Джалилов Жавлон Халилович
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган тармоғи номи): “Бензин-ҳаво аралашмасига водород бериш орқали енгил автомобилларни эксплуатацион кўрсаткичларини ошириш”, 05.08.06 – “Ғилдиракли ва гусеницали машиналар ва уларни ишлатиш” (техника фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: ¬B2024.1.PhD/Т4513.
Илмий раҳбар: Исматов Жуманиез Файзуллаевич, техника фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат транспорт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент давлат транспорт университети ҳузуридаги DSc.15/31.08.2022.Т.73.03 рақамли илмий кенгаш
Расмий оппонентлар: Халмухамедов Азиз Суратович, техника фанлари доктори, доцент; Кадиршаев Тургунбай, техника фанлари номзоди, профессор.
Етакчи ташкилот: Жиззах политехника институти.
Диссертация йўналиши. Техника йўналиши. Назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади  бензин-ҳаво аралашмасига водородни қўшимча ёнилғи сифатида бериш орқали енгил автомобилларнинг эксплуатацион (экологик ва иқтисодий) кўрсаткичларини оширишдан иборат.
 III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
интерполясия усулидан фойдаланиб, ёнувчи аралашманинг консентрацияси инобатга олиниб двигателнинг ишлаш циклининг самарадорлигини баҳолаш услуби ишлаб чиқилган;
бензинда ишлайдиган двигателлар ёнувчи аралашмасига бериладиган водороднинг миқдорини ҳисобга олиб енгил автомобилнинг ташқи тезлик ва ёнилғи тежамкорлиги кўрсаткичларини ҳисоблашнинг услуби графоаналитик усулда такомиллаштирилган;
экспериментал усуллар билан, бензин-ҳаво аралашмасига водородни қўшимча бериш орқали, бензин-ҳаво-водород ёнувчи аралашмасини баҳолаш мезонлари ишлаб чиқилган;
корреляцион-регрессион таҳлил усули ёрдамида, ёнилғиларнинг физик-кимёвий хусусиятларидан келиб чиқиб бензин-водород-ҳаво аралашмасининг нормал ёниш тезлиги аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Бензин-ҳаво аралашмасига водородни қўшимча бериш орқали енгил автомобилларнинг эксплуатацион кўрсатгичларини, ёнғи тежамкорлиги ва экологик кўрсаткичларини ошириш илмий тадқиқоти бъйича олинган натижалар асосида:
ёнувчи аралашманинг консентрациясини ҳисобга олган ҳолда, двигателнинг ишлаш циклининг самарадорлигини баҳолаш услуби Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигида татбиқ этилган (вазирликнинг 2024-йил 5-мартдаги №03-03/3-2267-сонли маълумотномаси). Натижада алтернатив водород ёнилғисида ишлайдиган турли транспорт воситаларини, хусусан, учқундан ўт олдириладиган ички ёнув двигатели билан жиҳозланган енгил автомобилнинг 11 % гача энергия тежамкорлигига эришилиб, экологик муаммоларини камайишига олиб келган.
енгил автомобилнинг ташқи тезлик ва ёнилғи тежамкорлиги кўрсаткичларини ҳисоблашнинг услубини такомиллаштириш, Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигида жорий қилинган (вазирликнинг 2024-йил 5-мартдаги №03-03/3-2267-сонли маълумотномаси). Натижада, бензин-ҳаво аралашмасига водород бериш орқали ўтқазилган полигон синови давомида 120 км/соат тезликда-11,17%, 90 км/соат тезликда-11,06% ва шаҳар циклида-6,29% ёнилғи тежамкорлигига эришилган.
бензин-ҳаво аралашмасига водородни қўшимча бериш орқали, бензин-ҳаво-водород ёнувчи аралашмасини баҳолаш мезонлари Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигида татбиқ қилинган (вазирликнинг 2024-йил 5-мартдаги №03-03/3-2267-сонли маълумотномаси). Натижада, НОх нинг чиқинди газлари 12-32% га, CО2 10-45% га камайишига эришилган.
бензин-водород-ҳаво аралашмасининг нормал ёниш тезлиги аниқлаш, Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлигида жорий қилинган (вазирликнинг 2024-йил 5-мартдаги №03-03/3-2267-сонли маълумотномаси). Натижада,  битта енгил автомашинани ишлатишнинг умумий йиллик энергия ва атроф-муҳитга таъсири 2, 58387 млн. сўм, олди олинган йиллик экологик зарар эса 83,87 минг сўмни ташкил этишига эришилган.