Sayt test rejimida ishlamoqda

Юлдашева Манзура Мухамад-Тофик қизининг
фан доктори (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Covid-19 ўтказган беморларда ишемик инсультларнинг патогенетик подтипларига қараб клиник-нейроиммунологик хусусиятлари», 14.00.13 – Неврология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.4.DSc/Tib635.
Илмий раҳбар: Маджидова Яқутхон Набиевна, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тиббиёт ходимларининг касбий малакасини ривожлантириш маркази, DSc.04/30.12.2019.Tib.31.01.
Расмий оппонентлар: Мирджураев Эльбек Миршавкатович тиббиёт фанлари доктори, профессор; Туруспекова Сауле Тлеубергеновна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. Таджиев Ботир Мирхашимович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот номи: Самарқанд давлат тиббиёт университети
Диссертациянинг йўналиши: амалий аҳамиятга молик. 
II. Тадқиқотнинг мақсади COVID-19 ни бошдан кечирган беморларда, унинг патогенетик подтипларига қараб, мия қон айланишининг ўткир бузилишларини ташхислаш ва даволашни такомиллаштириш бўйича таклиф ҳамда тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат. 
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
илк бор ИИ билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида лакунар инсульт (ЛИ) ва гемореологик микроокклюзияли кичик инсультлар нисбатининг эндотелиал дисфункция ва гиперкоагуляция сабабли ортиши исботланган;
лакунар инсульт билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида энг юқори интеграл цитокин индекси билан гиперяллиғланиш тизимли реакция сабабли яллиғланишга жавоб берувчи интерлейкин ИЛ-6нинг даражаси орасида  боғлиқлик аниқланган;
ИИ кичик турларига қараб CОVID-19 билан касалланган айниқса лакунар ИИ мавжуд беморларда қон-томирларнинг  яллиғланиши сабабли эндотелиал шикастланиш белгиси Е-селектин даражаси фаол бўлиши асосланган;
CОVID-19 ҳамда ИИ биргаликда оғриган беморларда нафас етишмовчилигининг клиник белгилари бўлмаслиги фонида кислород даражасининг пастлиги ва эрталабги соатларда РCО2нинг юқори даражасида “овозсиз” гипоксия келтириб чиқарувчи  хавф омилларидан бири бўлиши аниқланган;
ИИнинг ўткир даврида CОVID-19 билан касалланган беморларда вегетатив қон айланиш индекси (ВҚАИ) қийматининг ошиши ва ўткир даврнинг охирида организмнинг мослашиш механизмларининг камайиши сабабли ваготония шаклланиши исботланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши:
Тошкент педиатрия тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2024 йил 3 январдаги 03/164-сон хулосасига кўра (илмий янгиликларни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент педиатрия тиббиёт институтининг 2023 йил 30 сентябрдаги 03/125-сонли хати юборилган.): 
биринчи илмий янгилик: илк бор ИИ билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида лакунар инсульт (ЛИ) ва гемореологик микроокклюзияли кичик инсультлар нисбатининг эндотелиал дисфункция ва гиперкоагуляция сабабли ортиши исботланган, бу ўз навбатида қиёсий ва эрта ташхисни амалга оширилган ва керакли реабилитация муолажаларни кўрсата оладиган муассасаларга юборилган, натижада кузатилиши мумкин бўлган асоратларни камайтирганлиги аниқланган ва Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2023 йил 25 августдаги 86/4-сон ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли тиббиёт клиникасининг 2023 йил 21 октабрдаги 122 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилган замонавий даволаш тадбирларининг комплекс ёндашувидан фойдаланиш, беморларни ИИдан кейинги даврда реабилитация муддатини қисқартиришга таъсир қилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ишемик инсульт (ИИ) билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида лакунар инсульт (ЛИ) ва гемореологик микроокклюзияли кичик инсультлар нисбатининг эндотелиал дисфункция ва гиперкоагуляция сабабли ортиши эрта даврда антикоагулятларни жорий этиш, натижада ананавий усулда даволаш 400000 минг сўмда тушса, таклиф этган усулда 250000 сўмга тушмоқда, иқтисод қилинган бюджет маблағлари ҳар бир бемор учун  150000 сўм ни ташкил қилган, яъни ортиқча дори воситалардан фойдаланмаслик ҳисобига мадлағ иқтисод қилинган. Хулоса: ИИ билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида лакунар инсульт (ЛИ) ва гемореологик микроокклюзияли кичик инсультлар нисбатининг эндотелиал дисфункция ва гиперкоагуляция сабабли ортиши сабабли эрта даврда антикоагулятларни жорий этиш натижасида ҳар 1 нафар бемордан 150 000 сўмни бюджет маблағларини иқтисод қилиш имконини берган. 
иккинчи илмий янгилик: лакунар инсульт билан касалланган беморларда CОVID-19 фонида энг юқори интеграл цитокин индекси билан гиперяллиғланиш тизимли реакция сабабли яллиғланишга жавоб берувчи интерлейкин ИЛ-6нинг даражаси орасида  боғлиқлик аниқланганлиги Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2023 йил 25 августдаги 86/4 сон ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли тиббиёт клиникасининг 2023 йил 21 октабрдаги 122-сон буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги: қуйидагилардан иборат: ИИни даволаш ва реабилитация қилишнинг муваффақияти нафақат аниқ ва ўз вақтида ташхис қўйиш, балки яқинда COVID-19 билан хасталанганлик ҳақидаги фактни, касалликнинг ўзига хос, ноодатий кечишини ҳисобга олиш, модификациялаштирилган реабилитация, дори-дармон терапиясидан фойдаланиш билан боғлиқлиги, шу тариқа ИИда неврологик танқисликнинг тикланишини тезлаштириш, асоратлар сонини олиши яхшилаган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги: ИИ билан оғриган беморларга сарф қилинадиган вақт 28,3% ва харажатлар эса 23,6% ни ташкил этди. Хулоса: юқоридагилардан келиб чиққан ҳолда, ўткир даврда ИС билан оғриган беморларни ўрганишнинг жорий этилган усули самарали ва уни амалиётга татбиқ этиш мақсадга мувофиқ.
учинчи илмий янгилик: ИИ кичик турларига қараб CОVID-19 билан касалланган айниқса лакунар ИИ мавжуд беморларда қон-томирларнинг  яллиғланиши сабабли эндотелиал шикастланиш белгиси Е-селектин даражаси фаол бўлиши асосланиб, Тошкент вилоятининг Оқтош санаторийсининг 2023 йил 5 августдаги 98 сонли, Ботаника санаторийсининг 2023 йил 15 августаги 91/1-т-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ИИда неврологик тикланишини тезлаштириш, Е-селектин даражаси фаол бўлиши касалликни эрта аниқлаб, асоратларни камайиш билан исоҳлаш имконини берди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ИИ кичик турларига қараб CОВИД-19 билан касалланган, айниқса лакунар ИИ мавжуд беморларда қон-томирларнинг  яллиғланиши сабабли эндотелиал шикастланиш белгиси Е-селектин даражаси фаол бўлиши асосида жорий этилган усул натижасида тадқиқот гуруҳида даволаш усулларини оптимизацияси 42,3 фоизга, бюджетдан сарф қилинаётган маблағ миқдори 15,4 фоизга қисқариши аниқланган. Хулоса: ИИ кичик турларига қараб CОVID-19 билан касалланган айниқса лакунар ИИ мавжуд беморларда қон-томирларнинг  яллиғланиши сабабли эндотелиал шикастланиш белгиси Е-селектин даражаси фаол ўз қақтида аниқлаб, реабилитация тадбирларини ўз вақтида жорий қилиш даволаш усулларини оптимизацияси 42,3 фоизга, бюджетдан сарф қилинаётган маблағ миқдори 15,4 фоизга қисқартириш имконини берган.
тўртинчи илмий янгилик: CОVID-19 ҳамда ИИ биргаликда оғриган беморларда нафас етишмовчилигининг клиник белгилари бўлмаслиги фонида кислород даражасининг пастлиги ва эрталабки соатларда РCО2нинг юқори даражасида “овозсиз” гипоксия келтириб чиқарувчи  хавф омилларидан бири бўлиши аниқланиб, Андижон вилоят кўп тармоқли тиббиёт марказининг 2023 йил 25 августдаги 86/4-сон ва Самарқанд давлат тиббиёт университети кўп тармоқли тиббиёт клиникасининг 2023 йил 21 октабрдаги 122 сонли буйруғи билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: коронавирус инфекциясидан (Cовид-19) азият чеккан беморларни даволашнинг дастлабки босқичларида реабилитация хизматларини ташкил этиш тактикасини эрта қўллаш орқали бошқа касалликлар билан дифференциал диагностика сифатини яхшилашга хизмат қилган. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ИИ кичик турларига қараб CОВИД-19 билан касалланган айниқса цитокин штормни олдини олиш учун кислород даражаси ва оксигенотерапияни қўллаш дори-дармонга кетадиган маблағларни ҳар бир бемор учун 78,0 минг сўмгача қичқартириш аниқланган. Хулоса: CОVID-19 ҳамда ИИ биргаликда оғриган беморларда нафас етишмовчилигининг клиник белгилари бўлмаслиги фонида кислород даражаси ва оксигенотерапияни яхшилаш орқали ҳар 1 бемордан 78,0 минг сўм бюджетдан ажратиладиган маблағни иқтисод қилиш имконини берган.
бешинчи илмий янгилик: ИИнинг ўткир даврида CОVID-19 билан касалланган беморларда вегетатив қон айланиш индекси (ВҚАИ) қийматининг ошиши ва ўткир даврнинг охирида организмнинг мослашиш механизмларининг камайиши сабабли ваготония шаклланиши исботланиб, Тошкент вилоятининг Оқтош санаторийсининг 2023 йил 5 августдаги 98 сонли, Ботаника санаторийсининг 2023 йил 15 августаги 91/1-т-сон буйруги билан амалиётга жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: коронавирус инфекциясини - Cовид-19ни даволашда қўлланилган комплекс терапия ва реабилитация чораларига қарамай, Cовид-19 билан боғлиқ инсултдаги клиник функцияларнинг тикланишини секинлашади. Шу муносабат билан, беморларнинг клиник кўрсаткичлари ва неврологик ҳолатини камида 90 кун давомида кузатиш, шунингдек, қон ивиш параметрларининг клиник ва лаборатория тадқиқотларини ўтказиш ҳамда нафас олиш тизимига оид санатор-курорт муассасаларга юбориш муҳим аҳамиятга эга. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ИИнинг ўткир даврида CОVID-19 бўлган беморларга ўз вақтида санатор-курорт муассасаларга юбориш натижасида стационарга қайта мурожаатлар сони 1,3 марта, амбулатория-поликлиника муассасаларига 2 марта қисқариши аниқланган. Бу ўз навбатида давлат бюдежтидан ажратиладиган маблағларни мақсадли ишлатиш имконини берган. Хулоса: ИИнинг ўткир даврида CОVID-19 билан касалланган беморларда вегетатив қон айланиш индекси (ВҚАИ) қийматининг ошиши ва ўткир даврнинг охирида организмнинг мослашиш механизмларининг камайиши сабабли ваготония шаклланишини олдини олиш мақсадида беморларни ўз вақтида реабилитацияга юбориш ва бунда стационарга қайта мурожаатлар сони 1,3 марта, амбулатория-поликлиника муассасаларига эса 2 марта қисқариб, давлат бюджетидан ажратиладиган маблағларни мақсадли ишлатиш имконини берган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish