Норова Шаҳодат Баходировнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Асқад Мухторнинг бадиий тил маҳорати (“Чинор” романи мисолида)”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  Б2018.3.PhD/Fil513.
Илмий раҳбар: Юлдашев Маъруфжон Муҳаммаджонович, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбек тили, адабиёти ва фолклори институти, DSc.02/30.12.2019.Fil.46.03.
Расмий оппонентлар: Анданиязова Дилрабо Рўзиқуловна, филология фанлари бўйича фалсафа фанлари доктори (PhD), катта илмий ходим; Маматов Абди Эшонқулович, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади “Чинор” романини лингвопоетик аспекти асосида Асқад Мухторнинг бадиий тил маҳоратини белгилашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Асқад Мухторнинг “Чинор” романидаги бола-гўдак, дўзах-жаҳаннам  каби маънодош бирликлар ва айбсиз-айбдор, азобли-ширин каби зид маънолилик ҳодисаларининг бадиий матн кўламдорлиги ҳамда ёзувчи ниятининг тугал ифодланиши, асар тилининг ўзига хослигини таъминлашга хизмат қилиши далилланган;
асар ёзилган давр руҳини акс эттирувчи сўз ва иборалар, диалектизм, архаизм ва агнонимик бирликларнинг агноним-историзм, агноним-архаизм, агноним-неологизм каби кўринишлари ҳамда уларнинг бадиий-эстетик вазифаси обком, совхоз, квазарлар, паянтак,чорпичоқ каби мисоллар билан исботланган;
Асқад Мухторнинг “Чинор” романида миллий руҳ билан суғорилган, тарихий ҳамда ижтимоий муҳит руҳияти акс этган чинордек, ўчоқма-ўчоқ, Сайхун, қулоғим сизда каби метафора, метонимия, синекдоха ва ўхшатиш қурилмалардан лингвопоетик мақсадда фойдаланилгани очиб берилган;
роман матнидаги Халқ бошқа-ю депутат бошқа эканда?Уни ким сайлаган ўзи? каби императив ва интеррогатив қурилмалари, Улар яна 3 соат йўл юрдилар, йўл юрсалар ҳам мўл юрдилар каби интертекстуал воситалари орқали роман тилининг синтактик жиҳатдан ўзига хослигини таъминлашдаги вазифаси ва поетик актуаллашуви  исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Чинор” романининг лингвопоетик тадқиқи боʻйича олинган натижалар асосида:
Асқад Мухторнинг “Чинор” романидаги бола-гўдак, дўзах-жаҳаннам  каби маънодош бирликлар ва айбсиз-айбдор, азобли-ширин каби зид маънолилик ҳодисаларининг бадиий матн кўламдорлиги ҳамда ёзувчи ниятининг тугал ифодланиши, асар тилининг ўзига хослигини таъминлашга хизмат қилиши ҳамда қўлланиш доираси тадқиқ этилиши натижасида олинган хулосалардан 2012–2016-йилларда олиб борилган ФА-Ф1-Г003 “Ҳозирги қорақалпоқ тилида функсионал соʻз ясалиши”, ФА-А1-Г007 “Қорақалпоқ нақл-мақоллари лингвистик тадқиқот обекти сифатида” мавзулардаги фундаментал ва амалий илмий лойиҳаларда фойдаланилган (Оʻзбекистон Республикаси Фанлар академияси Қорақалпогʻистон боʻлими Қорақалпоқ гуманитар фанлар илмий тадқиқот институтининг 18.01/03-сон маʼлумотномаси). Натижада бадиий матннинг лингвопоетик таҳлили, бадиий матнда қўлланилган лексик-семантик бирликлар; синоним ва антонимларнинг бадиий матндаги ўрни, миллий-маънавий, ижтимоий-тарихий илдизлари тилнинг миллий табиати билан узвий алоқада эканлиги юзасидан чиқарилган хулосалар лойиҳанинг илмий қимматини оширган;
асар ёзилган давр руҳини акс эттирувчи сўз ва иборалар, диалектизм, архаизм ва агнонимик бирликларнинг агноним-историзм, агноним-архаизм, агноним-неологизм каби кўринишлари ҳамда уларнинг бадиий-эстетик вазифаси обком, совхоз, квазарлар, паянтак,чорпичоқ каби мисоллар билан исботланган хулоса ва таклифлардан Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2021–2022-йилларга мўлжалланган ПЗ-2020042022 “Туркий тилларнинг лингводидактик электрон платформаси”ни яратиш бўйича амалий лойиҳа доирасида фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университетининг 2023-йил 07-августдаги 04/1-1462-сон маълумотномаси). Натижада мазкур лойиҳадаги назарий фикрлар мазмуний жиҳатдан бойиган;
Асқад Мухторнинг “Чинор” романида миллий руҳ билан суғорилган, тарихий ҳамда ижтимоий муҳит руҳияти акс этган чинордек, ўчоқма-ўчоқ, Сайхун, қулоғим сизда каби метафора, метонимия, синекдоха ва ўхшатиш қурилмалардан лингвопоетик мақсадда фойдаланилгани кўрсатилган ва уларнинг лингвопоетик таҳлилига оид таклиф ҳамда тавсияларидан Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканалида эфирга узатилган  “Таълим ва тараққиёт”, “Адабий жараён”, “Бедорлик” номли дастурлар сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган. (Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси “Ўзбекистон” телерадиоканали” давлат муассасасининг 2022-йил 15-декабрдаги 04-36-2071-сон маълумотномаси) Натижада тадқиқотдаги маърифий-маънавий фикрлар, илмий қарашларга асосланган хулосалар телекўрсатув сценарийсини мазмунан бойитган ва мукаммаллаштирган.