Sayt test rejimida ishlamoqda

Саъдуллаева Замира Равшан қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “ХХ аср Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигини музейлаштириш”, 17.00.04 – “Тасвирий ва амалий-безак санъати”, 17.00.06 – “Музейшунослик. Тарихий-маданий объектларни консервация қилиш, таъмирлаш ва сақлаш”  (санъатшунослик фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2020.1.PhD/San104.
Илмий раҳбар: Исмаилова Жаннат Хамидовна, тарих фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Камолиддин Беҳзод номидаги Миллий рассомлик ва дизайн институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Ўзбекистон тарихи давлат музейи ҳузуридаги PhD.02/09.07.2020.Tar.70.03 рақамли илмий кенгаш асосидаги бир марталик илмий кенгаш.
Расмий оппонентлар: Қодирова Дилафруз Мухсиновна, санъатшунослик фанлари доктори (ДСc), катта илмий ходим; Орифжонова Гулраъно Равшан қизи, тарих фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD).
Етакчи ташкилот: Низомий номидаги Тошкент давлат педагогика университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади бадиий ҳунармандчиликнинг назарий масалалари, Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилиги соҳаларининг ХХ аср мобайнидаги ривожланиш ёʻллари, миллий ҳунармандчиликнинг образли тизимини, ХХ аср Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилиги йирик бадиий музейлари коллекцияларида шаклланиш тарихини ва музейлаштириш аспектларини очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
санъатшунослик фанида қўлланилиб келинаётган “мактаб-марказ”; “ҳунар-бадиий ҳунар-амалий-безак санъати”; “бадиий ҳунармандчилик экологияси”; “устоз-шогирд” атамалари қайта кўриб чиқилиб, музейларда сақланаётган ашёларнинг ҳаммаси ҳам “амалий-безак санъати асари” атамаси талабларига тўғри келмаслиги, аксарияти бадиий ҳунар ашёси эканлиги, ХХ аср материалини баҳолашда айрим тадқиқотчилар томонидан нотўғри методология танлангани, “анъана” ва “инновация” атамалари аслида бир атама эканлиги, бадиий ҳунармандчиликнинг соҳалари музейларда ва айрим илмий нашрларда нотўғри гуруҳлаштирилгани далилланган;
ХХ асрдаги Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигининг асосий безаги – нақш ва тасвир масаласига янгича ёндошилиб, “анъана” ибораси кўп ҳолатда “мерос” атамасига сингдириб юборилгани, оқибатда маълум даврлардаги янги бадиий топилмаларга нисбатан “бачкана” (кич) тамғаси босилгани аниқланган;
ХХ аср Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигини музейлаштиришда М.А.Андреевнинг ХХ асрнинг бошидаги экспедиция материаллари; С.М.Круковскаянинг Ўзбекистон Миллий архивидаги шахсий ҳужжатлари асосида Ўзбекистон давлат санъат музейида сақланаётган амалий-безак санъати коллекцияларини яратиш ва кўргазмалардаги намойишига оид билимлари илк бор илмий муомилага киритилган;
музейларда омма эътиборидан четда қолиб келаётган коллекцияларда сақланаётган Қўқон кандакорлиги устаси Лутфулла Фозиловнинг музейга кирим пайтидан бошлаб захирада сақланиб келинаётган албоми, Ўзбекистон давлат санъат музейининг “Қолиплар”, “Халқ нақшлари” коллекциясидаги бошқа усталарнинг нақшларнинг чизмалари, эскизлари илк бор илмий муомалага киритилган.  
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. ХХ аср Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигини музейлаштириш мавзусида олиб борилган илмий тадқиқот натижалари асосида:
санъатшунослик фанида қўлланилиб келинаётган “мактаб-марказ”; “ҳунар-бадиий ҳунар-амалий-безак санъати”; “бадиий ҳунармандчилик экологияси”; “устоз-шогирд” атамалари қайта кўриб чиқилиб, музейларда сақланаётган ашёларнинг ҳаммаси ҳам “амалий-безак санъати асари” атамаси талабларига тўғри келмаслиги, аксарияти бадиий ҳунар ашёси эканлиги, ХХ аср материалини баҳолашда айрим тадқиқотчилар томонидан нотўғри методология танлангани, “анъана” ва “инновация” атамалари аслида бир атама эканлиги, бадиий ҳунармандчиликнинг соҳалари музейларда ва айрим илмий нашрларда нотўғри гуруҳлаштирилгани далилланганлиги ҳамда ХХ асрдаги Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигининг асосий безаги – нақш ва тасвир масаласига янгича ёндошилиб, “анъана” ибораси кўп ҳолатда “мерос” атамасига сингдириб юборилгани, оқибатда маълум даврлардаги янги бадиий топилмаларга нисбатан “бачкана” (кич) тамғаси босилгани аниқланганлиги юзасидан таклифлар Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг “Ўзбекистон тарихи” телеканали “Тақдимот” кўрсатувида фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпаниясининг 2022-йил 19-сентябрдаги 02-31-1531-сон далолатномаси). Натижалар бадиий ҳунармандчилик санъатини асраб авайлаш, шуниндек музейга ташриф буюрувчиларнинг бой тарихимизга бўлган қизиқишнинг ортишига хизмат қилган;  
ХХ аср Ўзбекистон бадиий ҳунармандчилигини музейлаштиришда М.А.Андреевнинг ХХ асрнинг бошидаги экспедиция материаллари; С.М.Круковскаянинг Ўзбекистон Миллий архивидаги шахсий ҳужжатлари асосида Ўзбекистон давлат санъат музейида сақланаётган амалий-безак санъати коллекцияларини яратиш ва кўргазмалардаги намойишига оид билимлари илк бор илмий муомилага киритилганлиги ҳамда музейларда омма эътиборидан четда қолиб келаётган коллекцияларда сақланаётган Қўқон кандакорлиги устаси Лутфулла Фозиловнинг музейга кирим пайтидан бошлаб захирада сақланиб келинаётган албоми, Ўзбекистон давлат санъат музейининг “Қолиплар”, “Халқ нақшлари” коллекциясидаги бошқа усталарнинг нақшларнинг чизмалари, эскизлари илк бор илмий муомалага киритилганлиги юзасидан таклифлар Ўзбекистон Бадиий академиясининг ИИИ Тошкент Халқаро амалий санъат биенналеси доирасида ўтказилган “Замонавий амалий-безак санъати: декор ва услуб” деб номланган кўргазма экспозициясининг илмий консепсиясини ишлаб чиқишда фойдаланилган (Ўзбекистон Бадиий академиясининг 2022-йил 16-сентябрдаги ҚБ04567484-сон далолатномаси). Натижалар фактик материаллар ва кўргазма экспозициясини такомиллаштириш унинг мазмун моҳиятини илмий бойитишга хизмат қилган.

Yangiliklarga obuna bo‘lish