Нурмурзаев Зафар Нарбай ўғлининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Ўт-тош касаллигининг асоратланган шаклларини даволашда диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлигининг роли», 14.00.27 – «Хирургия», 14.00.19 – «Клиник радиология» (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.1.PhD/Tib3406.
Илмий раҳбарлар: Курбаниязов Зафаржон Бабажанович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Хамидов Обид Абдурахманович, тиббиёт фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Самарқанд давлат тиббиёт университети ҳузуридаги DSc.04/05.05.2023.Tib.102.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Хамдамов Бахтиёр Зарифович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Ходжибекова Юлдуз Маратовна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Андижон давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
Диапевтик ва рентген-эндоскопик усуллардан фойдаланган ҳолда ўт йўлларига аралашув тактикасини ишлаб чиқиш ва амалга ошириш орқали ўт тош касаллигининг асоратланган шакллари билан оғриган беморларни даволаш натижаларини яхшилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўткир деструктив холецистит ва оғир даражали йирингли холангит Токио таснифи (ТG 18) бўйича оғриган беморларда бир вақтнинг ўзида шошилинч радикал операцияларни бажаришда холелитиазнинг асоратланган шакллари билан оғриган беморларда салбий даволаш натижаларининг прогностик омиллари аниқланган;
даволаш босқичларида сонодиапевтик усуллардан фойдаланган ҳолда ультратовуш назорати остида тери ва жигар орқали микрохолецистостомия ҳамда билома пункцияси - ўткир холециститнинг деструктив шаклларини даволашнинг тактик ва техник тамойиллари ишлаб чиқилган;
касалликнинг клиник белгиларига ва гипербилирубинемия даражасига қараб, 100 мкмол/л дан ортиқ йирингли холангит ва гипербилирубинемия ҳолатида, холедохолитиазни даволаш тактикасини белгиловчи рентген-эндоскопик жарроҳликнинг (эндоскопик папиллосфинктеротомия) асосий тамойиллари аниқланган;
ЎТК нинг асоратланган шаклларини даволашда сонодиапевтик усуллар ва рентген-жарроҳлик усулларидан, даволашнинг кейинги босқичларида лапароскопиядан фойдаланиш инфекцион жараён, билиар ва абдоминал сепсис ривожланишининг олдини олишга, билиар ва септик асоратларни 17,5% дан 7,3% га камайтиришга ва ўлимни 5,1% дан 2,4% гача камайтириши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Самарқанд давлат тиббиёт университети Эксперт кенгашининг 2024-йил 07-май 35-сон хулосасига кўра:
илмий янгиликнинг моҳияти: ўткир деструктив холецистит ва оғир даражали йирингли холангит Токио таснифи (ТG 18) бўйича оғриган беморларда бир вақтнинг ўзида шошилинч радикал операцияларни бажаришда холелитиазнинг асоратланган шакллари билан оғриган беморларда салбий даволаш натижаларининг прогностик омиллари аниқланган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: ЎТК нинг асоратланган шакллари билан оғриган беморларни даволашнинг салбий натижаларининг прогностик омиллари бўлиб, ўт тош касаллиги асоратларини бир вақтнинг ўзида радикал ҳал қилиш билан бирга шошилинч равишда ўтказиладиган операциялар ҳисобланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 29.07.2023 й. 70-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 15.08.2023 й. 2098-7-107-ТБ/2023-сон буйруқлари билан 1-хирургия ва 2-хирургия бўлимлари, Самарқанд вилояти Ургут ТТБ 02.09.2023 й. 91-сон буйруғи, Қашқадарё вилояти Шахрисабз ШТБ 05.10.2023 й. 39-сон буйруғи амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги Эксперт кенгашининг 2023 йил 02 августдаги 44-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари бўлган беморларни даволашда прогностик жиҳатдан ноқулай омиллар Токио таснифига (ТG18) мувофиқ ўткир деструктив холецистит ва йирингли холангит билан оғриган беморларда шошилинч бир босқичли радикал операцияларни амалга ошириш ўз самарадорлигини исботлади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари билан беморларнинг стасионар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4893350 сўм (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларнинг барча лаборатор-инструментал текширишларига жами 755400 сўм сарфланади. Aгарда беморларда тўлиқ диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлик билан оператив давони ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 1510800 сўмни ташкил етади (бир нафар бемор учун). Хулоса: Ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари билан касалланган беморларга тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 1510800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 453240 сўм бюджет маблағлари, 1057560 сўм бюджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Ўт-тош касаллигининг асоратланган шаклларини даволашда диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлигининг роли» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий етиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 06-майдаги № 3379-сонли хати юборилган.
илмий янгиликнинг моҳияти: даволаш босқичларида сонодиапевтик усуллардан фойдаланган ҳолда ультратовуш назорати остида тери ва жигар орқали микрохолецистостомия ҳамда билома пункцияси - ўткир холециститнинг деструктив шаклларини даволашнинг тактик ва техник тамойиллари ишлаб чиқилган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: тери жигар орқали микрохолецистотомия орқали декомпрессиянинг сонодиапевтик усулидан фойдаланиш асоратланган ўткир холециститни даволашнинг самарали ва хавфсиз усули ҳисобланган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 29.07.2023 й. 70-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 15.08.2023 й. 2098-7-107-ТБ/2023-сон буйруқлари билан 1-хирургия ва 2-хирургия бўлимлари, Самарқанд вилояти Ургут ТТБ 02.09.2023 й. 91-сон буйруғи, Қашқадарё вилояти Шахрисабз ШТБ 05.10.2023 й. 39-сон буйруғи амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги Эксперт кенгашининг 2023 йил 02 августдаги 44-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўт пуфагини декомпрессиялашнинг сонодиапевтик усуллари ўткир холециститнинг асоратларини даволаш самарали шошилинч усул бўлиб, йирингли интоксикацияни тўхтатишга имкон беради ва даволашнинг кейинги босқичида лапароскопик усулда холецистектомияни 29,6% ва мини-киришдан 53,7% амалга оширади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари билан беморларнинг стасионар шароитда даволаш одатда сонодиапевтик усул умумий ўртача 1180400 сўм сарфланади (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида ижобий натижалар 4 баробар кўп ҳолатда кузатилганлигини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 4721600 сўмни ташкил етади. Хулоса: Ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари билан касалланган беморларга тавсия қилинган сонодиапевтик усулини қўлланилиши 1 йилда 4721600сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1416480 сўм бюджет маблағлари, 3305120 сўм бюджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Ўт-тош касаллигининг асоратланган шаклларини даволашда диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлигининг роли» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий етиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 06-майдаги № 3379-сонли хати юборилган.
 илмий янгиликнинг моҳияти: касалликнинг клиник белгиларига ва гипербилирубинемия даражасига қараб, 100 мкмол/л дан ортиқ йирингли холангит ва гипербилирубинемия ҳолатида, холедохолитиазни даволаш тактикасини белгиловчи рентген-эндоскопик жарроҳликнинг (эндоскопик папиллосфинктеротомия) асосий тамойиллари ёритилган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: холедохолитиазни даволаш учун фаол ва кутиш тактикасига кўрсатмалар рентген-ендоскопик аралашув доирасини аниқлаш билан тақдим етилди. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 29.07.2023 й. 70-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 15.08.2023 й. 2098-7-107-ТБ/2023-сон буйруқлари билан 1-хирургия ва 2-хирургия бўлимлари, Самарқанд вилояти Ургут ТТБ 02.09.2023 й. 91-сон буйруғи, Қашқадарё вилояти Шахрисабз ШТБ 05.10.2023 й. 39-сон буйруғи амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги Эксперт кенгашининг 2023 йил 02 августдаги 44-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: 100 мкмол/л дан ортиқ йирингли холангит ва гипербилирубинемия клиникасида мажбурий назобилиар дренаж билан ЕПСТ ҳажмида рентген-ендоскопик аралашувлар ўтказилиши керак. Шу билан бирга ЕПСТ, беморларнинг 16,1 фоизида даволашнинг якуний усули бўлиб чиқди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморларда таклиф етилган рентген-ендоскопик жарроҳлик билан одатда умумий ўртача 1180400 сўм сарфланади (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра). Беморларга юқоридаги тавсия қилинган рентген-ендоскопик жарроҳликни ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 5311800 сўмни ташкил етади. Хулоса: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморларда тавсия қилинган рентген-ендоскопик усулини қўлланилиши 1 йилда 5311800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1593540 сўм бюджет маблағлари, 3718260 сўм бюджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: «Ўт-тош касаллигининг асоратланган шаклларини даволашда диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлигининг роли» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий етиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 06-майдаги № 3379-сонли хати юборилган.
илмий янгиликнинг моҳияти: ЎТК нинг асоратланган шаклларини даволашда сонодиапевтик усуллар ва рентген-жарроҳлик усулларидан, даволашнинг кейинги босқичларида лапароскопиядан фойдаланиш инфекцион жараён, билиар ва абдоминал сепсис ривожланишининг олдини олишга, билиар ва септик асоратларни 17,5% дан 7,3% га камайтиришга ва ўлимни 5,1% дан 2,4% гача камайтиришга имкон берган. Илмий янгиликнинг аҳамияти: ЎТК нинг асоратланган шакллари билан оғриган беморларни юқори технологияли миниинвазив технологияларни устувор қўллаш орқали босқичма-босқич жарроҳлик даволашнинг ишлаб чиқилган тактик ва техник жиҳатлари даволаш натижаларини яхшилаш имконини берган. Илмий янгиликнинг амалиётга жорий қилиниши: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморлар даволаш сифатини яхшилаш бўйича олинган илмий натижалар соғлиқни сақлаш, хусусан, Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси 29.07.2023 й. 70-сон буйруғи ва Самарқанд шаҳар тиббиёт бирлашмасининг 15.08.2023 й. 2098-7-107-ТБ/2023-сон буйруқлари билан 1-хирургия ва 2-хирургия бўлимлари, Самарқанд вилояти Ургут ТТБ 02.09.2023 й. 91-сон буйруғи, Қашқадарё вилояти Шахрисабз ШТБ 05.10.2023 й. 39-сон буйруғи амалий фаолиятига жорий қилинган (Самарқанд давлат тиббиёт университети қошидаги Эксперт кенгашининг 2023 йил 02 августдаги 44-сон хулосаси). Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: Ўт-тош касаллигининг асоратланган шакллари бўлган беморларни босқичма-босқич даволашда миниинвазив декомпрессия аралашувларидан устувор фойдаланиш (44,5% да амалга оширилди) инфекцион жараённи ерта йенгиллаштиришга, билиар ва абдоминал сепсис ривожланишининг олдини олишга ва ўлимни 5,1% дан 2,4% гача камайтиришга, билиар ва септик асоратларни 17,5% дан 7,3% га камайтиришга имкон берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморларни стасионар шароитда даволаш одатда умумий ўртача 4893350 сўм (Самарқанд Давлат тиббиёт университети кўп тармоқли клиникаси прейскурантига кўра) сарфланади. Бу сумманинг ичида оператив даво ва 2 кун реанимация бўлимидаги ўрин-кунлар 1829900 (431300 + 1398600) сўмни ташкил қилади. Беморларга юқоридаги тавсия қилинган комплекс даво натижасида лапароскопик жарроҳлик амалиётини ҳисобга олсак, йиллик иқтисодий кўрсаткич 3659800 сўмни (2 та беморга) ташкил етади. Хулоса: ўт тош касаллигининг асоратланганлиги билан беморларда тавсия қилинган комплекс даво усулини қўлланилиши 1 йилда 3659800 сўмни иқтисод қилиш имконини беради, шундан 1097940 сўм бюджет маблағлари, 2561860 сўм бюджетдан ташқари маблағлар. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланилиши: «Ўт-тош касаллигининг асоратланган шаклларини даволашда диапевтик усуллар ва рентген жарроҳлигининг роли» мавзусида илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий етиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлигига СамДТУ проректори томонидан 2024 йил 06-майдаги № 3379-сонли хати юборилган.