Абдуллаев Атабек Баходировичнинг фалсафа доктори (PhD)  диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.     Умумий маълумотлар. Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: Кичик бизнес субектларининг бухгалтерия ахборот тизимларининг функционал имкониятларини о'рганиш ва такомиллаштириш 08.00.14-Иқтисодиётда ахборот тизимлари ва технологиялари.
Диссертация мавзуси  рўйхатга олинган рақам: В2021.4.PhD/Iqt1945
Илмий раҳбар: Бегалов Баходир Абдусаломович, иқтисодиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Тошкент давлат иқтисодиёт университети
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Кадрлар малакасини ошириш ва статистик тадқиқотлар институти, ДСc 29/30.12.2019.I.92.01.
Расмий оппонентлар: Қўчқоров Тоҳир Сафарович иқтисодиёт фанлари доктори, профессор, Насретдинова Шахноза Саидакмаловна, физика-математика фанлари номзоди, досент.
Етакчи ташкилот: Г.В.Плеханов номидаги Россия иқтисодиёт университети Тошкент филиалининг          
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.Тадқиқотнинг мақсади: рақамли иқтисодиётни шакллантириш шароитида кичик бизнес субектларининг бухгалтерия ахборот тизимлари (БАТ) функционал имкониятларини такомиллаштиришга қаратилган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III .Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидагилардан иборат:
кичик бизнес субъектларининг функционал имкониятларини такомиллаштириш бўйича илмий асосланган методик ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш, шу жумладан:
корхонанинг молиявий-хўжалик фаолиятини режалаштириш ва таҳлил қилиш, молиявий-хўжалик операциялари, бухгалтерия ҳисоби, молиявий ҳисоби ва бошқарув ҳисоби вазифалари мажмуасининг автоматлаштирилган ечимини таъминлайдиган ахборот тизими сифатида “бухгалтерия ахборот тизими” (БАТ) таърифини тўлдириш ва кенгайтириш таклиф қилинди;
молиявий ҳисобот ва бухгалтерия ҳисобининг миллий стандартларидан фойдаланган ҳолда кичик бизнес корхоналарининг молиявий-иқтисодий кўрсаткичларининг ягона классификаторини дастлабки шакллантириш билан маълумотларни бирлаштириш технологияларидан фойдаланиш асосида корхоналар БАТ маълумотлари ва давлат бошқарув органларининг ҳисобот тизимларини ягона таҳлилий базага бирлаштиришга имкон берувчи молиявий-иқтисодий маълумотларни қайта ишлашнинг миллий экотизимини ривожлантириш схемаси ишлаб чиқилган;
маҳаллий бухгалтерия дастурларини ишлаб чиқиш ва булутли технологиялардан фойдаланган ҳолда кичик бизнес субектларининг тадбиркорлик фаолиятини ахборот билан таъминлаш асосида “булутли бухгалтерия” миллий бухгалтерия ахборот тизимини яратиш таклиф этилди;
корхоналарнинг молиявий-иқтисодий маълумотларининг мавжуд бухгалтерия ҳисоби маълумотлар базаларини таҳлилий ишларни олиб бориш ва бизнес-таҳлил учун мақсадли параметрларни белгиловчи консолидацияланган маълумотларни шакллантириш учун ягона рақамли платформага интеграция қилиш мақсадида ягона маълумотлар алмашинуви протоколлари таклиф этилди.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Тадқиқотнинг қуйидаги натижалари амалиётга татбиқ этилди:
муаллиф томонидан ишлаб чиқилган молиявий-иқтисодий маълумотларнинг ягона классификаторини дастлабки шакллантириш билан маълумотларни бирлаштириш технологияларидан фойдаланиш асосида молиявий-иқтисодий маълумотларнинг миллий экотизимини ривожлантириш схемаси "Рақамли Ўзбекистон Стратегияси – 2030"ни амалга ошириш доирасида рақамли трансформация дастурини амалга ошириш чора-тадбирлари рўйхатига киритилган (Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Статистика агентлигининг 2023 йил 14 июндаги 01/2-04-18/2-137-сонли Амалга ошириш тўғрисидаги қонуни). Муаллиф томонидан ахборотни қайта ишлашга таклиф қилинган ёндашув БАТ маълумотлари ва давлат бошқарув органларининг ҳисобот тизимларини ягона таҳлилий базага бирлаштиришга имкон беради;
муаллиф томонидан ишлаб чиқилган алгоритмлар молиявий бухгалтерия ҳисобини такомиллаштириш ва консолидацияланган молиявий ҳисобот жараёнини автоматлаштириш сифатида бошқарув қарорларини қабул қилиш самарадорлигини оширишнинг долзарб йўналишлари бўйича "1C:Бухгалтерия" конфигурацияси асосида функционал модулларни яратишда, товар-моддий захиралар ҳаракатининг ҳақиқий кўрсаткичлари, сотиб олиш жараёни, бюджетлаштириш ва ғазначиликни шакллантириш учун ишлатилган.  (“Ўзбекгидрогеология” ДУК 2023 йил 21 июндаги 01/614-сонли Амалга ошириш тўғрисидаги қонун). Мазкур таклифни ҳаётга татбиқ этиш натижасида “Ўзбекгидрогеология” давлат унитар корхонасида 12 та иш ўрни автоматлаштирилди, натижада тартибга солинадиган ҳисоботларни қабул қилиш 75%га, бошқарув ҳисоботи 100%га тезлашди, БАТ жорий этишнинг иқтисодий самараси йилига 865 млн. сўмни ташкил этди.
Тадқиқот жараёнида меҳнат унумдорлигини ошириш ва ҳужжатларни қайта ишлашнинг асосий турларини бажариш вақтини қисқартириш ҳисобига иқтисодий самарани баҳолаш асосида кичик корхоналарда БАТни жорий этишнинг иқтисодий самарасини ҳисоблаш асосланди. Шундай қилиб, “CERAMIC BRICKS” МЧЖ ҚК корхонасида (2022-йил 12-апрелдаги 74-сонли Амалга ошириш тўғрисидаги қонун) ўнта иш ўрни автоматлаштирилиб, бунинг натижасида тартибга солинадиган ҳисоботларни қабул қилиш 150%га, бошқарув ҳисоботи 100%га ошган, маҳсулот/хизматларнинг таннархи 15%га камайган, ишлаб чиқариш фойдаси 5%га ошган, БАТни жорий этишдан олинган иқтисодий самара эса йилига 2 459,8 миллион сўмни ташкил этди.
MEDIA FOOD МЧЖ корхонасида (2023-йил 17-апрелдаги 11-сонли Амалга ошириш тўғрисидаги қонун) бешта иш ўрни автоматлаштирилиб, тартибга солинадиган ҳисоботларни қабул қилиш 150%га, бошқарув ҳисоботи 100%га тезлаштирилди, маҳсулот/хизмат таннархи 5%га арзонлашган, ишлаб чиқариш фойдаси 5%га ошган ва иқтисодий самара БАТни автоматлаштиришни жорий этишдан йилига 529,9 млн. сўмни ташкил этди. “ТРИ ПРАВИЛА” МЧЖ корхонасида 3 та иш ўрни автоматлаштирилиб, ҳисобот бериш 150%га, бошқарув ҳисоботи 100%га, баланс фойдаси 7%га ўсди, БАТ автоматлаштиришни жорий этишдан олинган иқтисодий самара йилига 44,3 миллион сўмни ташкил этди.