Abdullaev Atabek Baxodirovichning falsafa doktori (PhD)  dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon

I.     Umumiy ma’lumotlar. Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri: Kichik biznes subektlarining buxgalteriya axborot tizimlarining funksional imkoniyatlarini o'rganish va takomillashtirish 08.00.14-Iqtisodiyotda axborot tizimlari va texnologiyalari.
Dissertatsiya mavzusi  ro‘yxatga olingan raqam: B2021.4.PhD/Iqt1945
Ilmiy rahbar: Begalov Baxodir Abdusalomovich, iqtisodiyot fanlari doktori, professor.
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: Kadrlar malakasini oshirish va statistik tadqiqotlar instituti, DSc 29/30.12.2019.I.92.01.
Rasmiy opponentlar: Qo‘chqorov Tohir Safarovich iqtisodiyot fanlari doktori, professor, Nasretdinova Shaxnoza Saidakmalovna, fizika-matematika fanlari nomzodi, dosent.
Yetakchi tashkilot: G.V.Plexanov nomidagi Rossiya iqtisodiyot universiteti Toshkent filialining          
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy va amaliy ahamiyatga molik.
II.Tadqiqotning maqsadi: raqamli iqtisodiyotni shakllantirish sharoitida kichik biznes subektlarining buxgalteriya axborot tizimlari (BAT) funksional imkoniyatlarini takomillashtirishga qaratilgan taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqishdan iborat.
III .Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
kichik biznes sub’ektlarining funksional imkoniyatlarini takomillashtirish bo‘yicha ilmiy asoslangan metodik va amaliy tavsiyalar ishlab chiqish, shu jumladan:
korxonaning moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini rejalashtirish va tahlil qilish, moliyaviy-xo‘jalik operatsiyalari, buxgalteriya hisobi, moliyaviy hisobi va boshqaruv hisobi vazifalari majmuasining avtomatlashtirilgan echimini ta’minlaydigan axborot tizimi sifatida “buxgalteriya axborot tizimi” (BAT) ta’rifini to‘ldirish va kengaytirish taklif qilindi;
moliyaviy hisobot va buxgalteriya hisobining milliy standartlaridan foydalangan holda kichik biznes korxonalarining moliyaviy-iqtisodiy ko‘rsatkichlarining yagona klassifikatorini dastlabki shakllantirish bilan ma’lumotlarni birlashtirish texnologiyalaridan foydalanish asosida korxonalar BAT ma’lumotlari va davlat boshqaruv organlarining hisobot tizimlarini yagona tahliliy bazaga birlashtirishga imkon beruvchi moliyaviy-iqtisodiy ma’lumotlarni qayta ishlashning milliy ekotizimini rivojlantirish sxemasi ishlab chiqilgan;
mahalliy buxgalteriya dasturlarini ishlab chiqish va bulutli texnologiyalardan foydalangan holda kichik biznes subektlarining tadbirkorlik faoliyatini axborot bilan ta’minlash asosida “bulutli buxgalteriya” milliy buxgalteriya axborot tizimini yaratish taklif etildi;
korxonalarning moliyaviy-iqtisodiy ma’lumotlarining mavjud buxgalteriya hisobi ma’lumotlar bazalarini tahliliy ishlarni olib borish va biznes-tahlil uchun maqsadli parametrlarni belgilovchi konsolidatsiyalangan ma’lumotlarni shakllantirish uchun yagona raqamli platformaga integratsiya qilish maqsadida yagona ma’lumotlar almashinuvi protokollari taklif etildi.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Tadqiqotning quyidagi natijalari amaliyotga tatbiq etildi:
muallif tomonidan ishlab chiqilgan moliyaviy-iqtisodiy ma’lumotlarning yagona klassifikatorini dastlabki shakllantirish bilan ma’lumotlarni birlashtirish texnologiyalaridan foydalanish asosida moliyaviy-iqtisodiy ma’lumotlarning milliy ekotizimini rivojlantirish sxemasi "Raqamli O‘zbekiston Strategiyasi – 2030"ni amalga oshirish doirasida raqamli transformatsiya dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari ro‘yxatiga kiritilgan (O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Statistika agentligining 2023 yil 14 iyundagi 01/2-04-18/2-137-sonli Amalga oshirish to‘g‘risidagi qonuni). Muallif tomonidan axborotni qayta ishlashga taklif qilingan yondashuv BAT ma’lumotlari va davlat boshqaruv organlarining hisobot tizimlarini yagona tahliliy bazaga birlashtirishga imkon beradi;
muallif tomonidan ishlab chiqilgan algoritmlar moliyaviy buxgalteriya hisobini takomillashtirish va konsolidatsiyalangan moliyaviy hisobot jarayonini avtomatlashtirish sifatida boshqaruv qarorlarini qabul qilish samaradorligini oshirishning dolzarb yo‘nalishlari bo‘yicha "1C:Buxgalteriya" konfiguratsiyasi asosida funksional modullarni yaratishda, tovar-moddiy zaxiralar harakatining haqiqiy ko‘rsatkichlari, sotib olish jarayoni, byudjetlashtirish va g‘aznachilikni shakllantirish uchun ishlatilgan.  (“O‘zbekgidrogeologiya” DUK 2023 yil 21 iyundagi 01/614-sonli Amalga oshirish to‘g‘risidagi qonun). Mazkur taklifni hayotga tatbiq etish natijasida “O‘zbekgidrogeologiya” davlat unitar korxonasida 12 ta ish o‘rni avtomatlashtirildi, natijada tartibga solinadigan hisobotlarni qabul qilish 75%ga, boshqaruv hisoboti 100%ga tezlashdi, BAT joriy etishning iqtisodiy samarasi yiliga 865 mln. so‘mni tashkil etdi.
Tadqiqot jarayonida mehnat unumdorligini oshirish va hujjatlarni qayta ishlashning asosiy turlarini bajarish vaqtini qisqartirish hisobiga iqtisodiy samarani baholash asosida kichik korxonalarda BATni joriy etishning iqtisodiy samarasini hisoblash asoslandi. Shunday qilib, “CERAMIC BRICKS” MChJ QK korxonasida (2022-yil 12-apreldagi 74-sonli Amalga oshirish to‘g‘risidagi qonun) o‘nta ish o‘rni avtomatlashtirilib, buning natijasida tartibga solinadigan hisobotlarni qabul qilish 150%ga, boshqaruv hisoboti 100%ga oshgan, mahsulot/xizmatlarning tannarxi 15%ga kamaygan, ishlab chiqarish foydasi 5%ga oshgan, BATni joriy etishdan olingan iqtisodiy samara esa yiliga 2 459,8 million so‘mni tashkil etdi.
MEDIA FOOD MChJ korxonasida (2023-yil 17-apreldagi 11-sonli Amalga oshirish to‘g‘risidagi qonun) beshta ish o‘rni avtomatlashtirilib, tartibga solinadigan hisobotlarni qabul qilish 150%ga, boshqaruv hisoboti 100%ga tezlashtirildi, mahsulot/xizmat tannarxi 5%ga arzonlashgan, ishlab chiqarish foydasi 5%ga oshgan va iqtisodiy samara BATni avtomatlashtirishni joriy etishdan yiliga 529,9 mln. so‘mni tashkil etdi. “TRI PRAVILA” MChJ korxonasida 3 ta ish o‘rni avtomatlashtirilib, hisobot berish 150%ga, boshqaruv hisoboti 100%ga, balans foydasi 7%ga o‘sdi, BAT avtomatlashtirishni joriy etishdan olingan iqtisodiy samara yiliga 44,3 million so‘mni tashkil etdi.