Sayt test rejimida ishlamoqda

Бобоқандов Шодиёр Ражабали ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон


I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Янги ва районлашган ғўза навларини парваришлашда томчилатиб суғориш тартибларини ишлаб чиқиш (Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида)”, 06.01.02– Мелиорация ва суғорма деҳқончилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.1.PhD/Qx1056.
Илмий раҳбар: Зиятов Мусулмон Панжиевич, қишлоқ хўжaлиги фaнлaри бўйича фалсафа доктори, катта илмий ходим.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти, DSc.05/30.12.2019.Qx.42.01.
Расмий оппонентлар: Исаев Собиржон Хусанбоевич, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор; Артиков Абдирашид Заирович, қишлоқ хўжaлиги фaнлaри доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Тошкент вилоятининг қадимдан суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида IV типга мансуб районлашган С-6524 ҳамда янги С-6570 ва С-8298 ғўза навларининг суғориш муддати, суғориш меьёри ва сони ҳамда сув истеьмоли кўрсаткичларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Тошкент вилоятининг қадимдан суғориладиган типик бўз тупроқлари шароитида янги ва районлашган С-8298, С-6570 ва С-6524 ғўза навларидан юқори ва сифатли пахта ҳосили етиштиришда томчилатиб суғориш тартиблари ишлаб чиқилган;
томчилатиб суғоришда ўрта толали С-6524, С-6570 ва С-8298 ғўза навлари ЧДНСга нисбатан мос ҳолда 70-70-60%  ва 70-75-65% суғориш олди тупроқ намликларида 12-13-14 марта суғорилганда С-6524 ғўза навида 43,6 ц/га, С-6570 ғўза навида 42,5 ц/га ва С-8298 навида 46,2 ц/га пахта ҳосили олиниб, эгатлаб суғорилганга нисбатан 6,2-5,1-8,8 ц/га қўшимча ҳосил етиштириш мумкинлиги аниқланган;
томчилатиб суғоришда ЧДНСга нисбатан тупроқ намлиги 70-75-65% тартибда С-8298 ва С-6570 ғўза навларини 3-9-2 тизимда 245-303 м3/га меъёрда 14 марта мавсумда жами 3677 м3/га, ЧДНСга нисбатан тупроқ намлиги 70-70-60% тартибда ғўзанинг С-6524 навини 3-8-2 тизимда 248-296 м3/га меъёрда 13 марта, мавсумда жами 3430 м3/га меъёрда суғориш мақбул эканлиги аниқланган;
ғўза навларининг морфологик хусусиятларига асосан томчилатиб суғоришда асосий илдиз тизими С-6524 ғўза навида ЧДНСга нисбатан 70-70-60% суғориш олди тупроқ намлигида тупроқнинг 0-49 см қатламида, С-6570 ва С-8298 навларида ЧДНСга нисбатан 70-75-65% суғориш олди тупроқ намлигида тупроқнинг 0-48 ҳамда 0-50 см қатламларида шаклланиши илмий асосланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Суғориладиган типик бўз тупроқлар шароитида янги ва районлашган ғўза навларини илдиз тизимига боғлиқ ҳолда томчилатиб суғориш тартибларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
“Тошкент вилоятининг типик бўз тупроқлари шароитида ғўзаниг С-6524, С-6570 ва С-8298 навларини томчилатиб суғориш бўйича тавсиянома” тасдиқланган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 6–августдаги 05/04-04-354 сон маълумотномаси).  Бугунги кунда ушбу тавсияномадан С-6524, С-6570 ва С-8298 ғўза навларини томчилатиб суғоришда кластерлар ва фермер хўжаликларида қўлланма сифатида фойдаланилмоқда;
С-6524 ғўза навини ЧДНСга нисбатан 70-70-60% суғориш олди тупроқ намлигида томчилатиб суғориш технологияси Тошкент вилояти  Қуйичирчиқ тумани Янгихаёт ҳудудида 20 га, Гулистон ҳудудида 15 га ва Ўзбекистон-2 ҳудудида 20 га, жами 55 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 6–августдаги 05/04-04-354 сон маълумотномаси).  Натижада, эгатлаб суғоришга нисбатан 5,5-6,0 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган ҳамда суғориш суви 34-36 % тежалиб, рентабеллик даражаси 18-20 фоиз юқори бўлишга эришилган;
С-6570 ғўза навини ЧДНСга нисбатан 70-70-60% суғориш олди тупроқ намлигида томчилатиб суғориш технологияси Тошкент вилояти  Қуйичирчиқ тумани Янгихаёт ҳудудида 15 га, Гулистон ҳудудида 10 га ва Ўзбекистон-2 ҳудудида 20 га, жами 45 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 6–августдаги 05/04-04-354 сон маълумотномаси). Натижада, эгатлаб суғоришга нисбатан 3,8-4,6 центнер қўшимча пахта ҳосили олинган ҳамда суғориш суви 31-33 % тежалиб, рентабеллик даражаси 15-18 фоиз юқори бўлишга эришилган;
С-8298 ғўза навини ЧДНСга нисбатан 70-75-65% суғориш олди тупроқ намлигида томчилатиб суғориш технологияси Тошкент вилояти Қуйичирчиқ тумани Янгихаёт ҳудудида 20 га, Гулистон ҳудудида 15 га ва Ўзбекистон-2 ҳудудида 10 га, жами 45 га майдонга жорий этилган (Қишлоқ хўжалигида билим ва инновациялар миллий марказининг 2024 йил 6–августдаги 05/04-04-354 сон маълумотномаси).  Натижада, пахтадан 6,2-6,5 центнер қўшимча ҳосил олиниб, суғориш суви 35-37 % тежалиб, рентабеллик даражаси 20-23 фоизга ортишига эришилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish