Safarov Jurabek Shakarovichning
fan doktori (DSc) Dissertatsiyasi himoyasi haqida e’lon
I. Umumiy ma’lumotlar.
Dissertatsiya mavzusi, ixtisoslik shifri (ilmiy daraja beriladigan fan tarmog‘i nomi): “Yopishqoqlik-elastiklik nazariyasi differensial tenglamalari uchun teskari masalalar”, 01.01.02 – Differensial tenglamalar va matematik fizika (fizika-matematika fanlari).
Dissertatsiya mavzusi ro‘yxatga olingan raqam: B2023.4.DSc/FM232
Dissertatsiya bajarilgan muassasa nomi: V. I. Romanovskiy nomidagi Matematika instituti
IK faoliyat ko‘rsatayotgan muassasa nomi, IK raqami: V. I. Romanovskiy nomidagi Matematika instituti huzuridagi DSc.02/30.12.2019.FM.86.01 raqamli Ilmiy kengash.
Ilmiy maslahatchi: Durdiev Durdimurod Qalandarovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Rasmiy opponentlar: Taxirov Jozil Ostanovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Xasanov Aknazar Bekdurdievich, fizika-matematika fanlari doktori, professor; Xolmuxamedov Olimjon Raximovich, fizika-matematika fanlari doktori, professor.
Yetakchi tashkilot: RFA Vladikavkaz ilmiy markazi Janubiy matematika instituti (Rossiya Federatsiyasi).
Dissertatsiya yo‘nalishi: nazariy ahamiyatga molik.
II. Tadqiqotning maqsadi yopishqoq-elastik muhitlarda giperbolik tipdagi tenglamalar uchun teskari masalalarni echish usullarini qurish hamda ushbu teskari masalalar uchun echimlarning mavjud, yagona va turg‘unligini ko‘rsatishdan iborat.
III. Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
bir jinsli va bir jinsli bo‘lmagan integro-differensial to‘lqin tenglamasining xotira yadrosini aniqlashning teskari masalasining global yagona echiluvchanligi isbotlandi va turg‘unlik baholari olingan;
yopishqoqlik-elastiklik nazariyasi integro-differensial tenglamasi hamda yopishqoqlikka ega akustika tenglamasi uchun teskari masalalarning global yagona echiluvchanligi isbotlangan;
turli sohalarda bir jinsli bo‘lmagan integro-differensial tenglama integral hadining yadrosini aniqlashga doir teskari masalaning global yagona echiluvchanligi isbotlangan;
integral had yadrosi fazoviy o‘zgaruvchilardan biriga kuchsiz bog‘liq bo‘lgan holda yopishqoqlik-elastiklik tenglamasi uchun teskari masalaning global bir qiymali echlishi isbotlangan va shartli turg‘unlik baholari olingan;
taqsimlangan va umumlashgan boshlangich manbalarga ega bo‘lgan yopishqoqlik-elastiklik tenglamalari uchun ko‘p o‘lchovli teskari masalalarning lokal bir qiymatli echlishi isbotlangan va shartli turg‘unlik baholari olingan.
IV. Tadqiqot natijalarining joriy qilinishi. Yopishqoqlik-elastiklik nazariyasi differensial tenglamalari uchun teskari masalalar bo‘yicha olingan natijalar asosida:
umumlashgan boshlangich manbalarga ega bo‘lgan yopishqoqlik-elastiklik tenglamalari uchun ko‘p o‘lchovli teskari masalalarning lokal bir qiymatli echlishi va shartli turg‘unlik baholaridan 122041100096-4 raqamli “Sotsiologiya, geofizika va muhandislik fanlarida matematik modellashtirish” mavzusidagi xorijiy grant loyihasida izotrop yopisqoqlik-elastiklik tenglamalari uchun ko‘p o‘lchovli tesksri masalalarni echishda foydalanilgan (RFA Vladikavkaz ilmiy markazi Janubiy matematika institutining 2023 yil 8-noyabrdagi №85-sonli ma’lumotnomasi, Rossiya Federatsiyasi). Ilmiy natijalarning qo‘llanilishi yopishqoq elastik muhit asosiy xarateristikalarini aniqlash sonli algoritmini ishlab chiqish imkonini bergan.
yopishqoqlik-elastiklik tenglamalari integral hadi yadrosini aniqlash uchun taklif etilgan usuldan OT-F-4-(36+32) raqamli “Matematik fizika va optimal boshqaruv masalalari echishning zamonaviy usullarini ishlab chiqish. Toq tartibli xususiy hosilali tenglamalar uchun noklassik boshlang‘ich va spektral masalalar va ularning tatbiqlari” mavzudagi fundamental loyihada uchinchi tartibli tenglama uchun nolokal masala echimi mavjudligini ko‘rsatishda foydalanilgan (O‘zbekiston Milliy universitetining 2023 yil 15-noyabrdagi №04/11-7752-sonli ma’lumotnomasi). Ilmiy natijaning qo‘llanilishi natijasida nolokal masala bir qiymatli echimga ega ekanligin isbotlashni va echimning integral ifodasini olish imkonini bergan.
integro-differensial to‘lqin tenglamasining xotira yadrosini aniqlashga oid teskari masalasining global yagona echiluvchanligi haqidagi teoremadan OT-F4-02 raqamli “Matematik fizikaning holatlar to‘plami cheksiz bo‘lgan modellari termodinamikasi” mavzusidagi fundamental loyihada irsiy elastiklik dinamik tenglamalar sistemasidan xotira funksiyalarini aniqlashda foydalanilgan (Buxoro davlat universitetining 2023 yil 11-noyabrdagi №04/4360-sonli ma’lumotnomasi). Ilmiy natijaning qo‘llanilishi xotira funksiyasini topish teskari masalasini bir qiymatli echish imkonini bergan.