Жумаева Дилноза Бахшуллоевнанинг
фалсафа доктори (PhD) диссертацияси ҳимояси ҳақида эълон

I.    Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража берадиган фан тармоғи): “Ўзбек нутқий мулоқотида антропонимларнинг прагматик хусусиятлари”, 10.00.01 – Ўзбек тили (филология фанлари).
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам: B2022.1.PhD/Fil2160.
Илмий раҳбар: Тоирова Гули Ибрагимовна, филология фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети.
ИК фаолият кўрсатаётган муассаса номи, ИК рақами: Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети,  DSc.03/25.08.2021.Fil.01.16.
Расмий оппонентлар: Йўлдошев Маъруфжон Муҳаммаджонович, филология фанлари доктори, профессор; Бахронова Дилрабо Келдиёровна, филология фанлари доктори, профессор.
Етакчи ташкилот:Самарқанд давлат университети
Диссертация йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II.    Тадқиқотнинг мақсади ўзбек нутқий мулоқотида антропонимларнинг прагматик хусусийатларининг назарий ва амалий асосларини ишлаб чиқишдан иборат.
III.    Тадқиқотнинг илмий янгилиги:
ўзбек тилида антропонимларнинг контекстуал қўлланилиши, антропонимик мурожаат бирликларининг ижтимоий мансублик, касб, лавозим, унвон, суҳбатдошларнинг таниш-нотанишлиги, унинг характери, йоши, жинси, йашаш жойи билан боғлиқлиги ижтимоий-прагматик ва лингвокултурологик аспектда асослаб берилган;
мурожаат кўринишидаги киши номлари шахслараро мулоқот жарайонидаги нафақат аташ/номлаш/фарқлаш (номинатив ва коммуникатив), балки апеллйатив миллий этнографик характер касб этиши, нутқий информация, тагмаъно каби хусусийатлари лингвистик далилланган;
нутқий акт жарайонида антропонимлар сўзловчининг адресатга бўлган муносабатининг перлокутивлиги иллокуцийага боғлиқлиги, ҳар бир киши исми ортида прагматик маъно/пресуппозицийа мавжудлиги исботланган;
болалар антропонимикасининг шаклланишида атрофидаги одамларнинг нутқи, болалар субмаданийати, болалар адабийоти, оғзаки халқ ижодийоти, болалар анимацион филмлари, шунингдек, боланинг ўз нутқий ижодий фаолийатига боғлиқ эканлиги асосланган.
IV.    Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. Ўзбек тилида нутқий мулоқот антропонимларнинг прагматик хусусийатларини аниқлаш жарайонида эришилган илмий натижалар асосида:
ўзбек тилида антропонимларнинг контекстуал қўлланилиши, антропонимик мурожаат бирликларининг ижтимоий мансублик, касб, лавозим, унвон, суҳбатдошларнинг таниш-нотанишлиги, унинг характери, йоши, жинси, йашаш жойи билан боғлиқлиги каби хулосалардан ПЗ-20170927147 рақамли  “Қадимги даврлардан ХИИИ асргача бўлган туркий йозма манбалар тадқиқи” номли амалий лойиҳада (2017-2020 йй.) фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2023-йил 12-йанвардаги 01/4-74-сон маълумотномаси). Натижада оила, қон-қариндошчилик соҳадаги мурожаат-исмлар типологийаси ижтимоий, лингвомаданий, психолингвистик хусусийатларини аниқлашда фойдаланилган;
мурожаат кўринишидаги киши номлари шахслараро мулоқот жарайонидаги нафақат аташ/номлаш/фарқлаш (номинатив ва коммуникатив), балки апеллйатив миллий этнографик характер касб этиши, нутқий информация, тагмаъно каби хусусийатлари билан боғлиқ илмий натижа ва таҳлилларидан АМ-Ф3-201908172 рақамли “Ўзбек тили корпусини йаратиш” фундаментал лойиҳасида (2020-2023 йй.) фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлигининг 2023-йил 12-йанвардаги 01/4-75-сон маълумотномаси). Натижада коннотатив маънога эга бўлмаган нейтрал ҳамда сўзловчига мурожаат қилиш, жалб этиш, ундаш муносабати кабилар зарурий илмий манба бўлиб хизмат қилган;
нутқий акт жарайонида антропонимлар сўзловчининг адресатга бўлган муносабатининг перлокутивлиги иллокуцийага боғлиқлиги, киши исми ортида прагматик маъно/пресуппозицийа мавжудлиги ҳақидаги хулосалардан Ўзбекистон Республикаси Маънавийат ва Маърифат Кенгашининг “Йанги Ўзбекистоннинг тараққийот стратегийаси”, “Ижтимоий маконда ахборотдан фойдаланиш маданийати”, “Инсон қадри ҳар нарсадан улуғ”, “Миллий тикланишдан - миллий юксалиш сари” маънавий-маърифий тадбирлар ссенарийларини таййорлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Республикаси Маънавийат ва Маърифат Кенгашининг 2023-йил 17-февралдаги 01-08/47-сон маълумотномаси). Натижада ўзбек тилида пресуппозицийага ишора қилувчи антропонимлар аниқланган;
нутқий акт жарайонида антропонимлар сўзловчининг адресатга бўлган муносабатининг перлокутивлиги иллокуцийага боғлиқлиги каби илмий қарашлардан Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанийаси “Ўзбекистон” телерадиоканалининг “Ислоҳотлар амалда”, “Келажак йошлари”, “Инсон қадри” дастурлари ссенарийларини таййорлашда фойдаланилган (Ўзбекистон Миллий телерадиокомпанийасининг 2023-йил 27-февралдаги 01-04/38-сон маълумотномаси). Натижада болалар антропонимикасининг шаклланишида атрофидаги одамларнинг нутқи, ва унинг нутқий ижодий фаолийати ҳақидаги маълумотлар радиоканал ижодий жамоасининг мавзу доирасида чуқурроқ мулоҳаза юритиши учун замин йаратган.