Хамидов Диёрбек Абдуллаевичнинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар. 
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): «COVID-19 билан боғлиқ миокард инфарктининг клиник ва молекуляр-генетик жиҳатлари», 14.00.16 – Нормал ва патологик физиология (тиббиёт фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.4.PhD/Tib3182.
Илмий раҳбар: Алейник Владимир Алексеевич, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи: Андижон давлат тиббиёт институти.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса (муассасалар) номи, ИК рақами: Тошкент тиббиёт академияси, DSc.04/30.12.2019.Tib.30.03.
Расмий оппонентлар: Сайфуллаева Саида Акрамжоновна, тиббиёт фанлари доктори; Яриев Алишер Алимжонович, тиббиёт фанлари доктори.
Етакчи ташкилот: Тошкент педиатрия тиббиёт институти.
II. Тадқиқотнинг мақсади: клиник ва генетик омилларни баҳолаш асосида COVID-19 билан боғлиқ миокард инфаркти ривожланиш хавфининг прогностик мезонларини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
MTHFR Ala222Val ва MTR Asp919Gly фолий кислотаси алмашинуви генлари полиморфизмларининг аллел ва генотипик вариантларининг COVID-19 билан касалланган ва анамнезида COVID-19 бўлмаган беморларда гиперкоагуляцион синдромни ва МИ ривожланишидаги аҳамияти исботланган; 
F5 генининг Arg506Gln полиморфизмининг ноқулай Arg/Gln генотипининг COVID-19 билан касалланган беморларда МИ ривожланиш хавфи билан боғлиқ прогностик қиймати исботланган;
COVID-19 коронавирус инфекцияси вақтида MTRR генининг Ile22Met полиморфизмининг ноқулай гомозиготали Met/Met генотипининг мавжудлиги ва МИ ривожланиш хавфи ўртасидаги сезиларли ассоциатив боғлиқлик исботланган; 
COVID-19 билан касалланган беморларда МИ ривожланиш хавфи ва юрак-қон томир асоратларини қайталанишини башорат қилишда индивидуал ёндашув мезонлари ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Андижон давлат тиббиёт институти Мувофиқлаштирувчи-эксперт кенгашининг 2023-йил 30-сентябрдаги 06/27-сон хулосасига кўра (илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш тўғрисида Андижон давлат тиббиёт институтининг 2023-йил 30-сентябрдаги 06/27-сонли хати Соғлиқни сақлаш вазирлигига тақдим этилган):
биринчи илмий янгилик: MTHFR Ala222Val ва MTR Asp919Gly фолий кислотаси алмашинуви генлари полиморфизмларининг аллел ва генотипик вариантларининг COVID-19 билан касалланган ва анамнезида COVID-19 бўлмаган беморларда гиперкоагуляцион синдромни ва МИ ривожланишидаги аҳамияти Фарғона шаҳар 1-сон шаҳар шифохонаси бўйича (07.07.2023 й.; № 29) ҳамда Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Наманган филиали бўйича (07.03.2023 й.; № 32) буйруғи билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: ушбу генетик полиморфизмларни ўз вақтида аниқлаш, прфилактика, прогнозлаш ва зарур терапевтик чора-тадбирларни ўз вақтида амалга оширишда муҳим рол ўйнайди, бунинг натижасида юзага келиши мумкин бўлган асоратлар сони камаяди ва анамнезида COVID-19 бўлган беморларни даволаш натижалари яхшиланади. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: амбулатор шароитда амалга оширилаётган тадбирлар мажмуасини таъминлаш натижасида хавф гуруҳидаги беморлар 14 кунлик стационар даволанишни талаб қилмайди ва бу орқали 2 миллион 520 минг сўм иқтисод қилинади (Андижон давлат тиббиёт институти шифохонасининг прейскурантига кўра, шифохонада 1 кун даволаниш 180000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: COVID-19 билан касалланган популяцияда F5 генини Arg506Gln ва MTRR генини Ile22Met полиморфизмини ўрганиш COVID-19 билан боғлиқ МИ нинг олдини олиш ва даволашнинг прогностик усуллари самарадорлигини ошириш имконини беради, бу эса 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 1350000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағни 780000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
иккинчи илмий янгилик: F5 генининг Arg506Gln полиморфизмининг ноқулай Arg/Gln генотипининг COVID-19 билан касалланган беморларда МИ ривожланиш хавфи билан боғлиқ прогностик қиймати Фарғона шаҳар 1-сон шаҳар шифохонаси бўйича (07.07.2023 й.; № 29) ҳамда Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Наманган филиали бўйича (07.03.2023 й.; № 32) буйруғи билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: F5 генининг патоген полиморфизмларини аниқлаш, хавф остида бўлган беморларда гиеркоагуляция синдроми хавфини камайтиришга қаратилган профилактика чораларини ўз вақтида бошлаш, шунингдек, сезиларли терапевтик таъсирга эришиш учун башоратли даволанишни буюриш имконини беради. COVID-19 билан боғлиқ МИ ривожланиш хавфи камаяди, бу касалхонага ётқизиш ва кейинги реабилитация давомийлигини қисқартиради. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: беморнинг касалхонада қолиш муддати 28 кундан 10 кунгача, касалхонада даволаниш харажатларини эса 3240000 сўмга қисқартирилди (Андижон давлат тиббиёт институти шифохонасининг прейскурантига кўра, шифохонада 1 кун даволаниш 180000 сўмни ташкил қилади); касалхонада қолиш муддати қисқарганлиги сабабли камроқ дори-дармонлар талаб қилинади (кунига ўртача 340000 сўм дори воситалари истеъмол қилинади); реабилитация харажатлари камаяди (кунига ўртача 80000 сўм сарфланади). Хулоса: анамнезида COVID-19 билан касалланган беморларда МИ ривожланиш хавфи, беморларнинг ҳаёт сифатини пасайишига олиб келадиган касалликнинг оғир шаклларига ўтишининг олди олинди, бу эса 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 850450 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағни 540750 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
учинчи илмий янгилик: COVID-19 коронавирус инфекцияси вақтида MTRR генининг Ile22Met полиморфизмининг ноқулай гомозиготали Met/Met генотипининг мавжудлиги ва МИ ривожланиш хавфи ўртасидаги сезиларли ассоциатив боғлиқлик Фарғона шаҳар 1-сон шаҳар шифохонаси бўйича (07.07.2023 й.; № 29) ҳамда Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Наманган филиали бўйича (07.03.2023 й.; № 32) буйруғи билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: MTRR генининг Ile22Met полиморфизмининг диагностик ва прогностик маълумотлар таркибини ўрганиш шуни кўрсатдики, ушбу диагностика усулининг сезгирлиги – 50,3%, ўзига хослиги – 28,6%, ижобий натижанинг башоратли қиймати – 79,8%, салбий натижанинг башоратли қиймати – 9,3%, ижобий натижа эҳтимоли – 0,7; салбий натижа эҳтимоли нисбати – 1,6 га тенг. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: юрак етишмовчилигининг оғир шаклларини ривожланишини олдини олиш, беморларнинг касалхонада қолиш муддатини 28 кундан 10 кунгача қисқартиришга, касалхонада қолиш харажатларини 3240000 сўмга камайтиришга олиб келади (Андижон давлат тиббиёт институти шифохонасининг прейскурантига кўра, шифохонада 1 кун даволаниш 180000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: миокард инфаркти диагностикаси ва ривожланишини молекуляр генетик тадқиқотлар ёрдамида ўз вақтида ва ишончли қўллаш орқали прогноз қилиш усули 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 850450 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағни 540750 сўмга иқтисод қилиш имконини берган;
тўртинчи илмий янгилик: COVID-19 билан касалланган беморларда МИ ривожланиш хавфи ва юрак-қон томир асоратларини қайталанишини башорат қилишда индивидуал ёндашув мезонлари Фарғона шаҳар 1-сон шаҳар шифохонаси бўйича (07.07.2023 й.; № 29) ҳамда Республика ихтисослаштирилган кардиология илмий-амалий тиббиёт маркази Наманган филиали бўйича (07.03.2023 й.; № 32) буйруғи билан амалиётига жорий этилган. Илмий янгиликнинг ижтимоий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: таклиф этилаётган комплекс ёндашувдан фойдаланиш анамнезида COVID-19 билан касалланган беморларда МИ диагностикаси ва COVID-19 коронавирус инфекцияси билан касалланган беморларни даволаш сифатини яхшилайди. Илмий янгиликнинг иқтисодий самарадорлиги қуйидагилардан иборат: клиник генетик тадқиқотлар орқали COVID-19 билан боғлиқ МИ келиб чикиши ва ривожланишини башорат қилиш натижасида беморлардан касалхонада 14 кунлик даволаниш талаб қилинмайди. 2 миллион 250 минг сўм тежашга эришилди  (Андижон давлат тиббиёт институти шифохонасининг прейскурантига кўра, шифохонада 1 кун даволаниш 180000 сўмни ташкил қилади). Хулоса: COVID-19 билан боғлиқ МИ ривожланиш хавфи бўлган аҳолини текширишда юқоридаги усуллардан фойдаланилганда 1 нафар бемор ҳисобига бюджет маблағларини 575000 сўмга ва бюджетдан ташқари маблағларни 675000 сўмга иқтисод қилиш имконини берган.