Рузиев Юнус Самандаровичнинг

фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Зарафшон водийсида яшовчи эмизикли аёлларда эссенциал гемопоэтик микроэлемент-темир алмашинуви», 03.00.08–Одам ва ҳайвонлар физиологияси (биология фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2018.2.PhD/B93.

Илмий раҳбар: Мирахмедов Анвар Каримович, биология фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Микробиология институти ва Ўзбекистон Миллий университети, DSc.27.06.2017.В.38.01.

Расмий оппонентлар: Кучкарова Любовь Салижановна, биология фанлари доктори, профессор; Нурбаев Бахтиёр Ширинович, биология фанлари номзоди.

Етакчи ташкилот: Андижондавлат университети.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II. Тадқиқотнинг мақсади: Самарқанд ва Тошкент вилоятларида яшайдиган эмизикли аёллар ва улардан туғилган болалар организмидаги темир алмашинувининг физиологик жараёнларини аниқлашдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

эмизикли аёллар сути ва қони таркибидаги темирнинг миқдори улар яшаётган ҳудудларга боғлиқ ҳолда фарқланиши аниқланган;

соғлом ва темир танқислиги анемиясига чалинган эмизикли аёллар сути ва қонидаги темирнинг миқдори турлича бўлиши қайта исботланган;

эмизикли аёллар сути таркибидаги темир миқдорининг ўзгариши улардан туғилган болалар организмидаги темир алмашинувига таъсири аниқланган;

қон зардоби таркибидаги трансферринни турли хил молекуляр изошаклларининг миқдорини аниқлаш имконини берувчи тест-диагностикум такомиллаштирилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Зарафшон водийсида яшовчи эмизикли аёлларда эссенциал гемопоэтик микроэлемент-темир алмашинуви бўйича олинган илмий натижалар асосида:

турли ҳудудларда истиқомат қилувчи эмизикли аёллар сути ва қони таркиб жиҳатдан фарқланиши тўғрисидаги маълумотлар Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасида амалиётга жорий этилган (Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг 2018 йил 28 майдаги 03-03/2-2634-cон маълумотномаси). Натижада турли биогеокимёвий худудларда истиқомат қилувчи эмизикли аёллар сути ва қони таркибининг экологик омиллар таъсирида ўзгарувчанлиги аниқлаш орқали аҳоли саломатлигига таъсир кўрсатаётган экологик омилларни қиёсий баҳолаш имконини берган;

темир танқислиги гипомикроэлементозни барвақт аниқлаш бўйича тадқиқот диагностикаси тўғрисидаги маълумотлар Ф6-004 рақамли «Ультрадисперс темирнинг структура-функционал ўзаро боғлиқлиги ва унинг таъсир механизмини ўрганиш» мавзусидаги фундаментал лойиҳасида темирнинг таъсир механизмини баҳолашда фойдаланилган (Фан ва технологияларни ривожлантириш агентлигининг 2017 йил 28 декабрдаги ФТА-02-11/1381-cон маълумотномаси). Натижада ошқозон-ичак трактидаги абсорбция жараёнлари, қон айланиши ва тўқима-депо транспортининг аниқланиши орқали организмдаги металлопротеидлар катаболизмини баҳолаш имконини берган.