Наимова Рано Шукуровнанинг

фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.

Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Рудали конларни очиқ усулда қазиб олишда техноген ресурсларни бошқариш усуллари», 04.00.10–Геотехнология (очик, ер ости ва курилиш) (техника фанлари).

Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2018.1.DSc/Т168.

Илмий маслаҳатчи: Раимжанов Бахадиржан, техника фанлари доктори, профессор.

Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат техника университети.

ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Навоий давлат кончилик институти ва Тошкент давлат техника университети, DSc.27.06.2017.T.06.01.

Расмий оппонентлар: Боровков Юрий Александрович, техника фанлари доктори, профессор; Галиев Сейтгали Жолдасович, техника фанлари доктори, профессор; Норов Юнус Джумаевич, техника фанлари доктори, профессор.

Етакчи ташкилот: «Олмалиқ кон-металлургия комбинати» АЖ.

Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.

II.Тадқиқотнинг мақсади: рудали конларни очиқ усулда қазиб олишда техноген ресурсларни бошқариш усулларини ишлаб чиқишдан иборат.

III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:

тизимли, даврий, мувофиқлаштирилган ва такрор ишлаб чиқиш тамойилларига таянган бўш майдон техноген ресурслардан фойдаланиш даражасини баҳолаш критериялари аниқланган;

техник ва технологик усуллар қўллаш шароитида классификацион белгилар ўзаро боғлиқлигини таъминловчи ички ва ташқи техноген массивлар классификацияси ишлаб чиқилган;

мураккаб структурали конларни очиқ усулда қазиб олишда ташқи очиқ майдонни бирламчи ағдармалар билан тўлдиришнинг минимал энергетик харажатларини танлаш методикаси ишлаб чиқилган;

ағдарма қиялигининг деформация параметрларига таъсири белгиланди, шунингдек эгри чизиқли деформация параметрларининг графо-аналитик усулига асосланган қамраш зонасининг ағдарма радиуси билан ўзаро тескари боғлиқлиги аниқланган;

 ағдарма асосининг турли тўғри чизиқли ва қавариқ ағдармаларидан қамраш зонасини аниқлашга имкон берувчи номограмма олинган ва ағдарма деформацияси параметрларини аниқлаш методикаси ишлаб чиқилган;

руда юк оқимини босқичма-босқич ўзгартиришда кондицияни камайтириш билан келишишни кўзда тутган Мурунтау ва Мютенбай карьерлари шароитида ташқи бўш майдон ресурсларни қўллашнинг технологияси ишлаб чиқилган;

вариацион тенгламани қўллаган ҳолда чекли элементлар усули билан биринчи маротаба масаланинг математик қўйилиши амалга оширилган ва бортли массивда тангенциал кучланишларнинг тарқалганлиги «осма» ағдарма баландлигига ночизиқли боғлиқлиги аниқланган;

ағдармадаги тоғ жинсларининг амалдаги характеристикаларини статистик қайта ишлаб қазилган ағдарманинг 1 тонна кон массиви захирасидаги минерал хомашёнинг чиқиши орасидаги боғлиқликни белгиловчи формулалар ишлаб чиқилган.

IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.

Рудали конларни очиқ усулда қазиб олишда техноген ресурсларни бошқариш усулларини ишлаб чиқиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:

тоғ жинслари ёйилиш қобилиятини ағдармаларнинг параметрлари билан бошқаришни мувофиқлаштириш усули Навоий кон-металлургия комбинати Марказий кон бошқармаси Мурунтау карьерида жорий қилинган  (Навоий кон-металлургия комбинатининг 2018 йил 25 майдаги 02-06-03/6600-сон маълумотномаси). Натижада заифлашган ҳудудларида бир ярусли ағдармаларни баландлиги автомобиль транспорти учун 30–60 м ва конвейер транспорти учун 60–90 м га ошириш имконини берган;

техноген ресурслардан фойдаланиш технологияси Навоий кон-металлургия комбинати Марказий кон бошқармаси Мурунтау карьерида жорий қилинган (Навоий кон-металлургия комбинатининг 2018 йил 25 майдаги 02-06-03/6600-сон маълумотномаси). Натижада  Мурунтау конида ресурс потенциалини қўллаши 6–7% га ошириш ва ташиш масофаси 0,20–0,45 км га қисқартириш имконини берган;

ишлаб чиқилган рудали конларни очиқ усулда қазиб олишда техноген ресурсларни бошқариш усуллари Навоий кон-металлургия комбинати Марказий кон бошқармаси Мурунтау карьерида жорий қилинган (Навоий кон-металлургия комбинатининг 2018 йил 25 майдаги 02-06-03/6600-сон маълумотномаси). Натижада Мурунтау карьери ҳудудидаги ағдарма-омборларида ташқи фазовий ресурсини қуллаш коэффициентини 1,0–1,18 (18%) га ошириш имконини берган.