Бекназарова Лола Садиновнанинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон
I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашнинг ижтимоий-психологик детерминантлари”, 19.00.05 – Ижтимоий психология. Этнопсихология (психология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.4.DSc/P146.
Илмий маслаҳатчи: Жабборов Азим Мейлиқулович, психология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Қарши давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК номи: Бухоро давлат университети, PhD.03/30.12.2019.Psi.72.06.
Расмий оппонентлар: Баратов Шариф Рамазонович, психология фанлари доктори, профессор; Сафаев Нуриддин Салихович, психология фанлари доктори, профессор; Жўраева Соҳибжамол Норқобиловна, психология фанлари доктори (DSc), доцент.
Етакчи ташкилот: Ўзбекистон Миллий университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашга таъсир этувчи ижтимоий-психологик детерминантларини аниқлаш асосида таклиф ва тавсияларини ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
талабаларни ижодий-инновацион фаолийатга йўналтиришда лидерлик, мустақиллик, ҳамкорлик, масъулийатлиликни ўқув фаолийатида интеграл намойон бўлиши тортинсҳоқлик ва ўзаро ишонсҳсизликни пасайишига олиб келиб, инновацион фикрлашни кусҳайтирганлиги туфайли педагог-талаба муносабати муҳим ижтимоий-психологик детерминант еканлиги асосланган;
ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашда касбга креатив йондашувдаги ижодий фикрлаш, интеллектуал қизиқиш, фикрларнинг оргиналлиги, тасаввурларнинг бойлиги, когнитив интуицийа, емоционал барқарорликнинг устувор намойон бўлиши туфайли “педагог-талаба” муносабатларининг таъсири йетаксҳи ижтимоий детерминант еканлиги далилланган;
талабаларнинг инновацион фаоллиги таълимий муносабатларда хулқ-атвор ва фаолийат услуби, ақлий сифатлар билан боғлиқ «педагог-талаба», «талаба-гуруҳ», «педагог-талаба-гуруҳ» жамоавий қадрийатларнинг қизиқиш ҳамда фикрлашдаги оригиналликни ортишида устувор намойон бўлиши туфайли ижодий фикрлашнинг гуруҳий жипсликка боғлиқ еканлиги далилланган;
талабаларнинг ижодий-инновацион таълим жараёнида ўз-ўзини баҳолаш даражаси, «педагог-талаба», «талаба-гуруҳ» муносабатларидаги ижодий фикрлаши, қизиқиши, фикрлашдаги оригиналлиги, интуициянинг келажакка йўналганлиги интеграл тарзда устуворлик билан намоён бўлиши натижасида ижодкорликка боғлиқлиги далилланган;
олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлаш хусусиятларига салбий таъсир этувши детерминантлар яъни, ишоншсизлик, тортиншоқлик, масъулияцизлик, ўқув жараёнини мураккаб қабул қилиш, муваффақиятдан хавфсираш, келажакни нотўғри прогнозлаш ва ижтимоий дезадаптация кабиларнинг юқори эканлиги исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашнинг ижтимоий-психологик детерминантларини ўрганиш бўйича амалга оширилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
талабаларни ижодий-инновацион фаолийатга йўналтиришда лидерлик, мустақиллик, ҳамкорлик, масъулийатлиликни ўқув фаолийатида интеграл намойон бўлиши тортинсҳоқлик ва ўзаро ишонсҳсизликни пасайишига олиб келиб, инновацион фикрлашни кусҳайтирганлиги туфайли педагог-талаба муносабати муҳим ижтимоий-психологик детерминант еканлиги асосланганлигига доир илмий натижалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-132-сон буйруғи билан “Ижтимоий-психологийа” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024- йил 1-мартдаги ПМ-132-а-сон маълумотномаси). Натижада, ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашга таъсир етувсҳи ижтимоий - психологик детерминантларни аниқлашга еришилган;
ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлашда касбга ижодий ёндашувдаги ижодий фикрлаш, интеллектуал қизиқиш, фикрларнинг оргиналлиги, тасаввурларнинг бойлиги, когнитив интуисия, эмоционал барқарорликнинг устувор намоён бўлиши туфайли “педагог-талаба” муносабатларининг таъсири этакши ижтимоий детерминант эканлиги далилланганлигига оид натижалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-132-сон буйруғи билан “Ижтимоий-психологийа” ва “Педагогик-психологийа” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-132-а-сон маълумотномаси). Натижада, ижодий-инновацион ўзлаштиришни таъминловсҳи йетаксҳи ижтимоий-психологик сифатлар ва «педагог-талаба», «талаба-гуруҳ», «педагог-талаба-гуруҳ» ҳамкорлик жиҳатларини илмий асосланган;
талабаларнинг ижодий-инновацион фаоллиги таълимий муносабатларда хулқ-атвор ва фаолият услуби, ақлий сифатлар билан боғлиқ «педагог-талаба», «талаба-гуруҳ», «педагог-талаба-гуруҳ» жамоавий қадриятларнинг қизиқиш ҳамда фикрлашдаги оргиналликни ортишида устувор намоён бўлиши туфайли ижодий фикрлашнинг гуруҳий жипсликка боғлиқ эканлиги далилланганлигига доир натижалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психология ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-132-сон сонли буйруғи билан “Педагогик-психологийа” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-132-а-сон маълумотномаси). Натижада, олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини белгиловсҳи ижтимоий-психологик детерминантлар ва уларнинг таъсир кусҳини илмий баҳолашнинг ижтимоий-психологик хусусийатлар аниқланган;
талабаларнинг инновацион фаолиятда ўз-ўзини баҳолаш даражаси «педагог-талаба», «талаба-гуруҳ» муносабатларида ижодий фикрлаш, қизиқиш, фикрлашдаги оригиналлик, интуицийанинг келажакка йўналганликка интеграл тарзда устувор намойон бўлиши туфайли ижодкорликка боғлиқ еканлиги далилланганлигига доир натижалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-132-сон буйруғи билан “Ижтимоий-психологийа” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-132-а-сон маълумотномаси). Натижада, олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлаш асосида инновацион-ижодкор талаба шахсининг психологик хусусийатларини тушунтирувсҳи детерминантлар модели ва консепсийаси йаратилган;
олий таълим муассасаларида ижодий-инновацион таълим самарадорлигини таъминлаш хусусийатларига салбий таъсир етувсҳи омиллар ишонсҳсизлик, тортинсҳоқлик, масъулийацизлик, ўқув жарайонини мураккаб қабул қилиш, муваффақийатдан хавфсираш, келажакни нотўғри прогнозлаш ва ижтимоий дезадаптацийа кабиларнинг юқори еканлиги исботланганлигига доир натижалар Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 26-февралдаги ПМ-132-сон буйруғи билан “ижтимоий психологийа” модулига киритилган (Тошкент давлат педагогика университети ҳузуридаги Психологийа ўқув-илмий марказининг 2024-йил 1-мартдаги ПМ-132-а-сон маълумотномаси). Натижада, талабаларнинг ижодий-инновацион фаолийатга психологик таййоргарлик мезонлари ва дифференсиал хусусийатлари билан ўзаро боғлиқлиги исботланган.