, яъни яйлов аквакултураси усули “Навоийбалиқсаноат” МЧЖда амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 11 июндаги 02/23-1333-сон маълумотномаси). Натижада, кузда ушбу қўлтиқдан танасининг узунлиги 23,4-29,5 (ўтган йиллар кўрсаткичи 14,5-19,8) см., оғирлиги 800 -1000 г.бўлган 1980 кг. қўшимча балиқ овланиб, овлаш самарадорлигини 130 % га ошириш имконияти яратилган.
оқ сла балиғини тутишда қирғоқ яқинида катак ўлчами 55 мм. ва ундан катта қўйма тўрлар ёрдамида балиқ овлаш усули “Голден лаке фиш” МЧЖда амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 11 июндаги 02/23-1333-сон маълумотномаси). Натижада, битта қайиқдаги балиқчининг оқ сла балиғини овлаши суткасига 3 кг.дан 7,2 кг.га ошиб, овлаш самарадорлиги 140 %га, рентабеллилик даражасини 32,7%га ошириш имконини берган;
муайян балиқ турларининг урчиш жойларига кўчиш йўлига эрта баҳорда қўйма тўр қўйиш усули “Голден лаке фиш” корхонасида амалиётга жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Ветеринария ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2024 йил 11 июндаги 02/23-1333-сон маълумотномаси). Натижада, сув ҳавзасидан 2022 -йилгача бир қайиқдаги балиқчи кунига 9,6 кг. кумуштовон балиқ, оддий оқча, чавоқ балиқлар овлаган бўлса, 2022 -йилда бу балиқлардан ўртача 16,2 кг. балиқ овлаб, овлаш самарадорлигини 145 % га ошириш имконияти яратилган.