Очилов Акбаржон Мамаюнус ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Эпоксид олигомерлари сувли дисперсиялари эмулгирланиш жараёнини ва коллоид-кимёвий хусусиятларини тадқиқ қилиш», 02.00.11 – Коллоид ва мембрана кимёси (кимё фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2024.2.PhD/К801.
Илмий раҳбар: Эшметов Иззат Дўсимбатаович техника фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассасалар номи: Наманган муҳандислик-технология институти, Умумий ва ноорганик кимё институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Наманган муҳандислик-технология институти, DSc.03/29.08.2023.К/Т.66.02.
Расмий оппонентлар: Абдурахмонов Элдор Баратович, кимё фанлари доктори; Бахронов Ҳаёт Нурович, кимё фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент кимё-технология институти.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: сувли эритмалардаги эпоксид смолаларнинг эмулгациялаш жараёнининг физик-кимёвий қонуниятларини аниқлаш, шунингдек, ҳосил бўлаётган эмулсияларнинг коллоид кимёвий хоссаларини тартибга солишнинг илмий тамойилларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
эмулсияда ЭД20 консентрациясининг ортиши билан мустаҳкамлик параметрлари Пк1 ва Пк2 ортиб, бу эса оқим бошланиши ва эмулсия структурасининг бузилиши учун зарур бўлган структуравий барқарорлиги ошишини ва қўзғатиш кучланиши ортиши илмий жиҳатдан асосланган;
ЭД20 нинг қуйи консентрацияларида ДЕАОКга нисбатан ПЕГ янада эмулсияларнинг юқори бошланғич ва критик барқарорликни таъминлаб, унинг стабилизатор сифатида самарадорлиги аниқланган;
ЭД20 консентрациясини 70% га, ДЕАОКнинг 5% га ортиши эмулсияларнинг мустаҳкамлик хусусиятлари ва ёпишқоқлигининг сезиларли тарзда яхшиланишига олиб келган, бунда эса эмулсия молекулалари ўртасидаги ўзаро таъсирнинг ортиши ва структуравий барқарорлиги ортиши исботланган;
сув-эпоксид тизимларида қўзғалиш кучланиши қўзғалиш тезлигини 1 с-1 дан 100 с-1 гача ортиши билан кўпайиши, сирт фаол моддаларсиз эмулсия учун эса 15 Па дан 1500 Па гача ортиши кўпайши илмий жиҳатдан асосланган;
қўзғалиш тезлиги 1 с-1 да ПЕГ қўшилиши кучланиш 25 Па га тенг ва 400 с-1да 1550 Па га етади ва ЛАБСА қўшилса қўзғалиш кучланиши пастроқ қийматдан яъни, 1 с-1 10 Па да бошланади, 1200 с-1 да 1150 Па гача ортиб борган, бу ПЕГ билан солиштирганда ёпишқоқликнинг кескин пасайиши ҳамда эмулсиянинг паст структуравий барқарорлигига боғлиқлиги аниқланган;
эмулсияларга турли сирт фаол моддалар киритилиши қопламаларнинг шишаланиш температура кўрсаткичига таъсир этиб, ПЕГ ва ЛАБСА янада қуйи ҳароратни Тc 130°C, ДЕОАК да эса бу кўрсаткич 140 °C ҳароратни ташкил этиши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Эпоксид смолали эмулсия асосида коррозияга қарши қопламалар олиш бўйича олинган илмий натижалар асосида:
таркибида 50% гача ЭД20 ва 25% гача сув бўлган эмулсиялар асосида коррозияга қарши қопламалар ишлаб чиқариш усули “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” МЧЖнинг “2024-2026-йилларда амалиётга жорий этиш бўйича истиқболли ишланмалар рўйхати”га киритилган (“Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” МЧЖ 2024 йил 5 мартдаги 02 -03-01/1-сон маълумотномаси). Натижада, 50% гача ЭД20 ва 25% гача сувни ўз ичига олган эмулсияларга асосланган коррозияга қарши композициялар хоссалари бўйича тижорат маҳсулотларига яқин ва баъзи ҳолларда улардан устун бўлган коррозияга қарши материаллар олиш имконини беради;
ЭД20 ва ЛАБСА эмулгатори асосидаги коррозияга қарши қопламалар композициялари “Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” МЧЖ амалиётига тадбиқ қилинган (“Фарғона нефтни қайта ишлаш заводи” МЧЖ 2024 йил 5 мартдаги 02 -03-01/1-сон маълумотномаси). Натижада, нефт-газ саноатида қуруқлик ва ер ости қувурлари учун хорижий коррозияга қарши қопламаларни эпоксид смоласи асосидаги уч қатламли ҳимоя қопламаларига тўлиқ алмаштириш имконини берган.