Шералиев Ойбек Рихсиллаевичнинг
докторлик (DSc) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри: «Ўзбекистоннинг ШҲТ доирасида ўзаро иқтисодий ҳамкорлик жараёнлари истиқболлари», 08.00.09 – Жаҳон иқтисодиёти.
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:
Илмий раҳбари: Алимов Равшан Арифович, иқтисод фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университети, DSc.11/25.08.2022.I.24.03
Расмий оппонентлар: Бекмуродов Адхам Шарипович, иқтисод фанлари доктори, профессор; Исламов Бахтиёр Анварович, иқтисод фанлари доктори, профессор; Расулев Алишер Файзиевич, иқтисод фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот: Тошкент Давлат шарқшунослик университети.
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади:
Ўзбекистон Республикасининг миллий манфаатларидан келиб чиққан ҳолда ШҲТ доирасидаги иқтисодий ҳамкорлик жараёнлари ва унинг турли шаклларини такомиллаштиришнинг илмий-методик муаммоларини аниқлаш ҳамда амалий тавсиялар ишлаб чиқишдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
Тадқиқотнинг илмий янгилиги қуйидаги концептуал илмий ва амалий қоидаларда акс топган, яъни:
- Ўзбекистон Республикасининг туризм салоҳиятини ривожлантириш, ҳусусан, ШҲТга аъзо мамлакатларнинг бой маданий-тарихий меъросини акс этувчи турли хилдаги тадбирларни уюуштириш ҳамда ихтисослаштирилган PR-марказни ташкил этиш йўли билан ШҲТга аъзо ҳамда кузатувчи мамлакатлардан сайёҳларни жалб этиш чора-тадбирлари таклиф этилмоқда;
- Ўзбекистоннинг ШҲТ доирасидаги транспорт-коммуникация йўналишларини ривожлантириш имкониятлари, шунингдек “Ипак йўли иқтисодий камари” лойиҳасининг Ўзбекистон Республикаси учун иқтисодий аҳамияти ва ташқи иқтисодий манфаатларига таъсир этувчи омиллари белгилаб ўтилган;
- ШҲТ доирасида Ўзбекистоннинг энергетика соҳасида ўзар3о ҳамкорлик қилиш йўллари ва механизмлари, ҳусусан Ўзбекистонда ишлаб чиқарилаётган нефть, газ ва нефть махсулотларини экспорт қилиш бўйича ихтисослаштирилган ташкилот ташкил этиш орқали асосланади;
- Тўғридан тўғри хорижий инвестицияларни жалб этиш бўйича республика кооперация қисмининг инвестиция таркибий қисмини кенгайтириш, ҳусусан инвестицион ва бизнес форумларни, маркетинг камапаниялари ва тақдимотларни ("Road Show") кенгайтириш таклиф этилмоққда.
IV. Диссертацияни амалиётга жорий этилган илмий натижалари. Тадқиқот натижаларидан қуйидагиларда фойдаланилган:
Ўзбекистон Республикасининг туризм салоҳиятини ривожлантириш, ҳусусан, туризм салоҳиятини илгари сурувчи ихтисослаштирилган PR-марказни ташкил этиш ҳамда “Ипак йўли” брендини оммалаштириш. орқали ШҲТга аъзо ҳамда кузатувчи мамлакатлардан сайёҳларни жалб этиш. Ушбу таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 28 июндаги “Ипак йўли” туризм халқаро университетини ташкил этиш тўғрисида”ги ПҚ-3815-сон қарори лойиҳасида қўлланилган.
Шу билан бирга, короновирус пандемияси ва бошқа турдаги юқумли касалликлар тарқалиши ҳолатида сайёҳлар учун санитария-эпидемиология хавфсизлиги тизимини жорий этиш таклиф этилди, бу ўз навбатида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 19 июндаги ПҚ-4755-сонли “Туризм соҳасини санитария-эпидемиологик хавфсизликнинг кучайтирилган режими талабларига қатъий риоя қилган ҳолда ривожлантиришга доир қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорида акс этган. (Ўзбекистон Республикаси туризм ва спорт вазирлигининг 2021 йил 21 июндаги №03-17-02/2887-сонли хати). Ушбу меъёрлар Ўзбекистон Республикасининг туризм салохиятининг яхшиланишига, айниқса ШҲТга аъзо давлатлар билан муносабатларда, Ўзбекистонни туристик давлат сифатида, қолаверса “Ипак йўли” брендини оммалаштиришга, Республикамизнинг инвестициявий жозибадорлигини ва ушбу минтақа мамлакатлари билан иқтисодий муносабатларни яхшилашга ёрдам беради. Ўз навбатида, пандемия ва бошқа касалликлар шароитида санитария-эпидемиологик хавфсизлик тизимини такомиллаштиришга ижобий таъсир кўрсатади.
Халқаро молифвий институтлар, хорижий молия ташкилотларини жалб этган ҳолда ШҲТ доирасида Ўзбекистоннинг энергетика ҳамкорлиги ҳусусан, газ транспорти тизимини такомиллаштириш ва модернизация қилиш бўйича таклифлар, шунингдек, “Ўзбекнефтигаз” АЖ бошқарув тизимидаги баъзи қуйи бўғинларнинг қисқартирилиши юзасидан Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 9 июндаги “Аҳоли ва иқтисодиётни энергия ресурслари билан барқарор таъминлаш, нефть-газ тармоғини молиявий соғломлаштириш ва унинг бошқарув тизимини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4388-сон қарори лойиҳасининг 2-банди қисмида амалга оширилаётган ислоҳотларни ҳисобга олган ҳолда Ўзбекистон Республикасининг нефть-газ тармоғини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини амалга ошириш бўйича «йўл хариталари»ни тасдиқлаш, ҳамда «Ўзбекнефтгаз» АЖга «Ўзбурғунефтгаз» АЖ, «Ўзнефтгазқазибчиқариш» АЖ, «Ўзнефтмаҳсулот» АЖ, «Ўзнефтгазмаш» АЖларни қўшиш, «Ўзбекнефтгаз» АЖ ижро этувчи аппарати таркибида тугатилаётган бўғинларнинг вазифалари ва функцияларини бажарувчи тегишли бўлинмаларни ташкил этиш орқали тизим бошқарувида ортиқча бўғинларни қисқартириш. (“Ўзбекнефтигаз” АЖнинг 2021 йил 17 июндаги № 03-17-2-519-сонли хати). Ушбу ўзгаришлар нефть ва газ экспорти жараёнини янада самарали бошқариш ва Ўзбекистоннинг ШҲТ нефть ва газ бозорига янада мақбул киришига ёрдам беради.
Ўзбекистоннинг ШҲТга аъзо бошқа мамлакатлари билан савдо-иқтисодий ва инвестицион ҳамкорлигини кенгайтириш, шунингдек, тўғридан тўғри хорижий инвестицияларни жалб этиш, ҳусусан инвестиция ва бизнес форумлар, тақдимотлар ("Road Show") ва меркетинг кампаниялари имкониятларидан кенг фойдаланиш бўйича таклифлар Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2021 йил 11 февралдаги “Давлат активларини хусусийлаштириш жараёнларини янада жадаллаштириш тўғрисида”ги ПФ-6167-сонли фармонининг 1-бандида, Халқаро консалтинг, аудиторлик ва инвестиция маслаҳатчилари, инвестиция банклари ва бошқа ихтисослашган компанияларни (кейинги ўринларда — профессионал ташкилотлар) жалб этган ҳолда давлат активларини хусусийлаштиришнинг замонавий усулларини жорий этилиши таклиф этилган. (Инвестиция институтлари миллий агентлигининг 2021 йил 7 майдаги № 1428/03-14-сонли хати). Ушбу ўзгаришлар Республикага тўғридан тўғри хорижий инвестицияларни жалб этишни фаоллаштириш, хорижий инвесторларни Ўзбекистон Республикасининг инвестицион салоҳияти билан батафсил ва мақсадли таништиришга хизмат қилади.
Ўзбекистон Республикаси ташқи ва меҳнат миграцияси агентлигига меҳнат бозорининг самарали механизмларини жорий этиш ва мамлакат аҳолисининг ишбилармонлик фаоллигини ошириш, камбағал ва ишсиз фуқароларнинг доимий даромад келтирувчи касб, меҳнат ва тадбиркорлик фаолиятига жалб этиш йўли билан бандлигини таъминлаш бўйича уларнинг замонавий касб-ҳунар ва кўникмаларга ўргатиш 2020 йилнинг 12 августдаги “Камбағал ва ишсиз фуқароларни тадбиркорликка жалб қилиш, уларнинг меҳнат фаоллигини ошириш ва касб-ҳунарга ўқитишга қаратилган ҳамда аҳоли бандлигини таъминлашга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги ПҚ-4804-сонли Президент қарорининг 2-банди в) қисмида келтирилган ... касб-ҳунарга ўқиш ва малака имтиҳонини топшириш харажатларини қоплаш; тадбиркорликка жалб этиш ва ўзини ўзи банд қилганлик учун рағбатлантириш субсидияларини ажратиш; ўз бизнесини бошлаши учун имтиёзли кредит ажратишга йўлланма бериш назарда тутилган.
Шунингдек, 2019 йилнинг 25 мартдаги “Ўзбекистон Республикасига хориждан ишчи кучини жалб қилиш ва ундан фойдаланиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги № 244-сонли Вазирлар Маҳкамаси қарорининг 3-бандидаги: Ўзбекистон Республикаси ҳудудида меҳнат фаолиятини амалга ошириш ҳуқуқини берадиган тасдиқномани олган чет эллик юқори малакали ва малакали мутахассислар даромадларидан тўланадиган солиқлар суммалари бўйича мунтазам камерал назорат олиб бориш қисми таклифи фойдаланилган. (Ўзбекистон Республикаси ташқи ва меҳнат миграцияси агентлигининг 2021 йил 29 июндаги № 02/00-02/02/5451-сонли хати).