Салиева Пердехан Алимбетовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I.Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Малака ошириш жараёнида бошланғич синф ўқитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлаш тизимини такомиллаштириш”, 13.00.01 – Педагогика назарияси. Педагогик таълимотлар тарихи (педагогика фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2021.2.PhD/Ped2492.
Илмий раҳбар: Пирниязов Искендер Кудиярович, педагогика фанлари номзоди, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон Педагогика фанлари илмий-тадқиқот институти Қорақалпогистон филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Нукус давлат педагогика институти, DSc.03/30.12.2019.Ped.34.01.
Расмий оппонентлар: Карлибаева Гулжахан Эрмекбаевна, педагогика фанлари доктори, профессор; Боймуродова Гулзода Тоштемировна, педагогика фанлари доктори, профессор.
Этакчи ташкилот: Термиз давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади малака ошириш жараёнида бошланғич синф ўқитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлаш тизимини такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
бошланғич синф ўқитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлаш тизимини такомиллаштиришнинг педагогик шарт-шароитлари инновацион ташаббусларнинг креативлик ва юқори ижодий фаоллигининг юқоридан пастга эмас, балки пастдан юқорига тамойили билан ўқитувчиларнинг инновациялар субекти сифатида инновацияларга тайёргарлик даражасининг мувофиқлигини таъминлаш орқали аниқлаштирилган;
малака ошириш жараёнида ўқитувсҳиларни инновацион фаолиятга тайёрлашнинг дидактик тизимини модернизациялаш жараёнлари ўқув-методик таъминотни тизимли ташкил этишга доир илмий-услубий ишларнинг инновацион фаолиятга йўналганлик характери билан ўқитувчиларнинг ўз-ўзини ва узлюксиз касбий ривожланишини Селф-менежмент тизимининг идентивлигини таъминлаш орқали “лифелонг леарнинг” тамойили асосида такомиллаштирилган;
узлюксиз касбий ривожлантириш жараёнида бошланғисҳ синф ўқитувсҳиларини инновацион фаолиятга тайёрлашнинг педагогик модели акмеверификация қилинган ва адаптив педагогик билимларни эгаллашга йўналтирилган тизимни яратишга доир инновацион фаолиятни ривожлантиришнинг мақсадли, мазмунли ва натижавий блокларининг яхлитлигини таъминлаш орқали такомиллаштирилган;
малака ошириш жараёнида ўқитувсҳиларининг инновацияларга тайёргарлигини ўрганишнинг диагностик картаси профессионаллик тузилишида трансформацион функсияга устуворлик бериш асосида вақт (муддатлари бўйисҳа) ва макон (ўқитиш жойи бўйисҳа) билан сҳегараланмаган ҳолда инновацион фаолиятга тайёргарлик даражасини белгиловсҳи мезонлар билан кўрсаткичларнинг ўқитувчиларнинг ўз устида ишлаш жараёнида юқори мотивацияни рағбатловчи методларни тизимли қўллаш асосида такомиллаштирилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Малака ошириш курсларида бошланғич синф ўқитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлаш тизимини такомиллаштиришга доир тадқиқот натижалари асосида:
бошланғич синф ўқитувчиларини инновацион фаолиятга тайёрлаш тизимини такомиллаштиришнинг педагогик шарт-шароитларини инновацион ташаббусларнинг креативлик ва юқори ижодий фаоллигининг юқоридан пастга эмас, балки пастдан юқорига тамойили билан ўқитувчиларнинг инновациялар субекти сифатида инновацияларга тайёргарлик даражасининг мувофиқлигини таъминлаш орқали аниқлаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан таълим қорақалпоқ тилида олиб бориладиган мактабларнинг 2-синфлари учун “Оқıw китабı” номли дарслигини яратишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2022-йил 13-сентябрдаги 01-01/5-2787-сон маълумотномаси). Натижада таълим-тарбия тизимининг сифати ва самарадорлигини оширишга доир бошланғич синф ўқитувчиларининг инновациён фаолиятини ташкил этишнинг илмий-методик таъминотини такомиллаштиришга эришилган;
малака ошириш жараёнида ўқитувсҳиларни инновацион фаолиятга тайёрлашнинг дидактик тизимини модернизациялаш жараёнларини ўқув-методик таъминотни тизимли ташкил этишга доир илмий-услубий ишларнинг инновацион фаолиятга йўналганлик характери билан ўқитувчиларнинг ўз-ўзини ва узлюксиз касбий ривожланишини Селф-менежмент тизимининг идентивлигини таъминлаш орқали “лифелонг леарнинг” тамойили асосида ҳамда узлюксиз касбий ривожлантириш жараёнида бошланғисҳ синф ўқитувсҳиларини инновацион фаолиятга тайёрлашнинг педагогик моделини инновацион фаолиятни ривожлантиришнинг мақсадли, мазмунли ва натижавий блокларининг яхлитлигини таъминлаш орқали такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан таълим қорақалпоқ тилида олиб бориладиган мактабларнинг 1-синфлари учун миллий ўқув дастури асосида “Ана тили ҳáм оқıw саwатлıлıǵı” номли дарслигини яратишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2022-йил 13-сентябрдаги 01-01/5-2787-сон маълумотномаси). Натижада малака ошириш курсларида бошланғич синф ўқитувчиларининг “Она тили” фанидан Миллий ўқув дастури асосида яратилган янги дарсликлар билан ишлаш компетенсияларининг ривожланишига эришилган;
малака ошириш жараёнида ўқитувчиларининг инновацияларга тайёргарлигини ўрганишнинг диагностик картасини профессионаллик тузилишида трансформацион функсияга устуворлик бериш асосида вақт (муддатлари бўйича) ва макон (ўқитиш жойи бўйича) билан чегараланмаган ҳолда инновацион фаолиятга тайёргарлик даражасини белгиловчи мезонлар билан кўрсаткичларнинг ўқитувчиларнинг ўз устида ишлаш жараёнида юқори мотивацияни рағбатловчи методларни тизимли қўллаш асосида такомиллаштиришга доир таклиф ва тавсиялардан таълим қорақалпоқ тилида олиб бориладиган мактабларнинг 2-синфлари учун “Ана тили ҳáм оқıw саwатлıлıǵı” номли дарслигини яратишда фойдаланилган (Қорақалпоғистон Республикаси Халқ таълими вазирлигининг 2022-йил 13-сентябрдаги 01-01/5-2787-сон маълумотномаси). Натижада Миллий ўқув дастури асосида яратилган дарсликларнинг янги авлоди воситасида ўқитувчиларнинг дарсларни маҳорат билан ташкил этиш малакаларининг ривожланишига эришилган.