Камалова Айнура Илалатдиновнанинг
фалсафа доктори (PhD) Диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Қорақалпоғистон шароитида қишлоқ хўжалик ҳайвонларининг эктопаразитларини тарқалиши ва олдини олиш чоралари”, 03.00.06 – Зоология (ветеринария фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/В54
Илмий раҳбар: Мавланов Сабиржан Ибадуллаевич, ветеринария фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат ветеринария медитсинаси, чорвачилик ва биотехнологиялар университети Нукус филиали.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ветеринария илмий-тадқиқот институти, PhD.06/29.10.2021.В.139.01.
Расмий оппонентлар: Гафуров Актам Гафурович, ветеринария фанлари доктори, профессор; Тайлаков Толиб Исакулович, ветеринария фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Тошкент давлат аграр университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади Қорақалпог'истон шароитидаги қорамолчилик ва қўйчиликка ихтисослашган фермер хўжаликларда ектопаразитларнинг епизоотологийасини ва мавсумий динамикасини ўрганиш ҳамда уларга қарши юқори самарадор усулларни ишлаб чиқиш ва амалийотга жорий етишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор Қорақалпог'истон шароитида қишлоқ хўжалик ҳайвонларида ектопаразитларнинг епизоотологийаси ўрганилган ва қорамолларнинг 70-80 % ҳамда қўйларнинг 80-82 фоизи 12 та турга мансуб ектопаразитлар билан зарарланганлиги аниқланган;
эктопаразитлар билан зарарланган қорамолларнинг қон кўрсаткичлари таҳлил қилиниб, қондаги асосий ўзгаришлар, яни гемоглобин миқдори мейорга нисбатан 16,7 фоизгача, еритротситлар миқдорини 20,0 фоизгача камайиши, эозонофиллар миқдорини меъёрга нисбатан 15,0 фоизгача, лимфотситлар миқдорининг еса 12,0 фоизгача ошиши аниқланган;
қишлоқ хўжалик ҳайвонларини ектопаразитлардан ҳимойа қилишда йанги «Алпҳа-шакти» 10% ЕC пиретроид препаратини самарали инсектоакаритсид 0,03 фоизли контсентратсийаси аниқланиб тавсийанома ишлаб чиқилган ва амалийотга жорий етилган;
эктопаразитозларга қарши ўтказилган даволаш ва профилактика чора-тадбирларининг иқтисодий самарадорлиги ўрганилиб, сарф қилинган 1 сўм харажатга 5,2 сўм соф даромад келтириши аниқланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Сҳорва молларининг ектопаразитларига қарши курашиш юқори самарадор пиретроид препаратларнинг самарадорлигини аниқлаш борасида олиб борилган тадқиқот натижалари асосида:
«Алпҳа-шакти препаратининг чорвачиликда ектопаразитларга қарши қўлланилиши» (2022) тавсийанома тасдиқланган (Ветеринарийа ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023 йил 30 нойабрдаги 02/23-531-сон маълумотномаси). Амалийотга жорий қилиш натижасида хўжаликларни ушбу касалликлардан сог'ломлаштириш имкони йаратилган.
Қорақалпог'истон Республикасининг зообиотсенозларида, йаъни Нукус ҳамда Қораўзак туманларидаги фермер ва деҳқон хўжаликлари ҳамда аҳоли қарамог'идаги чорва ҳайвонларида текинхўрлик қилувчи ектопаразитларга қарши «Алпҳа-шакти» (пиретроид 10% к.е.) препаратининг 0,03 фоизли контсентратсийалари юқори терапевтик ва инсектитсид самара кўрсатиши аниқланган ҳамда амалийотга жорий етилган (Ветеринарийа ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023 йил 30 нойабрдаги 02/23-531-сон маълумотномаси). Натижада қорамол ва қўйларда паразитозларни даволаш ва олдини олишга сарфланган 1 сўм харажатга 5,2 сўм иқтисодий самара олишга еришилган;
«Алпҳа-шакти» препаратининг чорвачиликда ектопаразитларга қарши қўлланилиши» номли тавсийанома (2022) чоп етилган. Ушбу ишлаб чиқилган илмий эчимлар асосида фермер ва хусусий аҳоли қарамог'идаги чорва ҳайвонларининг паразитозларини олдини олиш ва даволашда йанги ўзимизда ва хорижда ишлаб чиқарилган самарали ветеринарийа препаратлари амалийотга жорий қилинган (Ветеринарийа ва чорвачиликни ривожлантириш қўмитасининг 2023 йил 30 нойабрдаги 02/23-531-сон маълумотномаси). Ишлаб чиқилган чора-тадбирларни амалийотда қўллаш натижасида чорва ҳайвонлари орасида ектопаразитозларнинг олдини олишга еришилган.