Sayt test rejimida ishlamoqda

Аллаяров Латиф Камоловичнинг
диссертация ҳимоясисиз селекция ютуғи (ихтиро патенти) асосида
фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Биокимёвий маркерлар технологияси асосида ғўза навларини такомиллаштириш», 03.00.07 - Ўсимликлар физиологияси ва биокимёси (биология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2020.3.PhD/В484.
Илмий раҳбар: Шадманов Рустам Кулмурадович, биология фанлари доктори.
Илмий тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Генетика ва ўсимликлар экспериментал биологияси институти, DSc 02/30.12.2019.В.53.01.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ўсимлик навига патентлари олинган: “АН-18” ғўза нави  (№NAP 00209); “Ифтихор” ғўза нави (№NAP 00210).
II. Тадқиқотнинг мақсади ғўзанинг узоқ турлараро дурагайларидан олинган тизмаларни (Т-127 ва бошқа ) селекциянинг анъанавий усулларига ҳамоҳанг тарзда биокимёвий маркерларга асосланган селекция технологияси ёрдамида қимматли хўжалик белгилари бўйича барқарорлаштириш ва экстремал шароитларга бардошлилигини таъминлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор биокимёвий молекуляр маркерлардан фойдаланилган ҳолда ғўза навларини такомиллаштириш, янги навлар яратиш имкониятлари исботланган;
биокимёвий маркерларга асосланган селекция технологияси асосида ғўза навлари чигитларида полифенолоксидаза, вегетацияси давомида баргларда аскорботоксидаза изозимларининг фаоллиги бўйича вилт замбуруғи (Verticillium dahlia Kleb) га бардошлилик хусусиятлари аниқланган;
ғўза нав ва тизмалар популяцияларидан биокимёвий маркерлар асосида касалликларга чидамли генотипларга эга биотиплар ажратиб олинган ва навдорлиги юқори, ғўзанинг ўрта толали янги АН-18 ва Ифтихор навлари яратилган;
биокимёвий маркерларга асосланган селекция тадқиқот ишлари натижасида ғўзанинг янги АН-18 нави популяциялари генотипик барқарорлиги, уруғлик чигити сифат кўрсаткичлари - О’zDSt 633:2006; морфо-хўжалик белгилари софлиги - О’zDSt 1110:2006 ва толасининг сифат кўрсаткичлари-О’zDSt 604:2001 талабларига жавоб бера оладиган даражада танланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Ғўзанинг узоқ турлараро дурагайларидан олинган тизмаларни биокимёвий маркерларга асосланган селекция технологияси бўйича олинган илмий натижалар асосида:
ғўзанинг АН-18 нави Наманган вилояти Уйчи тумани Қизил Равот ширкат хўжалигида дала майдонларига жорий қилинган Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлигининг 2024 йил 8-январдаги 07/34-05/47 сонли маълумотномаси). Натижада, бу нав ўзининг тез мосланувчанлиги, вилт касаллигига чидалилиги ва генотипик барқарорлиги хисобига юқори хосил олиш имконини берган;
ғўзанинг АН-18 нави Сурхондарё вилоятининг Термиз тумани Боходир фермер хўжалиги даласида, Жарқўрғон тумани Сурхон гавхари фермер хўжалигида, Қумқўрғон тумани Нормат Ўрозали фермер хўжаликларида кенг ишлаб чиқариш майдонлари экилган (Ўзбекистон Республикаси Қишлоқ хўжалик вазирлигининг 2024 йил 8 январдаги 07/34-05/47-сонли маълумотномаси) Натижада, ғўзанинг АН-18 нави Сурхондарё вилояти шароитида экилган бошқа навларга нисбатан гектаридан 6-8 центнергача  юқорироқ ҳосил етиштиришга эришилган ва рентабеллик даражаси ўртача 16-21 фоизга ошириш имконини берган.

 

Yangiliklarga obuna bo‘lish