Турабоева Ситора Зокир қизининг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармогʼи номи): “Ўзбек ва инглиз тилларидаги ахлоқий қадриятлар мазмунини ифодаловчи бирликларнинг лингвокултурологик хусусиятлари (“Дўст” ва “Бегона” консептлари мисолида)”, 10.00.06 – Қиёсий адабиётшунослик, чоғиштирма тилшунослик ва таржимашунослик (филология фанлари).
Диссертация мавзуси роʼйхатга олинган рақам: Б2022.1.PhD/Fil2301.    
Илмий раҳбар: Раупова Лайло Раҳимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Алишер Навоий номидаги Тошкент давлат ўзбек тили ва адабиёти университети.
ИК фаолият коʼрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Андижон давлат чет тиллари институти, PhD.03/29.12.2022.Fil.156.01.
Расмий оппонентлар: Шахобиддинова Шохида Хошимовна, филология фанлари доктори, профессор; Одилова Гулноза Комилжоновна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Самарқанд давлат университети.
Диссертация йўналиши назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек ва инглиз тилларидаги ахлоқий қадриятларни ифодаловчи бирликларнинг лингвокултурологик хусусиятларини “дўст” ва “бегона” консептлари мисолида очиб беришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
"консепт" тушунчасини ўрганишда лингвомаданиятшуносликнинг замонавий тилшунослик билан алоқадорлиги, ўзига хос мавқега эгалиги, унинг лисоний тасаввурда акс этиш жараёнлари  илмий-назарий жиҳатдан асосланиб, инглиз ва ўзбек тилларидаги “дўст” ва “бегона” семантик майдонининг ядро ҳамда перифериялари аниқланган;  
ўзбек ва инглиз тилларидаги ахлоқий қадриятларни ифодаловчи бирликларнинг лингвокултурологик тавсифи “дўст” ва “бегона” консептини ифода этувчи лексемаларнинг бадиий матнларда, шунингдек мақол ва маталлардаги структуравий моделларининг ўхшаш ва фарқли хусусиятлари когнитив-дискурсив аспектда исботланган;
ўзбек тилида сўзлашувчиларнинг илмий, бадиий ва фалсафий соҳалардаги қарашларида “дўст” ва “бегона” консептининг вербаллашуви, лексик-семантик структураси, уларнинг умумлисоний консептосферадаги ўрни ҳамда   лексик жиҳатдан чегараланган вербал ифодаларнинг мавжудлиги исботланган;
лексик-семантик, консептуал маъно ва тушунча ўртасидаги “дўст” ва “бегона” консептининг миллий-маданий, диний-ахлоқий, фалсафий дунёқарашнинг муҳим қирралари, лингвомаданий моҳияти очиб берилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. “Ўзбек ва инглиз тилларидаги ахлоқий қадриятларни ифодаловчи бирликларнинг лингвокултурологик хусусиятларини “дўст” ва “бегона” консептлари мисолида” мавзусидаги тадқиқотлар асосида:
ўзбек тили таълимий корпусининг ўқитиш жараёнида ахлоқий қадриятлар мазмунини ифодаловчи  бирликларнинг лингвокултурологик ва лексикографик хусусиятларини инобатга олишга оид хулосаларидан Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2020-2023-йилларга мўлжалланган АМ-ФЗ-201908172 рақамли “Ўзбек тилининг таълимий корпусини яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳани бажаришда фойдаланилган (А.Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университети томонидан берилган 2022-йил 28 июлдаги 01-2332-сон маълумотномаси). Натижалар, таълимий корпуснинг ўқитиш жараёнида ахлоқий қадриятлар  мазмунини ифодаловчи  бирликлар асосида такомиллаштирилгн савол, машқ ва топшириқлардан  фойдаланиб  нутқий кўникмаларни ривожлантириш натижасида ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлигини оширишга ҳисса қўшган;
ўзбек ва инглиз тилларидаги ахлоқий қадриятларнинг лингвокулрологик хусусиятлари таҳлил қилиниб, сўзлар бўёқдорлигининг юқори самарага эришиш усулларини фарқли жиҳатларини илмий асослашга доир натижаларидан  Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2021-2023-йилларга мўлжалланган ПЗ-202004165  рақамли “Умумий ўрта таълимнинг бошланғич синф ўқувчиларида ёзма ва оғзаки нутқ компетенсияларини ривожлантирувчи электрон платформа яратиш” мавзусидаги амалий лойиҳанинг бажарилишида фойдаланилган (А.Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университети томонидан берилган 2022-йил 28-июл даги 01-2330-сон маълумотномаси). Натижада, бошланғич синф ўқувчиларини ўқитишда ахлоқий қадриятлар мазмунини ифодаловчи бирликлар асосида такомиллаштирилган савол, машқ ва топшириқлардан фойдаланиб, нутқий кўникмаларни ривожлантириш натижасида ўқувчиларнинг ўқиш саводхонлигини ошириш; гендер хусусиятларининг акс этишини инобатга олиш; тил таълимида ўқув материаллари билан ишлашда матнга, суҳбатдошга вазиятдан келиб чиқиб савол беришнинг даражалари аниқлашга ҳисса қўшган;
ўзбек тилидаги лисоний ҳодисаларнинг линвокултурологик, семантик ва лексикографик структурасини тадқиқ қилиш бу борадаги муаммолар ечимига дахлдорлик касб этиши, хусусан, тилни жаҳон миқёсида ташувчиси сифатида намоён қилувчи ахлоқий қадриятлар мазмунини ифодаловчи бирликларни лисоний ва лексикографик нуқтайи назардан Давлат илмий-техник дастурлари доирасидаги 2020-2021-йилларга мўлжалланган И-ОТ-2019-42 рақамли “Ўзбек ва инглиз тилларининг электрон (инсон қиёфаси, феъл-атвори, табиат ва миллий тимсоллар тасвири) поетик луғатини яратиш” номли амалий грант лойиҳасида фойдаланилган (А.Навоий номидаги ўзбек тили ва адабиёти университети томонидан берилган 2022-йил 28-июлдаги 02-2334-сон маълумотномаси). Натижада, ахлоқий қадриятлар мазмунини ифодаловчи бирликларнинг когнитив мақоми белгиланган.