Ахмедов Камолиддин Ҳакимовичнинг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Экспериментал холестазда паренхиматоз аъзолар ва қон тизими структур-функционал бузилишларининг патогенези», 14.00.16 – Нормал ва патологик физиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2023.3.DSc/Tib909.
Илмий маслаҳатчи: Каримов Хамид Якубович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Сайфуллаева Саида Акрамжоновна, тиббиёт фанлари доктори, катта илмий ходим; Жўраева Мохигул Азимжоновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Сатторов Жамолиддин Бахронович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Приволжск тадқиқот тиббиёт университети (Россия Федерацияси).
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: тажриба шароитида холестазда ички аъзолар ва қон тизимида юзага келувчи функционал-структур ўзгаришлар динамикаси ва уларнинг ривожланиш механизмларига патогенетик ёндошувни  такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
жигар ва ўт йўллари патофизиологик ўзгаришлари, холестазнинг клиник симптоматика манифест шакллари, ички аъзоларда қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлганлиги учун аксарият ҳолларда оғир асорат ва леталлик даражасининг ортиши ҳамда холестазда юзага келувчи ўзгаришлар асосланган;
қон тизими ва паренхиматоз органларда (жигар, буйрак, талоқ) холемиянинг муддати ва даражасига боғлиқ равишда қайта тикланмас ўзгаришларга ҳамда эрта даврида шаклланадиган полиорган етишмовчилигига олиб келадиган механизмлар тизимли тартибда аниқланган;
патогенетик занжирда организмда ўт кислоталари таъсирида эндоген интоксикация ривожланаётганлиги, эркин радикалли жарёнлар етакчилик қилаётганлиги, липидларнинг периксли оксидланиш/антиоксидант тизим ҳам жалб қилинганлиги, яъни оксидацион стресс кечаётганлиги исботланган;  
тажрибада қоннинг реологик хусусиятларини турли босимларда кузатганимизда унинг динамик қовушқоқлиги ва силжиш тезлигидаги ўзгаришлар кичик босимларда яққол намоён бўлиши деструктив ўзгаришлар кўпроқ кичик капиллярларда кузатилаётганлиги исботланган;
тажриба шароитда органларнинг ангиоархитектурасининг бузилиши липидлар перикисли оксидланишининг кучайишига, жигар ва буйраклар тўқималарида перикисли оксидланиш/антиоксидант тизимининг номутаносиблигига олиб келиши ва бу жараёнлар буйракларда прогрессив кечиши ҳамда гемостаз тизимининг параметрлари баҳоланганда улар интоксикация даражаси ва давомийлигига боғлиқ равишда гипо ва гиперкоагуляция кузатилиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академияси эксперт кенгашининг 2024 йилдаги 5 январдаги 11/046-сон хулосасига кўра (илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассаларига жорий этиш бўйича Тошкент тиббиёт академиясининг 2024 йилдаги 5 январдаги 11/046-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган):
биринчи илмий янгилик: жигар ва ўт йўллари патофизиологик ўзгаришлари, холестазнинг клиник симптоматика манифест шакллари, ички аъзоларда қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлганлиги учун аксарият ҳолларда оғир асорат ва леталлик даражасининг ортиши ҳамда холестазда юзага келувчи ўзгаришлар асослангани Республика эпидемиология, микробиология, юқумли ва празитар касалликлар илмий амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё филиали бўйича 11.07.2023 йилдаги 65-сон, Андижон давлат тиббиёт институти бўйича 23.09.2023 йилдаги 93/1-сон, Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 23.07.2023 йилдаги 4341-сон ҳамда Хоразм вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 09.10.2023 йилдаги 34/И-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: жигардан ташқари ўт йўлларининг қисман холестазда ички аъзоларда аксарият паренхиматоз органларда функционал ва тузилмавий ўзгаришлар динамикаси юзага келтиришни бартараф қилиш орқали организмнинг функционал тузилмалаларни ўзгаришини олдини олиш таъминлаш ҳамда полиорган етишмовчиликларни олдини олишга сабаб бўлувчи профилактик ва даволаш чора-тадбирлари  учун фундаментал асос сифатида хизмат қилиш тартибини ишлаб чиқиш орқали ташхислаш тартибини яхшилаш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: жигар ва ўт йўллари патофизиологик ўзгаришлари, холестазнинг клиник симптоматика манифест шакллари, ички аъзоларда қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлганлиги учун аксарият ҳолларда оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш мақсадида бир кунлик даволаш учун ўртача 120000 сўм, бир курс даволаш учун 1440000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: жигар ва ўт йўлларида юзага келган ўзгаришлар, холестазнинг ички аъзоларда қайта тикланмас тузилмавий ўзгаришлар юзага келгандан сўнг пайдо бўлганлиги оғир асорат ва леталлик даражасини олдини олиш учун бир нафар пациент ҳисобига бюджет маблағларини 1440000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: қон тизими ва паренхиматоз органларда (жигар, буйрак, талоқ) холемиянинг муддати ва даражасига боғлиқ равишда қайта тикланмас ўзгаришларга ҳамда эрта даврида шаклланадиган полиорган етишмовчилигига олиб келадиган механизмлар тизимли тартибда аниқлангани Республика эпидемиология, микробиология, юқумли ва празитар касалликлар илмий амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё филиали бўйича 11.07.2023 йилдаги 65-сон, Андижон давлат тиббиёт институти бўйича 23.09.2023 йилдаги 93/1-сон, Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 23.07.2023 йилдаги 4341-сон ҳамда Хоразм вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 09.10.2023 йилдаги 34/И-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: қон тизими ва паренхиматоз органлар, жигар, буйрак, талоқда холемия муддати ва даражаси боғлиқ равишда қайта тикланмас ўзгаришларга ҳамда эрта даврида шаклланадиган полиорган етишмовчилигига олиб келиши механизмларининг тизимли тартибида очиб бериш натижасида хасталикни эрта ташхислаш орқали унинг натижасида юзага келадиган асоратларнинг олдини олишга шароит яратилганлиги ва хасталикни самарли даволаш тизимини шакллантиришга асос бўлиш ва беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш ва ногиронликни олдини олишга асос бўлган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: қон тизими ва паренхиматоз органлар, жигар, буйрак, талоқда холемия муддати ва даражаси боғлиқ равишда қайта тикланмас ўзгаришларга  ҳамда эрта даврида шаклланадиган полиорган етишмовчилигига олиб келиши механизмларининг тизимли тартибида очиб бериш учун бир пациентда юзага келган ўзгаришларни олдини олиш мақсадида бир кунлик даволаш учун ўртача 120000 сўм, бир курс даволаш учун 1440000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: қон тизими ва паренхиматоз органлар, жигар, буйрак, талоқда холемия муддати ва даражаси боғлиқ равишда қайта тикланмас ўзгаришларга  ҳамда эрта даврида шаклланадиган полиорган етишмовчилигига олиб келиши механизмларининг тизимли тартибида очиб бериш натижасида бир нафар пациентни ҳисобига бир курс даволаш учун бюджет маблағларини 1440000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: патогенетик занжирда организмда ўт кислоталари таъсирида эндоген интоксикация ривожланаётганлиги, эркин радикалли жарёнлар етакчилик қилаётганлиги, липидларнинг периксли оксидланиш/антиоксидант тизим ҳам жалб қилинганлиги, яъни оксидацион стресс кечаётганлиги исботлангани Республика эпидемиология, микробиология, юқумли ва празитар касалликлар илмий амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё филиали бўйича 11.07.2023 йилдаги 65-сон, Андижон давлат тиббиёт институти бўйича 23.09.2023 йилдаги 93/1-сон, Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 23.07.2023 йилдаги 4341-сон ҳамда Хоразм вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 09.10.2023 йилдаги 34/И-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: патогенетик занжирда организмда ўт кислоталари таъсирида эндоген интоксикация ривожланаётганлиги ҳамда эркин радикалли жарёнлар етакчилик қилаётганлиги, липидларнинг периксли оксидланиш натижасида юзга келадиган ўзгаришларни олдини олиш ва  организмда кечадиган функционал ўзгаришларни олдини олишга асос бўлишнинг мехнаизми яратилганлиги билан асосланган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: патогенетик занжирда организмда ўт кислоталари таъсирида эндоген интоксикация ривожланаётганлиги ҳамда эркин радикалли жарёнлар етакчилик қилаётганлиги, липидларнинг периксли оксидланиш ёки антиоксидант тизим ҳам жалб қилинганлиги, яъни оксидацион стресс кечаётганлигини исботлаш, бир пациентда юзага келган ўзгаришларни олдини олиш мақсадида бир кунлик даволаш учун ўртача 120000 сўм, бир курс даволаш учун 1440000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: патогенетик занжирда организмда ўт кислоталари таъсирида эндоген интоксикация ривожланишини олдини олиш мақсадида бир нафар пациент ҳисобига бюджет маблағларини 1440000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: тажрибада қоннинг реологик хусусиятларини турли босимларда кузатганимизда унинг динамик қовушқоқлиги ва силжиш тезлигидаги ўзгаришлар кичик босимларда яққол намоён бўлиши деструктив ўзгаришлар кўпроқ кичик капиллярларда кузатилаётганлиги исботлангани Республика эпидемиология, микробиология, юқумли ва празитар касалликлар илмий амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё филиали бўйича 11.07.2023 йилдаги 65-сон, Андижон давлат тиббиёт институти бўйича 23.09.2023 йилдаги 93/1-сон, Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 23.07.2023 йилдаги 4341-сон ҳамда Хоразм вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 09.10.2023 йилдаги 34/И-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тажрибада қоннинг реологик хусусиятларини турли босимларда кузатганимизда унинг динамик қовушқоқлиги ва силжиш тезлигидаги ўзгаришлар кичик босимларда яққол намоён бўлиши деструктив ўзгаришлар кўпроқ кичик капилярларда кузатилаётганлигилигини кейинчалик оғир асорталарни юзага келтиришни олдини олишга қартилган профилактик ва даволаш тартибини ишлаб чиқишга асос бўлган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: тажрибада қоннинг реологик хусусиятларини турли босимларда кузатганимизда унинг динамик қовушқоқлиги ва силжиш тезлигидаги ўзгаришлар кичик босимларда яққол намоён бўлиши деструктив ўзгаришлар кўпроқ кичик каппилярларда юзга келишини  олдини олиш, бир пациентда бир кунлик даволаш учун ўртача 120000 сўм, бир курс даволаш учун 1440000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: тажрибада қоннинг реологик хусусиятларини турли босимларда кузатганимизда унинг динамик қовушқоқлиги ва силжиш тезлигидаги ўзгаришлар кичик босимларда яққол намоён бўлиши деструктив ўзгаришлар кўпроқ кичик каппилярларда юзга келишини олдини олиш учун бир нафар пациент ҳисобига бюджет маблағларини 1440000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
бешинчи илмий янгилик: тажриба шароитда органларнинг ангиоархитектурасининг бузилиши липидлар перикисли оксидланишининг кучайишига, жигар ва буйраклар тўқималарида перикисли оксидланиш/антиоксидант тизимининг номутаносиблигига олиб келиши ва бу жараёнлар буйракларда прогрессив кечиши ҳамда гемостаз тизимининг параметрлари баҳоланганда улар интоксикация даражаси ва давомийлигига боғлиқ равишда гипо ва гиперкоагуляция кузатилиши исботлангани Республика эпидемиология, микробиология, юқумли ва празитар касалликлар илмий амалий тиббиёт марказининг Қашқадарё филиали бўйича 11.07.2023 йилдаги 65-сон, Андижон давлат тиббиёт институти бўйича 23.09.2023 йилдаги 93/1-сон, Бухоро вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 23.07.2023 йилдаги 4341-сон ҳамда Хоразм вилояти патологик анатомия бюроси бўйича 09.10.2023 йилдаги 34/И-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: тажриба шароитида органлар ангиоархитектурасининг бузилиши, липидларнинг периксли оксидланиш ҳамда антиоксидант  ҳимоя тизимдаги номутаносибликнинг жигар ва буйрак тўқималарида намоён бўлиши, ушбу жараёнларнинг буйракларда фаол кечиши ҳамда гемостаз тизимининг параметрлари баҳоланганда интоксикация даражаси ва давомийлигига боғлиқ равишда гипер-, гипокоагуляция кузатилишининг исботлаш орқали самарали ташхислаш ва даволаш тартибининг самарадорлиги баҳоланаган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: тажриба шароитида органлар ангиоархитектурасининг бузилиши, липидларнинг периксли оксидланиш ҳамда антиоксидант ҳимоя тизимдаги номутаносибликнинг жигар ва буйрак тўқималарида намоён бўлиши, ушбу жараёнларнинг буйракларда фаол кечиши ҳамда гемостаз тизимининг параметрлари баҳолаш учун бир пациентда юзага келган ўзгаришларни олдини олиш мақсадида бир кунлик даволаш учун ўртача 120000 сўм, бир курс даволаш учун 1440000 сўмни иқтисод қилиш имконини берган. Хулоса: тажриба шароитида органлардаги ангиоархитектурасининг бузилиши липидларнинг перикисли оксидланишининг кучайиши ва липидларнинг периксли оксидланиш/антиоксидант тизимдаги номутаносиблик олдини олиш мақсадида бир нафар пациент ҳисобига бюджет маблағларини 1440000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.