Нарзуллаева Дилноза Санатовнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «Бадиий дискурсда инсоннинг руҳий-эмоционал ҳолатини тасвирлашнинг лингвокогнитив хусусиятлари (инглиз ва ўзбек тиллари мисолида)», 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: В2021.1.PhD/Fil1646.
Илмий раҳбар: Насруллаева Нафиса Зафаровна, филология фанлари доктори (DSc), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Самарқанд давлат чет тиллар институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Самарқанд давлат чет тиллар институти, PhD.03/30.12.2019.Fil/Ped.83.01.
Расмий оппонентлар: Киселёв Дмитрий Анатолъевич, филология фанлари доктори, доцент; Даниева Майсара Джамаловна, филология фанлари доктори, доцент.
Етакчи ташкилот: Бухоро давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади инглиз ва ўзбек бадиий дискурсида инсонни психологик-эмоционал ҳолати тасвирланишининг лингвокогнитив, стилистик ва прагматик хусусиятларини аниқлашдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
инглиз ва ўзбек тилларидаги бадиий матнларни семантик, прагматик ва лисоний воситаларнинг воқеланиши натижасида ментал моделлар, консептлар ҳамда асар муаллифи томонидан ҳиссиётларни бевосита ва билвосита ҳамда персонажларнинг нутқий ҳаракатлари инсоннинг эмоционал ҳолатини метафорик тарзда баён қилиш имконини берувчи табиат ҳодисаларини тасвирлаш воситасида инсоннинг салбий ва ижобий ҳиссиётларини акс эттирувчи функционал қоидалар аниқланган;
бадиий дискурсда инсон ички оламининг лексик-стилистик (экспрессив, ҳиссий-таъсирчан буёқли сўз ва иборалар, ундовлар, рангли рамзлар, фразеологизмлар) ва синтактик (талаффуз, тиниш белгилари, гап тузилиши) тавсифининг ўзига хосликлари, муайян психологик реакциялар ва эмоционал баҳо билан уйғунлашган ҳолдаги персонажларнинг ўзаро муносабати белгиланган;
қиёсланаётган тиллардаги бадиий матнларда инсон ҳиссиётларини тасвирлашда вербал ва новербал воситалар орқали  ҳиссиёт тасвирланишининг ўхшашликлари ҳамда   инсоннинг психик ҳолати билан боғлиқ тарзда нутқий фаолиятининг индивидуал стереотиплари ажратилган;
инглиз ва ўзбек бадиий матнлари материалида консептуал мазмун яхлитлиги ҳамда китобхонга эмоционал таъсир кўрсатиш мақсадида персонажларнинг эмоционал ҳолатини тасвирлашнинг лисоний воситаларини таржима қилишда таржимонга қўйиладиган лингвистик билимлар, олам борасидаги тушунчалари, ёзувчининг ғоявий-эстетик имкониятлари ҳамда борлиқни тасвирлашнинг индивидуал тамойиллари тўғрисидаги билимлари муҳимлиги далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Инглиз ва ўзбек тилидаги инсоннинг эмоционал ҳолатини тасвирловчи бадиий матнларни тадқиқ этиш асосида:
инглиз ва ўзбек тилларидаги бадиий матнларни семантик, прагматик ва лисоний воситаларнинг воқеланиши натижасида ментал моделлар, консептлар ҳамда асар муаллифи томонидан ҳиссиётларни бевосита ва билвосита ҳамда персонажларнинг нутқий ҳаракатлари инсоннинг эмоционал ҳолатини метафорик тарзда баён қилиш имконини берувчи табиат ҳодисаларини тасвирлаш воситасида инсоннинг салбий ва ижобий ҳиссиётларини акс эттирувчи функционал қоидалар аниқланган натижалардан Самарқанд давлат чет тиллар институтида амалга оширилган Эвропа Иттифоқининг Эрасмус+561624-ЭРР-1-2015- UK-EPPKA2-CBHE-SP-ERASMUS + CBHE IMEP: “Ўзбекистонда олий таълим тизими жараёнларини модернизациялаш ва ҳалқаролаштириш” дастури доирасидаги инновацион тадқиқот лойиҳасида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 30 мартдаги 831/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, ўқитувчиларнинг бадиий матнларни талқин этиш ва таржима қилиш кўникмалари такомиллашган, персонажларнинг эмоционал ҳолатини уларнинг нутқий актлари воситасида таҳлил қилиш малакаси ривожланган ва тилнинг инсоннинг турли кечинмалари ва ҳиссиётларини тасвирловчи услубий ҳамда прагматик воситалари мажмуаси ўрганилган;
бадиий дискурсда инсон ички оламининг лексик-стилистик (экспрессив, ҳиссий-таъсирчан буёқли сўз ва иборалар, ундовлар, рангли рамзлар, фразеологизмлар) ва синтактик (талаффуз, тиниш белгилари, гап тузилиши) тавсифининг ўзига хосликлари билан таҳлил қилиш юзасидан тавсиялар Самарқанд давлат чет тиллар институтида бажарилган Tempus Project 544161-TEMPUS-1-2013-1-UK-TEMPUS-JPCR Aston University DeTE: “Developing the Teaching of European LanguaGES: Modernizing Language Teaching through the development of blended Masters Programmes” (“Магистрлик дастурлари асосида Эвропа тилларини ўқитишни такомиллаштириш ва тил таълимини модернизациялаш”) тадқиқот лойиҳаси дастурида фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 30 мартдаги 823/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, диссертация материаллари ва тавсиялари инглиз тилидаги бадиий адабиётлар мутолааси ҳамда таржимасини ташкиллаштиришда,  оригинал ва таржима матнларини қиёслашда, шунингдек, бадиий дискурсда инсон ички оламини тавсифлашга хизмат қилувчи турли-туман прагма-стилистик воситаларни ўрганишда қўл келган;
инсоний ҳиссиётларни тасвирлаш учун зарур бўлган инглиз тилининг лисоний воситалари таҳлили натижаларидан Самарқанд давлат чет тиллар институтида амалга оширилган №И-204-4-5 “Инглиз тили мутахассислик предметларидан ахборот-коммуникацион технологиялари асосида виртуал ресурслар яратиш ва ўқув  жараёнига жорий этиш” номли лойиҳада фойдаланилган (Самарқанд давлат чет тиллар институтининг 2023 йил 30 мартдаги 830/30.02.01-сон маълумотномаси). Натижада, таклиф қилинган материал инглиз тили лексикасини  чуқур ўрганишда ва инсоннинг турлича ҳиссий ҳолатлари баёни акс этган бадиий матнларни таржима қилишда, шунингдек, инглиз тилидаги бадиий адабиётларни мутолаа қилиш орқали чет тили билимларини мустаҳкамланишига кўмаклашган;
инглиз ва ўзбек бадиий матнлари материалида консептуал мазмун яхлитлиги ҳамда китобхонга эмоционал таъсир кўрсатиш мақсадида персонажларнинг эмоционал ҳолатини тасвирлашнинг лисоний воситаларини таржима қилишда таржимонга қўйиладиган лингвистик билимлар, олам борасидаги тушунчалари, ёзувчининг ғоявий-эстетик имкониятлари ҳамда борлиқни тасвирлашнинг индивидуал тамойиллари тўғрисидаги билимлари муҳимлиги каби илмий натижалардан Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг СТВ давлат телеканалида ёшлар мавзусига бағишланган “Келажак бунёдкори” маданий-маърифий кўрсатув сценарийсини тайёрлашда фойдаланилган (Самарқанд вилоят телерадиокомпаниясининг 2023 йил 11 апрелдаги 01-07/125-сон маълумотномаси). Натижада, томошабинларнинг бадиий асар мутолаасига оммавий қизиқишлари ортган, уларнинг умумий дунёқарашлари кенгайган, хусусан ёшларнинг инглиз тили ва адабиёти бўйича билимлари савияси бойитилган.