Даминова Хилола Маратовнанинг
фан доктори (DSс) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Паркинсон касаллигини эрта диагностикаси ва прогноз қилишни муқобиллаштириш», 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2.DSc/Tib850.
Илмий раҳбар: Матмуродов Рустамбек Жуманазарович, тиббиёт фанлари доктори, доцент.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент тиббиёт академияси.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Гафуров Бахтияр Гафурович, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Раимова Малика Мухамеджановна, тиббиёт фанлари доктори, доцент; Туруспекова Сауле Тлеубергеновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор (Қозоғистон Республикаси).
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат тиббиёт институти.
Диссертация йўналиши: амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: Паркинсон касаллигининг ривожланиши ва авж олишининг хавф омилларини таъсирини ҳамда соғлиқни сақлаш бирламчи бўғинида эрта ташхислашни такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигининг премотор босқичида эрта клиник бўлмаган ҳаракат билан боғлиқ кўринишларини ташхислаш, генеологик кўрсаткичлари ва турмуш тарзи хусусиятлари каби хавф омилларининг касаллик ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти  асосланган;
соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигини эрта ташхислаш паст даражаси ҳамда бу ҳолат шифокорларнинг хавф омиллари ва касалликнинг эрта ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгиларига етарлича эътибор бермаслиги кейинчалик асоратланган хусусиятлари исботланган;
Паркинсон касаллигининг ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигининг ўрни ва аҳамияти исботланган;
Паркинсон касаллигини эрта ташхислаш ва дофамин рецепторлари агонистлари билан самарали даволаш касалликнинг ривожланишини камайтириш ва беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшиланиши исботланган;
Паркинсон касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва ривожланишини олдини олиш учун дастурий таъминот ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши.
Тошкент тиббиёт академияси эксперт кенгашининг 2024 йилдаги 17 январдаги 01/058-сон хулосасига кўра (илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассаларига жорий этиш бўйича Тшкент тиббиёт академиясининг 2022 йил 1 ноябрдаги 034242-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган:
биринчи илмий янгилик: соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигининг премотор босқичида эрта клиник бўлмаган ҳаракат билан боғлиқ кўринишларини ташхислаш, генеологик кўрсаткичлари ва турмуш тарзи хусусиятлари каби хавф омилларининг касаллик ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти асосланганлиги Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.01.2023 йилдаги 20-сони ҳамда Тошкент вилояти Зангиота тумани 17-оилавий поликлиника бўйича 21.01.2023 йилдаги 23-сон, Қорақолпоғистон Республикаси Нукус шаҳаридаги 1-сон оилавий поликлиникаси бўйича 11.01.2023 йилдаги 6-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: номотор белгилар ва хавф омиллари касалликнинг премотор босқичида пайдо бўлади, бирламчи бўғин  муассасаларида уларни бошқа мотор белгилар билан эрта аниқлаш бу Паркинсон хастлаигини эрта ташхислаш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигининг премотор босқичида эрта клиник бўлмаган ҳаракат билан боғлиқ кўринишларини ташхислаш, генеологик кўрсаткичлари ва турмуш тарзи хусусиятлари каби хавф омилларининг касаллик ривожланишидаги башоратлаш бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигининг премотор босқичида эрта клиник бўлмаган ҳаракат билан боғлиқ кўринишларини ташхислаш, генеологик кўрсаткичлари ва турмуш тарзи хусусиятлари каби хавф омилларининг касаллик ривожланишидаги башоратлаш бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган.
иккинчи илмий янгилик: соғлиқни сақлашни бирламчи бўғинида Паркинсон касаллигини эрта ташхислаш паст даражаси ҳамда бу ҳолат шифокорларнинг хавф омиллари ва касалликнинг эрта ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгиларига етарлича эътибор бермаслиги кейинчалик асоратланган хусусиятлари исботланганлиги Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.01.2023 йилдаги 20-сон ҳамда Тошкент вилояти Зангиота тумани 17-оилавий поликлиника бўйича 21.01.2023 йилдаги 23-сон, Қорақолпоғистон Республикаси Нукус шаҳаридаги 1-сон оилавий поликлиникаси бўйича 11.01.2023 йилдаги 6-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ўзгартирилмайдиган хавф омилларини, номотор белгилари ва эрта мотор белгиларни премотор босқичида аниқлаш, бирламчи бўғин шароитида Паркинсон касаллигини эрта аниқлаш, ташхислаш ва беморларниниг ҳаёт сифатини яхшилаш имконини берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Паркинсон касаллигини эрта ташхислаш паст даражаси ҳамда бу ҳолат шифокорларнинг хавф омиллари ва касалликнинг эрта ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгиларига етарлича эътибор берманганлиги натижасида белгиларани  сарали ташхислаш бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: Паркинсон касаллигини эрта ташхислаш паст даражаси ҳамда бу ҳолат шифокорларнинг хавф омиллари ва касалликнинг эрта ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгиларига етарлича эътибор бермаслиги кейинчалик асоратланган хусусиятлари самарали даволаш учун бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган.
учинчи илмий янгилик: Паркинсон касаллигини ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигининг ўрни ва аҳамияти исботланганлиги Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.01.2023 йилдаги 20-сон ҳамда Тошкент вилояти Зангиота тумани 17-оилавий поликлиника бўйича 21.01.2023 йилдаги 23-сон, Қорақолпоғистон Республикаси Нукус шаҳаридаги 1-сон оилавий поликлиникаси бўйича 11.01.2023 йилдаги 6-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Паркинсон касаллигининг ўзгартириб бўлмайдиган хавф омилларини аниқлаш (ёш, жинси), генеалогик таҳлилни ўтказиш, ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган белгилари (гипоосмия, депрессия) беморларни эрта босқичда аниқлаши, ҳаёт сифатини ва ногиронликнинг камайтиришга имкон берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Паркинсон касаллигини ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигининг ўрни ва аҳамиятини  асослаш учун бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: Паркинсон касаллиги ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигини баҳолаш учун бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган.
тўртинчи илмий янгилик: Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва дофамин рецепторлари агонистлари билан самарали даволаш касалликнинг ривожланишини камайтириш ва беморларнинг ҳаёт сифатини сезиларли даражада яхшиланиши исботланганлиги Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.01.2023 йилдаги 20-сон ҳамда Тошкент вилояти Зангиота тумани 17-оилавий поликлиника бўйича 21.01.2023 йилдаги 23-сон, Қорақолпоғистон Республикаси Нукус шаҳаридаги 1-сон оилавий поликлиникаси бўйича 11.01.2023 йилдаги 6-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Беморларни диспансер кузатуви, ногиронлик муддатини узайтириш билан давом этадиган ҳаракат билан боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган симптомларни даволаш билан эрта индивидуаллашган фармакотерапия самарадорлиги исботлаш,  беморларнинг ҳаёт сифати ва ногиронлигини камайтиришга имкон берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Паркинсон касаллиги ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигининг ўрни ва аҳамиятини  асослаш учун бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: Паркинсон касаллигини ўзгартириб бўлмайдиган ва ҳаракат билан боғлиқ бўлмаган кўринишларининг яққоллик даражаси ҳамда уларнинг касалликнинг ривожланишидаги башорат қилувчи аҳамияти ўртасида ҳаракат бузилишларининг таъсирини кореляцион боғлиқлигини баҳолаш учун бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган.
бешинчи илмий янгилик: Паркинсон касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва ривожланишини олдини олиш учун дастурий таъминот ишлаб чиқилганлиги Андижон вилояти кўп тармоқли тиббиёт маркази бўйича 15.01.2023 йилдаги 20-сон ҳамда Тошкент вилояти Зангиота тумани 17-оилавий поликлиника бўйича 21.01.2023 йилдаги 23-сон, Қорақолпоғистон Республикаси Нукус шаҳаридаги 1-сон оилавий поликлиникаси бўйича 11.01.2023 йилдаги 6-сон буйруқлари билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Беморларни диспансер кузатуви, ногиронлик муддатини узайтириш билан давом этадиган ҳаракат билан боғлиқ ва боғлиқ бўлмаган симптомларни даволаш билан эрта индивидуаллашган фармакотерапия самарадорлиги исботлаш,  беморларнинг ҳаёт сифати ва ногиронлигини камайтиришга имкон берган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: Паркинсон касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва ривожланишини олдини олиш учун дастурий таъминотни татбиқ этиш орқали  бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган. Хулоса: Паркинсон касаллиги билан хастланган беморларни эрта босқичда ташхислашни яхшилаш касаллик авж олишини камайтириш ва индивидуаллашган фармакотерапия тавсия қилиш имкониятини берувчи соғлиқни сақлашни бирламчи бўғини шифокорлари учун Паркинсон касаллиги эрта ташхислаш ва ривожланишини олдини олиш учун дастурий таъминот  самарадорлигини татбиқ этиш орқали бир бемор учун 128000 сўмни иқтисод қилишга эришилган.