Таджибаев Бахтияр Мусажоновичнинг
диссертация ҳимоясисиз селексия ютуғи (ихтиро патенти) асосида фалсафа
доктори  (PhD) илмий даражасини бериш бўйича эълон матни

I. Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “Мутагенез услубини қўллаш асосида тола сифати ва ҳосилдорлиги юқори ғўзанинг Г.ҳирсутум Л. турига мансуб навини яратиш”, 06.01.05–Селекция ва уруғчилик (қишлоқ хўжалиги фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2023.2 PhD/Qx.1104.
Илмий раҳбар: Равшанов Аъзам Эркинович, қишлоқ хўжалиги фанлари доктори, профессор.
Илмий-тадқиқот иши бажарилган муассаса номи: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадқиқот институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Пахта селекцияси, уруғчилиги ва этиштириш агротехнологиялари илмий тадқиқот институти, PhD.05/27.02.2020.Қх.42.02.
Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти ғўзанинг  “СП-2531” нави (НАП 00244).  
II. Тадқиқотнинг мақсади: мутагенез услуби орқали Республиканинг турли тупроқ-иқлим шароитига бардошли, тезпишар, тола сифати ИВ типга мос, юқори ва сифатли ҳосил берадиган Г.ҳирсутум Л. турига мансуб ғўза навини яратишдан иборат.   
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Cо60 элементи гамма-нурининг турли (5,10,15 кр) дозаларида нурлантирилиб олинган ғўзанинг мутант авлодларида морфологик хўжалик белгиларининг ирсийланиши ва ўзгарувчанлиги ҳамда белгиларнинг ижобий мажмуига эга бўлган трансгрессив ўсимликларнинг пайдо бўлишида мутагенез усулининг аҳамияти илмий асосланган;
Cо60 элементи гамма-нурининг турли хил дозаларида қимматли хўжалик белгиларнинг ижобий мажмуасига эга рекомбинантларни ажралиб чиқиши исботланган ҳамда танлаб олинган мутант шаклларнинг юқори бўғинларида селекция жараёнини олиб бориш натижасида бир қатор оила ва тизмалар ажратиб олинган.
Cо60 элементи гамма-нурининг 10 кр дозаси қўлланилган вариантда М6 авлодларида қимматли хўжалик белгиларнинг юқори мажмуасига эга бўлган констант шакллар намоён бўлиши исботланган;
мутагенез усулини қўллаш асосида якка танлаш ва юқори авлод мутант шаклларини ўрганиш орқали морфологик, хўжалик ва навдорлик белгилари бўйича андоза С-6524 ғўза навидан фарқланадиган тезпишар, тола чиқими ва сифати юқори янги СП-2531 ғўза нави яратилиб, Интеллектуал мулк агентлиги томонидан патент олинган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Мутагенез услуби орқали ғўзанинг Г.ҳирсутум Л. турига мансуб, тола сифати ИВ типга мос ғўза навини яратиш бўйича олиб борилган тадқиқотлар натижалари асосида:
мутагенез услубида ўзгарувчанлиги кенгайтирилган популяциядан якка танлаш орқали ғўзанинг тезпишар, тола сифати ИВ типга мансуб СП-2531 нави яратилган, жорий қилинган ва унга №НАП00244 рақамли ратент олинган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 2 майдаги 05/34-06/432-сон маълумотномаси). Натижада, ўрта толали ғўза генофонди турли стресс омилларга бардошли, тезпишар, тола сифати ИВ типга мос бўлган янги нав билан бойитилган ва кенг экиладиган навларга нисбатан 12,0-14,2% самарадорликка эришиш имконини берган.
ўрта толали СП-2531 нави 2015 йилди Сурхондарё вилояти Жарқўрғон туманидаги “Сурхон” тажриба участкасида янги ғўза нави 1,0 га майдонда бирламчи уруғчилик кўчатзорлари ташкил этилган (Қишлоқ вазирлигининг 2023 йил 2 майдаги 05/34-06/432-сон маълумотномаси). Натижада, ушбу навдан раёнлашган навларга нисбатан 3,2-4,5 с қўшимча ҳосил олинган.
ўрта толали СП-2531 навининг оргинал уруғларини кўпайтириш ва экин майдонини кенгайтириш мақсадида Жарқўрғон туманидаги “Орифжон” навнинг уруғини дастлабки кўпайтириш элита хўжалигида ва Денов туманида жами 55 гектар майдонда жорий этилган (Қишлоқ хўжалиги вазирлигининг 2023 йил 2 майдаги 05/34-06/432-сон маълумотномаси). Натижада, оригинал уруғларини кўпайтириш мақсадида 2977 кг сара уруғлик жамғарилган ва захирага олинган.