Murodov Navruz Qurbonovichning
falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): «Qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orishda tuproq namligining o‘zgarish dinamikasi usullarini yaratish», 05.09.07–Gidravlika va muhandislik gidrologiyasi (texnika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2017.1.PhD/T131.
Ilmiy rahbar: Maxmudov Ilxomjon Ernazarovich, texnika fanlari doktori.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti.
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa (muassasalar) nomi, IK raqami: Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti, DSc.27.06.2017.T.10.02.
Rasmiy opponentlar: Bazarov Dilshod Raimovich, texnika fanlari doktori, professor; Buriev Eshmurod Sattorovich, texnika fanlari nomzodi, dotsent.
Yetakchi tashkilot: O‘zbekiston Milliy universiteti.
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi: qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orish uchun irrigatsiya kanallari ta’sir zonasidagi chuchuk suv linzalaridan foydalanishning gidrodinamik modellarini ishlab chiqishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi:
sug‘orish kanali ta’sir zonasida chuchuk suv linzalari chegaralarini gorizontal va vertikal o‘q bo‘ylab o‘zgarishi dinamikasini xarakterlovchi gidravlik model kompleks o‘zgaruvchilar funksiyasi usullari asosida takomillashtirilgan;
geterogen aralashmaning (namlik, mineral va organik moddalar) konvektiv ko‘chish usullari asosida aeratsiya zonasining yuqori qatlamlarida suv-mineral-organik aralashmaning uch o‘lchovli muhitdagi migratsiyasini ifodalovchi gidrodinamik model ishlab chiqilgan;
er usti va sizot suvlari o‘rtasidagi gidravlik bog‘liqlik shartlari hamda boshqaruv nazariyasining elementlarini qo‘llash asosida chuchuk suv linzalari holatining o‘zgarishini ifodalovchi gidravlik modeli ishlab chiqilgan;
konvektiv ko‘chish usullari hamda boshqaruv nazariyasining elementlarini qo‘llash asosida tuproq namlanish zonasida namlik holati o‘zgarishini boshqarishning gidrodinamik modeli ishlab chiqilgan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi.
Qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orishda chuchuk suv linzalaridan foydalanish uchun takomillashtirilgan usullari orqali olingan natijalar asosida:
sug‘orish kanali ta’sir zonasida chuchuk suv linzalari chegaralarini gorizontal va vertikal o‘q bo‘ylab o‘zgarishi dinamikasi asosida tuproq namlanish zonasida namlik holati o‘zgarishini boshqarishning gidrodinamik modeli Qishloq va suv xo‘jaligi tasarrufiga kiruvchi Amu-Qashqadaryo irrigatsiya tizimlari havza boshqarmasiga qarashli “Qarshi MK” irrigatsiya tizimlari boshqarmasida joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 28 oktyabrdagi 04/29-1221-son ma’lumotnomasi). Natijada ishlab chiqilgan gidravlik usullar yordamida chuchuk suv linzalari suv resurslarini paxta maydonidagi g‘o‘zaning ildiz tizimiga etkazishga erishilib, ushbu paxta maydonlarga birinchi sug‘orish uchun beriladigan suv resurslarining 35 foizini (26845 m3) tejash imkonini bergan;
tuproq namlanish zonasida namlik holati o‘zgarishini boshqarishning gidrodinamik modeli “Shirkent Omontepa” SIUga joriy etilgan (Qishloq va suv xo‘jaligi vazirligining 2017 yil 28 oktyabrdagi 04/29-1221-son ma’lumotnomasi). Natijada ekin maydonlarida tuproq-grunt namlanish sohasidagi namlikni o‘simlik ildiz tizimiga etkazishga erishilib, sug‘orishda suv resurslarining 32 foizini (77851 m3) tejash imkonini bergan.
