Исақова Эъзозхон Зокировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Нўхат навларида турли экиш схемалари ва инокулянтларни қўллашнинг ўсиш-ривожланиш ва ҳосилдорлигига таъсири”, 06.01.08 – Ўсимликшунослик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Qx1065.
Илмий раҳбар: Ҳамдамова Элнура Искандаровна, қишлоқ хўжалиги фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд Агроинновaциялар ва тадқиқотлар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Остонақулов Тоштемир Эшимович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Абдиев Анвар Алмирзаевич, қишлоқ хўжaлиги фaнлaри доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади нўхат навларининг ўсиши, ривожланиши, фотосинтетик ва симбиоз фаолиятига ҳамда ҳосилдорлигига экиш схемалари ва турли инокулянтларнинг таъсирини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Самарқанд вилоятининг суғориладиган ўтлоқи-бўз тупроқлари шароитида нўхатнинг Умид, Зумрад ва Юлдуз навлари учун мақбул экиш схемаси (60х10-1) аниқланган;
нўхатнинг Умид, Зумрад, Юлдуз навлари учун 60х5-1 ва 60х15-1 схемаларида парваришлашга нисбатан, 60х10-1 схемада экиш 23,6-36,5 ц/га юқори ҳосил олиниши аниқланган;
ўсимликнинг ўсиши, ривожланиши, фотосинтетик фаолияти, ҳосил структурасига, нўхат навлари илдизларидаги туганаклар массаси,  ҳосилдорлигига экиш схемалари ва инокулянтларнинг уйғунлашган таъсири аниқланган;
турли инокулянтларнинг (Planteco Nut MS285, Rizolayn) Умид, Зумрад ва Юлдуз навларида қўлланиш самарадорлиги аниқланган;
Planteco Nut MS 285 инокулянтининг самарадорлиги Rizolayn инокулянтидан устунлиги ҳамда нўхат етиштиришда ҳосилдорликка таъсири (1,0-1,5 ц/га) юқорилиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Нўхат навлари ҳосилдорлигига экиш схемалари ва инокулянтларнинг таъсирини аниқлаш борасида олиб борилган илмий-тадқиқот натижалари асосида:
«Турли экиш схемаларида инокулянтларнинг нўхат навлари ҳосилдорлигига таъсири» номли тавсиянома тасдиқланган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024 йил 19 апрелдаги 05/05-04-153-сон маълумотномаси). Натижада ушбу тавсиянома Самарқанд вилоятининг фермер хўжаликлари ва кластерларда қўлланма сифатида хизмат қилмоқда;
нўхатнинг Умид нави уруғларини экиш олдидан Planteco Nut MS285 (кукун) ва Rizolayn (суюқ) Mesorhizobium cicer штаммлари билан инокуляция қилиш ва 60х10-1 схемада экиш технологияси Оқдарё тумани суғориладиган ўтлоқи-бўз тупроқлари шароитида «Ўн тол с-ш» фермер хўжалигида 2 гектар, «Иқбол» фермер хўжалигида 2,5 гектар, «Оқдарё Нурқул даласи» фермер хўжалигида 3,4 гектар, ПСУЕАИТИ синов тажриба станциясида 2,7 гектар, Самарқанд агроинновациялар ва тадқиқотлар институтининг «Ахборот маслаҳат маркази» даласида 2 гектар, жами 12,6 гектар майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024-йил 19-апрелдаги 05/05-04-153-сон маълумотномаси). Натижада фермер хўжаликлари нўхатнинг Умид навидан 34-35 ц/га дон ҳосили олишга эришиб, рентабеллик даражаси 56-57 % бўлиши таъминланган;
нўхатнинг Умид ва Юлдуз навлари уруғларини экиш олдидан Planteco Nut MS285 инокулянти билан ишлов бериб, 60х10-1 схемада экиш технологияси Самарқанд вилоятининг Пайариқ тумани суғориладиган ўтлоқи-бўз тупроқлари шароитида «Ёқут-нур» фермер хўжалигида 3,5 гектар, «Қорабаир файз барака» фермер хўжалигида 5,2 гектар, «Агро барака замин сервис» фермер хўжалигида 5,1 гектар, «Санатжон Самад даласи» фермер хўжалигида 4,7 гектар, «Туропов Шунқор балиқчилиги» фермер хўжалигида 1,3 гектар, жами 19,8 гектар майдонида, вилоят бўйича жами 32,4 гектар жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2024-йил 19-апрелдаги 05/05-04-153-сон маълумотномаси). Натижада нўхатнинг Умид нави уруғларини экиш олдидан Planteco Nut MS285 ёки Rizolayn инокулянтлари билан ишлов берилиб, 60х10-1 схемада экилганда назорат-инокулянсиз вариантга нисбатан 6,9 ц/га, экиш схемаси бўйича 3,1 ц/га гача қўшимча дон ҳосили олиниб, рентабеллик даражаси 56,4% ва 56-57 % бўлиши аниқланган.