Эрназаров Файзулло Нарзуллаевичнинг

фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўзбекистоннинг Осиё давлатлари билан маданий алоқалари (1945–1991 йй.)», 07.00.01–Ўзбекистон тарихи (тарих фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.1.DSс/Tar105.

Илмий маслаҳатчи: Ҳамидов Ҳожиакбар, тарих фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент ирригация ва қишлоқ хўжалигини механизациялаш муҳандислари институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассасалар номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, Қорақалпоқ ижтимоий фанлар илмий-тадқиқот институти, DSc.27.06.2017.Tar.01.04.

Расмий оппонентлар:  Ражабов Қаҳрамон Кенжаевич, тарих фанлари доктори, профессор; Эргашева Юлдуз Алимовна, тарих фанлари доктори, профессор; Ишанходжаева Замира Раимовна, тарих фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот номи: Тошкент давлат шарқшунослик институти.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Ўзбекистоннинг Осиё давлатлар билан 1945–1991 йиллар давомида маданий соҳада олиб борган ҳамкорлик фаолияти, бу соҳадаги  жараёнларни ҳар томонлама ёритишдан иборатдир.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

“ягона совет маданияти”ни собиқ иттифоқ халқлари учун умуммиллий маданият  даражасига кўтариш сиёсатининг моҳияти очиб берилган;

собиқ иттифоқнинг маданият соҳасидаги сиёсатида “социализмнинг афзаллиги” ва социалистик тизимнинг “инсонпарварлик” моҳиятини халқаро миқёсда тарғиб қилиш ҳамда “совуқ уруш” муҳитини юмшатиш мақсадида маданий алоқалардан таъсирчан механизм сифатида фойдаланилгани очиб берилган;

халқимизга хос миллий маданиятнинг халқаро тарғиботи натижалари, унинг дунё халқлари билан дўстлик ва маданий ҳамкорлик муносабатларини мустаҳкамлаш ҳамда халқаро туризм ва спорт соҳасидаги алоқаларни ривожлантиришдаги ўрни очиб берилган;

халқимиз орасидан етишиб чиққан таниқли маданият ва санъат намояндаларини Осиё мамлакатларида Ўзбекистон нуфузини ошишига қўшган ҳиссаси кўрсатиб берилган;

совет даври маданий сиёсатида асосий ўрин собиқ иттифоқ пайтида барпо этилган объектлар тариғиботига ажратилган бўлиб, совет давлати таркибига кирган бошқа халқлар каби, ўзбек халқининг ҳам умумжаҳон цивилизациясига қўшган ҳиссасини кўрсатадиган моддий ва номоддий маданий объектлар аҳамиятининг камситилгани сабаблари очиб берилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Ўзбекистоннинг Осиё давлатлари билан маданий алоқаларига оид олинган натижалар асосида:

Совет ҳукуматининг маданий алоқалар соҳасида амалга оширган сиёсати таъсирида халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлаш, ўзаро тенглик ва манфаатдорликка асосланган тадқиқот хулосалари, йиғилган статистик материаллар ҳамда архив ҳужжатларидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитаси томонидан ўтказилган тадбир дастурларида фойдаланилган (Миллатлараро муносабатлар ва хорижий мамлакатлар билан дўстлик алоқалари қўмитасининг 2018 йил 5 майдаги 01-09-679-сон маълумотномаси). Бу Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегиясида белгиланган бешинчи усутвор йўналиш – хавфсизлик, миллатлараро тотувлик ва диний бағрикенгликни таъминлаш ҳамда чуқур ўйланган, ўзаро манфаатли амалий ташқи сиёсат соҳасида белгиланган вазифаларни амалга оширишга хизмат қилган;

халқаро маданий алоқаларда Ўзбекистоннинг театр-томоша санъати намойишлари, кино санъатининг аҳамияти, халқаро кўргазмаларнинг ташкил этилиши ҳақидаги натижалардан Ўзбекистон Республикаси Маданият вазирлиги томонидан ўтказилган халқаро танлов ва фестиваллар ҳамда маданият кунларига бағишланган тадбирларда фойдаланилган (Маданият вазирлигининг 2018 йил 4 апрелдаги 01-11-10-2951-сон маълумотномаси). Бу маданиятимиз тарихини янада бойитган, уни халқаро миқёсдаги мавқеини оширган ҳамда ёшлар маънавиятини юксалишига ҳисса қўшган;

хорижий давлатлар билан маданий алоқаларни йўлга қўйишдаги тажрибаларни ўрганиш ва умумлаштириш бўйича диссертация натижалари асосида тайёрланган Тошкент давлат иқтисодиёт университетининг Халқаро туризм факультети “Хизматлар соҳаси (туризмни ташкил этиш ва бошқариш) бакалавр таълим йўналиши учун тайёрланган Давлат таълим стандарти, малака талабларини яратишда фойдаланилган (Олий  ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2018 йил 4 апрелдаги 89-03-1257-сон маълумотномаси). Бу ёшларнинг Ўзбекистоннинг бугунги кундаги халқаро майдонга чиқиши, халқаро маданий алоқалари тарихига оид билимларини янада бойитишга хизмат қилган;

Совет давлатининг Осиё давлатлари билан маданий алоқаларида Ўзбекистоннинг ўрни, “Халқаро маданий алоқалар” тушунчасининг назарий асослари ва амалий хусусиятлари ҳақидаги натижалардан Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги томонидан қайта нашрга тайёрланаётган “Ўзбекистон Миллий энциклопедияси”да фойдаланилган (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлигининг 2018 йил 17 мартдаги 05-1005-сон маълумотномаси). Диссертациядаги асосий назарий мулоҳаза ва хулосалардан фойдаланиш ўрганилган давр маданияти бўйича ўқувчиларда, кенг китобхонлар оммасини ватанга бўлган меҳрини янада оширишга ҳисса қўшган;

Ўзбекистоннинг яқин қўшнилар билан дўстлик алоқаларини ўрнатишида, хавфсизлик, барқарорлик муҳитини шакллантиришида, Осиё давлатлари билан маданий алоқаларини янада мустаҳкамлаш, кенг кўламли ҳамкорликни ривожлантиришда диссертацияда халқаро нуфузни мустаҳкамлашга доир илгари сурилган назарий-амалий таклифлардан Республика маънавият ва маърифат марказининг иш режаларини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Республика Маънавият ва маърифат марказининг 2018 йил 19 апрелдаги 02/09-537-18-сон маълумотномаси). Натижалар доирасида ишлаб чиқилган услубий тавсия ҳамда монографиялар кенг китобхонлар оммасини Осиё давлатлари билан маданий алоқалар ҳақида тушунчага эга бўлишига имкон берган;

Ўзбекистоннинг Осиё давлатлари билан маданий алоқаларида маданият дарғаларининг иштироки, жисмоний тарбия ва спортнинг халқаро ҳамкорликни мустаҳкамлашда тутган ўрни ҳақидаги маълумотларидан Ўзбекистон файласуфлари миллий жамияти томонидан яратилган “Жаҳон фалсафаси қомуси” номли йирик фундаментал энциклопедияни тайёрлашда фойдаланилган (Ўзбекистон файласуфлари миллий жамиятининг 2018 йил 14 мартдаги 6-сон маълумотномаси). Унда хориж ва маҳаллий адабиётларда келтирилган маълумотлар таҳлили асосида маданий алоқалар назариясига доир илмий ёндашувлар, муммонинг фалсафий жиҳатларига доир қарашлар бўйича хулосалар берилган;

Ўзбекистоннинг яқин ўтмишдаги халқаро муносабатлари, хусусан, туризмни ривожлантириш юзасидан олиб борилган тадбирлар ва унинг натижалари асосида Ўзбекистон Республикаси МТРКнинг “Суҳбатдош” кўрсатуви ценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (МТРКнинг 2018 йил 15 мартдаги 01-14-405-сон маълумотномаси). Кўрсатувда фойдаланилган асосий назарий мулоҳаза ва хулосалар ёшларнинг, қолаверса халқимизнинг ватанга бўлган ишончи ва меҳрини оширишга хизмат қилган.