Xudayberganov Temur Rustamovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I. Umummiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Geometrik va kompyuter modellashtirish asosida muzey eksponatlarini virtual tasvirlash usuli va algoritmlarini ishlab chiqish”, 05.01.01 - “Muhandislik geometriyasi va kompyuter grafikasi. Audio va videotexnologiyalar” (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.2.PhD/T3794.
Ilmiy rahbar: Djumanov Jamoljon Xudaykulovich, texnika fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Urganch filiali.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent axborot texnologiyalari universiteti, DSc.13/30.12.2019.T.07.01.
Rasmiy opponentlar: Anarova Shaxzoda Amanbaevna, texnika fanlari doktori, professor; Narzulloev Oybek Mirzaevich, texnika fanlari bo‘yicha falsafa doktori, dotsent.
Yetakchi tashkilot: Toshkent davlat transport universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: muhandislik geometriyasi va kompyuter grafikasi asosida shakllarning geometrik kesishishi bo‘yicha muzey kolleksiyalarini uch o‘lchovli modelini yaratish, parametrlarini hisoblash algoritmi hamda axborot tizimini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
madaniy yodgorlik obektlarini asli parametrlarining hisob aniqligi, o‘lchamlari va shakllarini sinflashtirish hamda ularni virtual muzeyda taqdim etishning geometrik modeli yaratilgan;
egri chiziqlar, yuzalar va obektlarning uch o‘lchovli shakllarini segmentlarga ajratish bilan bo‘lakli ko‘phad usuli asosida virtual shakllarni yaratish modeli hamda parametrlarini hisoblash algoritmi ishlab chiqilgan;
raqamli eksponatlarning axborot modeli infratuzilmasi va geometrik figuralarning topologik ko‘ndalang kesishish jarayonini taqdim etish algoritmi ishlab chiqilgan;
geometrik sirtlarni shakllanish tuzilmasi va hosil qiluvchi elementlarning xususiyatlari asosida grafik ma’lumotlarni virtual muzey muhitida tasvirlash modeli hamda integratsiyalashgan axborot tizimi ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Geometrik va kompyuter modellashtirish asosida muzey eksponatlarini virtual tasvirlash usul va algoritmlarini ishlab chiqishda olingan ilmiy natijalarga asoslanib:
madaniy yodgorlik obektlarini asli parametrlarini hisob aniqligi, o‘lchamlari va formati asosida sinflashtirish hamda aksini virtual muzeyda yaratishni geometrik modeli, raqamli eksponatlarning axborot tizimining grafik asosi va virtual geometrik shakli, shakllarning geometrik kesishish jarayonini taqdim etish algoritmi O‘zbekiston Respublikasi Ma’mun akademyasi «Dorul hikmat va maorif» virtual muzeyi milliy madaniy meros obektlarini virtual muhitga o‘tkazish maqsadida tadbiq qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalar vazirligi 8.11.2023 yil №33-8/7825- son ma’lumotnomasi). Natijada xalqaro virtual muzey ko‘rgazmalar o‘tkazishda qulaylik va samaradorlikni oshirishga imkon bergan;
obektlarini uch o‘lchovli shakllarini geometrik modellashtirishning bo‘lakli ko‘phad usuli asosida yaratish va parametrlarini hisoblash algoritmlari va matematik ta’minoti, real borliqda tasvirlashning grafik, foto, audio hamda video fayl formatini qabul qiluvchi axborot tizimini “Ichan qala” milliy virtual muzeyi muhitlarini yaratish jarayoniga joriy qilingan (O‘zbekiston Respublikasi Raqamli texnologiyalar vazirligi 8.11.2023 yil №33-8/7825- son ma’lumotnomasi). Tadqiqot natijasi ish unumdorligini 10-12% ga oshirishga hamda muzey eksponatlarini uch o‘lchovli virtual fazoda tasvirlash imkonini oshirishgan.