Sayt test rejimida ishlamoqda

Шаймарданов Зафар Шапаатовичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

 

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Сунъий опал ва унинг асосидаги нанокомпозитлар люминесценцияси хусусиятлари ва фотонли тақиқланган зонаси», 01.04.05–Оптика (физика-математика фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2017.4.РhD/FM158.

Илмий раҳбар: Курбанов Саидислам Саидгазиевич, физика-математика фанлари доктори.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Ион-плазма ва лазер технологиялари институти.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ион-плазма ва лазер технологиялари институти, DSc.30.05.2018.FM./T.65.01.

Расмий оппонентлар: Семенов Денис Иванович, физика-математика фанлари доктори; Ахмаджанов Тургунали, физика-математика фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Тошкент давлат техника университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: сунъий опалларнинг сирт нурланиш марказларининг табиатини, опал ва унинг бўшлиқларига киритилган элементлар люминесценциясининг спектрал-кинетик хоссаларига тақиқланган фотонли зонасининг таъсирини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

сунъий опал намуналарида спектри 400 ва 500 нм тўлқин узунликларида жойлашган максимумларга эга, уйғотувчи ёруғлик тўлқин узунлигидан 700 нм тўлқин узунлигигача давом этадиган ва сўниш давомийлиги ноэкспоненциал қонунга бўйсунадиган люминесценция аниқланган;

сунъий опал намуналари ҳароратининг ортиши, юқори ҳароратда ҳавода ва вакуумда қиздириш асосан 500 нм тўлқин узунлигида жойлашган люминесценция полосаси интенсивлигига таъсир қилиши аниқланган;

сунъий опални эритиш орқали олинган шаффоф шишасимон намунанинг люминесценция спектрида, одатда сунъий опалларга тегишли 500 нм тўлқин узунлигида жойлашган люминесценция полосасининг йўқолиши кузатилган;

кукунсимон наноўлчамли аморф диоксид кремний зарралари ультрабинафша нур таъсирида максимумлари ~460 ва ~530 нм тўлқин узунликларида жойлашган люминесценция намоён қилиши, нанозарралар сирт майдоннинг камайиши эса қисқа тўлқин узунлигида жойлашган люминесценция полосасининг интеграл интенсивлигининг ўсишига ва узун тўлқин узунлигида жойлашган люминесценция полосасининг камайишига олиб келиши аниқланган;

сунъий опал ғовакларига органик бўёқ киритилиши опалларнинг сирт марказларидан бўёқ молекулаларига уйғотилиш энергиясининг узатилиши натижасида опал хусусий люминесценциясининг сўниши аниқланган;

сунъий опал–рух оксиди нанокомпозитларида рух оксиди нанокристалларидан сунъий опални ташкил қилган кремний диоксиди шарлари сиртида жойлашган нурланиш марказларига уйғотувчи энергиянинг узатилиши ҳисобига рух оксиди экситон люминесценциясининг сўниши топилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Сунъий опал ва унинг ғовакларига турли элементлар киритиш асосида яратилган нанокомпозитлар оптик ва структуравий хоссаларини ўрганиш натижалари асосида:

сунъий опал асосида яратилган нанокомпозитларда органик бўёқ ва матрица ўртасидаги энергия узатиш ҳодисасини ўрганиш натижалари хорижий журналларда (Chemistry of Materials 19, 5547-5552, 2007, IF: 9.466; Physical Chemistry C 114, 2403–2413, 2010, IF: 4.536; Colloid and Interface Science 357, 322–330, 2011, IF: 4.233) органик бўёқ Родамин 6Ж асосли нанокомпозитларда олинган натижалар билан қиёслашда, уларни тушунтириш ва таҳлил қилиш учун фойдаланилган. Илмий натижалардан фойдаланиш Родамин 6Ж асосли нанокомпозитлар оптик хусусиятларини яхшилашга имкон берган;

рух оксиди нанокристалларини синтез қилиш ва улар люминесценция полосаларининг нанокомпозитларда ўзгаришига доир натижалар хорижий журналларда (Physical Chemistry Chemical Physics-Royal Society of Chemistry 19, 27081, 2017, IF: 4.123; Applied Physics 123, 085702, 2017, IF: 2.04; Materials Science Materials in Electronics 28, 1605–1611, 2017, IF: 1.3) рух оксиди наноструктураларини синтез қилишда ва уларни қуёш элементларини яратишда қўллаш имкониятларини ўрганишда, кузатилаётган люминесценция полосаларининг табиатини тадқиқ қилишда олинган натижаларни таҳлил қилиш ва тушунтириш учун фойдаланилган. Илмий натижалардан фойдаланиш индий киритилган рух оксиди наноструктураларида кузатилган бинафша люминесценция полосасини рух вакансияси нуқсонлари билан боғлашга имкон берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish