Ҳожиева Нигина Ҳаёт қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.Умумий маълумот
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан  ўзбек тармоғи): “Ўзбек тилида мевачилик лексикаси”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.2.PhD/Fil12418.
Илмий раҳбар: Юлдашева Дилором Нигматовна, педагогика фанлари номзоди, профессор.
Расмий оппонентлар: Жўраева Бибиш Мухсиновна, филология фанлари доктори (DSc), доцент; Жабборов Хўжамурод, филология фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD), профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Бухоро давлат университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи (муассасалар), ИК рақами: Бухоро давлат университети, DSc.03/04.06.2021.Fil.72.09.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
  II. Тадқиқотнинг мақсади мева номларини ифодаловчи атов бирликларининг ўзбек тили лисоний тизимидаги ўрни ва системавий хусусиятлари очиб беришдан иборат.
  III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
тил лексик системасида мева номларини ифодаловчи атов бирликларининг маданиятлараро универсалияларни намоён қилиши, ушбу бирликларда миллий-маданий белгининг номинативлиги ҳамда когнитив-семантик хусусиятларга эга фалсафий, лингвистик бирликлар сифатида семантик // структурал гуруҳларининг фарқлари аниқланган;
мева номларини ифодаловчи атов бирликларининг тарихий-этимологик, ўз ва ўзлашма қатламга оид микросистемалар//макросистемалар аниқланиб, натижа, вақт-предикатив боғланган терминлар типи ҳамда шаклий структуралари, уларнинг содда, мураккаб типлари, бир компонентли, икки компонентли ва кўп компонентли турлари мавжудлиги асосланган;
ўзбек халқ оғзаки ижоди намуналарида, паремиологик бирликлар: мақол // матал // ҳикматли сўз // фразеологик бирликларда ҳамда бадиий матнларда мева номларини  ифодаловчи атов бирликларининг маъно кўлами, миллий-маданий // диний-ахлоқий // фалсафий // тиббий дунёқарашнинг муҳим қирралари вербаллашуви исботланган;
мева номларини ифодаловчи атов бирликларининг мавжуд луғатлардаги лексикографик талқинлари очиб берилиб, лексик-семантик // номинацион-мотивацион белгилари // мева номларининг ўрни // лексик тизими ва таркиби // халқнинг яшаш ҳудуди // миллий-маданий ҳаёти // турмуш тарзи билан боғлиқ қирралари далилланган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилида мевачилик лексикасини ўрганиш бўйича олинган натижалар асосида:
тил лексик системасида мева номларини  ифодаловчи  атов бирликларининг ўрни, маданиятлараро универсалияларни намоён қилиши, ушбу бирликларда миллий-маданий белгининг номинативлиги ҳамда когнитив-семантик хусусиятларга эга фалсафий, лингвистик бирликлар сифатида семантик // структурал гуруҳларининг фарқлари ва таснифларига оид хулосалардан  А-ОТ-2021-2-рақамли, “Тиббиётга оид атамалар электрон платформасини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳани бажаришда (2020-2021-йй) фойдаланилган (Бухоро давлат университетининг 2023-йил 11-июлдаги 04/1842-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилида мева номларини  ифодаловчи  атов бирликлар манба ва маълумотлар билан бойиган;
мева номларини ифодаловчи атов бирликларининг тарихий-этимологик, ўз ва ўзлашма қатламга оид микросистемалар//макросистемаларини аниқлаш, натижа, вақт-предикатив боғланган терминлар типи ҳамда шаклий структуралари, уларнинг содда, мураккаб типлари, бир компонентли, икки компонентли ва кўп компонентли турларига асосланган назарий маълумотлардан ФЗ-2019081663 рақамли “Ўзбек миллий рақс санъатини тарғиб этишга бағишланган веб-сайт ва мултимедиа маҳсулотлари (электрон луғатлар) тўпламини яратиш” мавзусидаги фундаментал лойиҳани бажаришда, хусусан, “Ўзбек фолклор санъати терминларининг қисқача ўзбекча-русча-инглизча-французча изоҳли луғати”ни яратишда (2020-2021-йй.) фойдаланилган (Ўзбекистон давлат Хореография Академиясининг 2023-йил 15-июндаги 1/04-67-сон маълумотномаси). Натижада лойиҳа доирасида икки тилли луғатларни яратишда тил, маданият ва маънавият муштараклигини таъминлаш тамойилларининг ишлаб чиқилишига эришилган;
ўзбек халқ оғзаки ижоди намуналарида, паремиологик бирликлар: мақол // матал // ҳикматли сўз // фразеологик бирликларда ҳамда бадиий матнларда мева номларини  ифодаловчи атов бирликларининг маъно кўлами миллий-маданий // диний-ахлоқий // фалсафий // тиббий дунёқарашнинг муҳим қирралари вербаллашувига оид хулосалар асосида Бухоро вилоят телевидениесининг “Ассалом, Бухоро”, “Сўз ва адабиёт”, ”Халқ қадрлаган дурдоналаръъ, “Тил - миллат кўзгуси”, кўрсатувлари ва Бухоро радиосининг  “Халқнинг маънавий бойликлари” радиоешиттиришлари ссенарийларини тайёрлашда фойдаланилган (Бухоро вилояти телерадиокомпаниясининг 2023-йи 14-июлдаги 02.09-179-сон маълумотномаси). Натижада кўрсатув ва эшиттиришларнинг илмийлиги ва оммабоплиги шаклланиб, аҳолининг билим даражаси ошишига ёрдам берган.