Маҳкамова Лайло Мажидовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Инсулт билан хасталанган беморларда шахс реабилитациясининг психосоциал жабхалари (нутқ бузилишлари мисолида)”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).  
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.4.PhD/P679.
Илмий раҳбар: Мухамедова Дилбар Гафурджановна, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Ўзбекистон миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон Миллий университети, PhD.03/30.12.2021.P.01.07.
Расмий оппонентлар: Кадиров Камолиддин Батирович, психология фанлари доктори, профессор; Турсунов Лутфулла Сайфуллаевич, психология фанлари номзоди, доцент
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инсулт билан хасталанган шахслар реабилитациясининг психосоциал жабҳаларини очиб бериш ва инсулт билан хасталанган нутқий бузилишлари мавжуд беморларга психологик ёрдам кўрсатиш усулларини такомилаштириш бўйича амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инсулт билан хасталанган беморларда коррексион чора - тадбирларни  амалга ошириш мобайнида когнитив жараёнлар ва нутқ бузилишларининг ижобий ўзгаришларга учраши бош мия “пўстлоқ”, “пўстлоқ ости”, “пўстлоқ-пўстлоқ ости” худудларида юзага келувчи ўткир бузилишлар асосида вужудга келиши туфайли унинг тикланишида бош миянинг нейропластик хусусияти асосий омил эканлиги  далилланган;
бемор ҳаёт сифатининг “оиладаги рол”, “социал муҳит ва шахслараро муносабатлар”, “ўз ўзига хизмат кўрсата олиш, “меҳнат фаолияти” компонентлари ва нутқ тикланиш жараёни ўртасида корреляцион алоқадорликни аниқлаш орқали беморнинг касалликдан кейинги реабилитацион имкониятлари далилланган
инсулт билан хасталанган беморларда нутқ бузилишларини бартараф этишда беморнинг ўз яқинлари ва бошқа парвариш қилувчи инсонлар билан шахслараро  муносабатлари,  ўзаро таъсир характери, атрофдагилар ва шифокорларга ишонч, ижтимоий қўллаб-қувватланиш даражаси  даволаниш жараёнига таъсир этувчи асосий психосоциал омиллар эканлиги туфайли нафақат бемор, балки унинг яқин атрофидаги шахсларда нутқ бузилишларини бартараф этиш бўйича махсус кўникма ва малакаларни шакллантириш ҳамда муомала маромига ва ўз ҳолатини назорат қилишга ўргатиш реабилитация жараёнининг муҳим таркибий қисми эканлиги исботланган;
нутқ бузилишлари билан кечадиган инсулт хасталигида қўлланиладиган  махсус психокоррексион дастур ҳар бир бемор учун индивидуал тарзда тузилиши, уни амалга ошириш жараёнида “бош миянинг уч блокли динамик” тузилишидан келиб чиққан холда уч босқичли ёндашув амалга оширилиши, бош миянинг “мияча”, “лимбик” қисмлар, “Базал” ва “Медиабазал” ҳудудларни активлаштириш учун махсус техникаларни фаол тарзда қўллаш беморларда мулоқатмандлик кўникмалари ортишида устувор характерга эга эканлиги асосланган;
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инсулт билан ҳасталанган беморларда реабилитация жараёнининг психосоциал жабхаларини ўрганувчи илмий тадқиқот натижалари асосида:
инсулт билан хасталанган беморларда коррексион чора тадбирларни  амалга ошириш жараёнида когнитив жараёнлар ва нутқ бузилишлари жараёнининг ижобий ўзгаришларга учраши бош мия “пўстлоқ”, “пўстлоқ ости”, “пўстлоқ-пўстлоқ ости” худудларида юзага келувчи ўткир бузилишлар асосида вужудга келиши ва унинг тикланишида бош миянинг нейропластик хусусияти асосий омил эканлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети Рсихологийа оъқув-илмий марказининг 2024-йил 23- февралдаги ПМ-119 сонли буйруғига асосан “Тиббиёт психологияси” модулига киритилган (Тошкент давлат педогогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024 йил 26 февралдаги ПМ-119 сонли маълумотномаси). Натижада мавзуга оид илмий тадқиқотлар ва манбаларни тизимли таҳлил этиш самарадорлиги ошган;
бемор ҳаёт сифатининг “оиладаги рол”, “социал муҳит ва шахслараро муносабатлар”, “ўз ўзига хизмат кўрсата олиш, “меҳнат фаолияти” компонентлари ва нутқ тикланиш жараёни ўртасида корреляцион алоқадорликни аниқлаш орқали  беморнинг касалликдан кейинги реабилитацион имкониятлари далилланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети Рсихологийа оъқув-илмий марказининг 2024-йил 23- февралдаги ПМ-119 сонли буйруғига асосан “Тиббиёт психологияси” ва “Ижтимоий психология” модулига киритилган (Тошкент давлат педогогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024 йил 26 февралдаги ПМ-119-сон маълумотномаси). Натижада инсулт билан хасталанган беморларда когнитив жараёнлар ва нутқ бузилишларини аниқлашга шароит яратилган;
инсулт билан хасталанган беморларда нутқ бузилишларини бартараф этишда беморнинг ўз яқинлари ва бошқа парвариш қилувчи инсонлар билан шахслараро  муносабатлари,  ўзаро таъсир характери, атрофдагилар ва шифокорларга ишонч, ижтимоий қўллаб-қувватланиш даражаси  даволаниш жараёнига таъсир этувчи асосий психосоциал омиллар эканлиги туфайли нафақат бемор, балки унинг яқин атрофидаги шахсларда нутқ бузилишларини бартараф этиш бўйича махсус кўникма ва малакаларни шакллантириш ҳамда муомала маромига ва ўз ҳолатини назорат қилишга ўргатиш реабилитация жараёнининг муҳим таркибий қисми эканлиги исботланганлигига оид маълумотлар Тошкент давлат педагогика университети Рсихологийа оъқув-илмий марказининг 2024-йил 23- февралдаги ПМ-119 сонли буйруғига асосан “Тиббиёт психологияси” ва “Ижтимоий психология”, “Педагогик психология” модулига киритилган (Тошкент давлат педогогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024 йил 26 февралдаги ПМ-119-сон маълумотномаси). Натижада беморларда тикланиш жараёнига таъсир этувчи психосоциал омилларни аниқлаш имконияти кенгайтирилган;
нутқ бузилишлари билан кечадиган инсулт хасталигида қўлланиладиган  махсус психокоррексион дастур ҳар бир бемор учун индивидуал тарзда тузилиши, уни амалга ошириш жараёнида “бош миянинг уч блокли динамик” тузилишидан келиб чиққан холда уч босқичли ёндашув амалга оширилиши, бош миянинг “мияча”, “лимбик” қисмлар, “Базал” ва “Медиабазал” ҳудудларни активлаштириш учун махсус техникаларни фаол тарзда қўллаш беморларда мулоқатмандлик кўникмалари ортишида устувор характерга эга эканлиги асосланганлигига оид таклифлар Тошкент давлат педагогика университети Рсихологийа оъқув-илмий марказининг 2024-йил 23- февралдаги ПМ-119 сонли буйруғига асосан “Тиббиёт психологияси”, “Психокоррексия” модулига киритилган (Тошкент давлат педогогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024 йил 26 февралдаги ПМ-119-сон маълумотномаси). Натижада нутқ бузилишлари билан кечадиган инсулт хасталигида қўлланиладиган психокоррексион дастур шакллантирилган.