Ходжиев  Сафарнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.  Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий
 даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ички ва ташқи фазовий турбулент реакцияга киришувчи оқимларда иссиқлик ва масса алмашуви жараёнларини моделлаштириш ва сонли тадқиқот», 05.01.07 – Математик моделлаштириш. Сонли усуллар ва дастурлар мажмуи (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.DSc/Т564.
Илмий маслаҳатчи: Арипов Мерсаид Мирсиддиқович, физика-математика фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса (муассасалар) номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент ахборот технологиялари университети, DSc.13/30.12.2019.Т.07.01.
Расмий оппонентлар: Хужаев Исматулла Кушаевич, техника фанлари доктори, профессор; Ҳаётов Абдулло Раҳмонович, физика-математика фанлари доктори, профессор; Джуманов Жамолжон Худойқулович, техника фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат транспорт университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: ички икки ўлчовли ва уч ўлчовли реакцияга киришувчи газ аралашмаларининг турбулент оқимлар моделларини йратиш ва назариясини ривожлантириш, турбулент ёпишқоқлик коеффициенти бўйича алгебраик ва икки параметрли мавжуд моделларини такомиллаштириш ва янги турбулентлик моделларни ишлаб чиқиш, уч ўлчовли параболалашган Наве-Стокс тенгламаларини сонли эчиш методларини такомиллаштириш шунингдек, гидроаеродинамика масалаларини моделлаштиришдан иборатдир.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
кесими ўзгармас ва ўзгарувcи қувурда коаксиал турбулент оқимларни аралашиши ва тарқалишини жараёни математик модели қурилган ва сонли эйчилган;
тўлиқ Наве-Стокс тенгламалари системасини консерватив шаклини сақлаб қолиш имконини берадиган ва ҳисоблаш ишларини самарасини ошириш учун, физик параметрларни ва координаталарни ўлчовсизликка келтирадиган, қаралаётган соҳани бирлик кбадрат соҳага ўказадиган ҳамда газ-динамик параметрларнинг катта градиентлари бўлган оқим ҳудудида ҳисоблаш нуқталарини қуюқлаштирадиган математик алмаштиришлар кўрсатилган;
тўғри тўртбурчакли соплодан оқиб чиқадиган реакцияга киришувчи аралашмаган газларнинг уч ўлчамли турбулент  ёниш жараёни математик модели қурилган ва сонли ечилган;
изотермик, изотермик бўлмаган, шунингдек реакцияга киришувчи уч ўлчовли струя газ аралашмаларининг турбулент ёпишқоқлик коеффициентини ҳисоблас учун алгебраик турбулентлик моделлари таклиф қилинган;
реакцияга киришувчи газ аралашмаларининг уч ўлчовли турбулент оқимларини ҳисоблаш учун турбулент ёпишқоқлик коеффициенти учун икки параметрли k-ε моделига киритилган эмпирик константаларнинг қийматлари аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Қувурларда турбулент оқимларни қўшилиси ва тарқалиши ҳамда фазовий диффусион ёниш жараёнларини тадқиқ қилиш учун такомиллаштирилган математик моделлар, усуллар, алгоритмлар ва дастурлардан фойдаланиш натижасида қуйидаги натижаларга эришилган:
сонли ўрганиш натижалари Бухороенергомарказ акциядорлик жамияти объектларига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024- йил 13 - июндаги 3/17-4/4-3678-сонли маълумотномаси). Натижада, ёниш қозонига узатиладиган ёқилгʻи газ тезлиги (сарфи) ва ҳаво миқдорини талаб даражасида бериш тавсияси газнинг тўлиқ ёниши ва алангада етарли даражадаги ҳароратга эга бўлиши таъминлаган ва газ сарфини 0.9-2% гача қисқартирган;
газларнинг қувурда қўшилиши ва тарқалиши жараёнларини назарий ўрганилган натижалари Когон магистрал газ қувурлари бошқармаси фаолиятига жорий қилинган. Натижада, атроф муҳитга газ чиқиндиларини тарқатишни 10-12% га қисқартиришга эришилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 - йил 13 - июндаги 3/17-4/4-3678-сонли маълумотномаси);
табиий газнинг тўлиқ ёнишига доир тадқиқот натижалари «Когон иситгич мосламалар» МЧЖ объекларига жорий қилинган (Ўзбекистон Республикаси Олий аълим, фан ва инновациялар вазирлигининг 2024 - йил 13 - июндаги 3/17-4/4-3678-сонли маълумотномаси). Натижада, ёқилғи газнинг тўлиқ ёниши учун ҳавонинг зарурий миқдоридан 4-8 % кўпроқ берилганда, ёқилгʻи сарфи 3-4% гача камайган ва тавсия қилинган сопло геометрик ўчамлари ёқилгʻи сарфини 4% гача қисқартиришга олиб келган;
ишлаб чиқилган усул ва алгоритмлар “Аномал диффузиянинг дифференциал математик моделлари учун сонли алгоритмларни ишлаб чиқиш” лойиҳаси бўйича илмий-тадқиқот ишларини бажаришда жорий қилинган (Хожа Аҳмад Яссавий номидаги Халқаро Қозоқ-Турк Университети, 2024 йил 14-февралдаги, 04/550 - сонли маълумотномаси). Натижасида, эллиптик тенглама ва аралаш параболик-гиперболик тип учун нома'лум манбани аниқлашнинг тескари масалаларини эчишнинг самарали алгоритми тузилган;
Ф2-ФА-0-83921/Ф2-ФА-Ф0383 “Ўта ўтказгичлар ва магнит материалларда кучли корреляция ўзаро та'сирлар ва уларнинг критик параметрларини ҳисоблаш” фундаментал грантини бажаришда  хусусий ҳосилали  дифференциал тенгламаларни сонли ечиш усуллари ўта ўтказгичларнинг магнит материал билан ўзаро таʼсири критик параметрларини ҳисоблашда қўлланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий таʼлим, фан ва инновациялар вазирлиги, 2024-йил 22-февралдаги 02/14-542-сонли маълумотномаси). Натижада, ўта ўтказувчанлик жараёнида муҳитда энергиянинг жуда кам тарқалиши ва кристаллга қўлланиладиган магнитланиш жараёнларига механик кучланиш та'сирининг муҳимлиги аниқланган;
Назарий ва амалий натижалар Ф-4-32 “Сингуляр коеффициентли Геллерстедт тенгламаси учун Трикоми, силжишли ва Бицадзе-Самарский масалалари шартлари бирлаштирилган масалаларнинг корректлигини ўрганиш” фундаментал грантини амалга оширишда жорий қилинди (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги, 2024-йил 22-февралдаги 02/14-542-сонли гувоҳнома). Натижада, аралаш типдаги тенгламалар ва Геллерштедт тенгламаси учун чегаравий масалаларнинг сонли ечимлари олинган;
кўп компонентли реакцияга киришувчи газнинг оқим жараёнини тавсифловчи уч ўлчовли параболизацияланган Наве-Стокс тенгламаларини сонли   эчишнинг ишлаб чиқилган усулларидан чегаравий масалаларни эчиш мавзусидаги маърузалар, амалий ва лаборатория машғулотларида жорий қилинган (Қирғизистон Республикаси Таълим ва фан вазирлигининг Ўш технология университетининг 2023- йил 26-декабрдаги 09.08/365-сонли маълумотномаси). Натижада, “Ахборот тизимлари ва технологиялари” йўналиши талабалари кимёвий реакцияга киришувчи фазовий оқимларни моделлаштириш ва уларни сонли ечишни ўзлаштирган.