Sayt test rejimida ishlamoqda

Ахророва Шаҳло Ботировнанинг 
фан доктори (DSc) диссертатцияси ҳимояси ҳақида эълон

I. Умумий маълумотлар.
Диссертация мавзуси, ихтисослик шифри (илмий даража бериладиган фан тармоғи номи): “I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар” 14.00.13-Неврология (тиббиёт фанлари). 
Диссертация мавзуси рўйхатга олинган рақам:  В2021.2.DSc/Tib563.
Илмий рахбар: Хайдаров Нодиржон Кадирович, тиббиёт фанлари доктори, профессор.
Диссертация бажарилган муассаса номи, ИК рақами: Бухоро давлат тиббиёт институти DSc 04/30.04.2022.Tib.93.02.
Расмий оппонентлар: Аликулова Нигора Абдукадировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор;  Джурабекова Азиза Тахировна, тиббиёт фанлари доктори, профессор; Рахимбаева Гулнара Саттаровна, тиббиёт фанлари доктори, профессор. 
Етакчи ташкилот: Испания Наварра давлат университети.
Диссертатсия йўналиши: назарий ва амалий аҳамиятга молик.
II. Тадқиқотнинг мақсади: I тип қандли диабет билан оғриган беморларда диабетик полиневропатия ривожланишининг клиник ва нейрофизиологик кечиш хусусиятлари, генетик омиллари ва иммун бузилишларининг ролини ўрганиш ва олинган натижаларга асосланиб эрта ташҳислаш чора тадбирлари тизимини такомиллаштиришдан иборат.
III. Тадқиқотнинг илмий янгилиги: 
Диабетик полинейропатиянинг субклиник босқичини эрта ташхислашда беморнинг шикояти ва клиник неврологик текшириш усулларига нисбатан аҳамиятли усул электронейромиографик  кўрсатгичлар натижаси эканлиги исботланган;
Диабетик полинейропатияни субклиник босқичида эрта ташҳислаш, ҳаракат ва сезги толалари ҳолатини стимуляцион электронейромиографик текшириш кўрсатгичларига таяниб башоратлаш мумкинлиги аниқланган; 
I тип қандли диабет билан касалланган ўзбек миллатига мансуб беморларда SOD2 генининг Ala16Val  полиморф маркер аллеллари Аla, генотип Ala/Ala диабетик полинейропатиянинг ривожланишига тўсқинлик қилувчи, аллел Val, генотип Ala/Val ҳамда Val/Val ассоциацияси диабетик полинейропатия ривожланишини юзага келтирувчи омил эканлиги аниқланган; 
I тип қандли диабетда кузатиладиган диабетик полинейропатия ривожланишида ҳужайра ва гуморал иммунитетнинг дисбаланси кузатилиши исботланган ҳамда диабетик полинейропатиянинг оғир клиник босқичида лейкоцитларнинг фагоцитар фаоллиги пасайиши ва уларнинг стимуляциясида етарли фаоллик кузатилмаганлиги беморларда ҳужайравий иммунитет ҳолати заифлашишини аниқлаш асосланган. 
I тип қандли диабетда кузатиладиган диабетик полинейропатия ривожланишида иммунологик статус ўзгариши, нейрофизиологик кўрсатгичлар ва генетик мойилликка асосланиб эрта ташҳислаш алгоритми ишлаб чиқилган.
IV. Тадқиқот натижаларининг жорий қилиниши. 
Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгашининг 2023 йил 8 ноябрдаги №23-Z/074 - сон хулосасига кўра: 
биринчи илмий янгилик: диабетик полинейропатиянинг субклиник босқичини эрта ташхислашда беморнинг шикояти ва клиник неврологик текшириш усулларига қараганда,  аҳамиятли усул электронейромиографик  кўрсатгичлар натижаси эканлиги исботланган.  Диабетик полинейропатияда ҳаракат ва сезги толалари зарарланишини эрта ташҳислашда пастки мучалар периферик нервларининг нейрофизиологик кўрсатгичлари юқори аҳамиятга эга эканлиги I тип қандли диабет билан касалланган беморларда электронейромиография текшириш  усули диабетик полинейропатия ривожланишининг субклиник босқичида аниқлаш имконини берган. Хулоса: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия  ривожланишини касалликнинг эрта босқичларида  ташхислаш натижасида бемор учун сарфланадиган амбулатор ва стационар харажатлардан ҳар 1 нафар бемор учун бюджет ҳисобидан 1 458 000 сўм, бюджетдан ташқари маблағлардан эса 672 000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: « I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 30 октябрдаги 04-6782-сон хат юборилган.
иккинчи илмий янгилик: диабетик полинейропатияда ҳаракат ва сезги толалари ҳолатини n. suralis, n.peroneus ва n.tibialis нинг стимуляцион электронейромиографик кўрсатгичлари: қўзғалиш тарқалиш тезлиги, мотор жавоб амплитудаси, сенсор жавоб амплитудаси ўзгариши кўрсатгичларига таяниб баҳолаш, касаллик субклиник босқичида нерв зарарланиш даражасини аниқлаш ва диабетик полинейропатия ривожланишини башоратлаш мумкинлиги аниқланган. Хулоса: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия  ривожланишини касалликнинг эрта босқичларида  ташхислаш натижасида бемор учун сарфланадиган амбулатор ва стационар харажатлардан ҳар 1 нафар бемор учун бюджет ҳисобидан 1 458 000 сўм, бюджетдан ташқари маблағлардан эса 672 000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: « I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 30 октябрдаги 04-6782-сон хат юборилган. 
учинчи илмий янгилик: ўзбек миллатида генетик тадқиқотлар асосида I тип қандли диабет билан оғриган беморларда ДПН нинг эрта ривожланиши ёки унинг ривожланишига тўсқинлик қилувчи генетик мойиллик борлиги аниқланган. I тип қандли диабет билан касалланган ўзбек миллатига мансуб беморларда SOD2 генининг Ala16Val  полиморф маркер аллеллари Аla, генотип Ala/Ala диабетик полинейропатиянинг ривожланишига тўсқинлик қилувчи, аллел Val, генотип Ala/Val ҳамда Val/Val ассоциацияси диабетик полинейропатия ривожланишини юзага келтирувчи омил эканлигини башоратлаш орқали ДПН эрта ташҳислаш мумкинлиги аниқланган. Хулоса: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия ривожланишини эрта аниқлаш орқали 1 нафар бемор учун бир йилда бюджет ҳисобидан 2 358 000 сўм  иқтисодий самарадорликка эришиш билан бирга 42% беморларда ногиронлик камайиб, ҳаёт сифати  даражаси ошган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: « I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 30 октябрдаги 04-6782-сон хат юборилган. 
тўртинчи илмий янгилик: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатияда миелиннинг асосий оқсилига  нисбатан аутоантитела даражасининг ўзгариши, асоратнинг нафақат касаллик давомийлиги ва қондаги қанд миқдори декомпенсациясига, балки нерв толаларида ривожланадиган демиелинизация ҳолати аутоиммун характерга эга эканлиги исботланган. I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия кузатилган беморларнинг қон зардобида Ig M, Ig G миқдорининг ошганлиги миелиннинг асосий оқсилига нисбатан аутоантителалар даражаси юқорилигидан далолат берган. Бундай натижа диабетик полинейропатия ривожланишида аутоиммун жараён муҳим эканлигини ҳисобга олиш даво тактикасини танлаш имконини берган. Хулоса: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия  ривожланишида аутоиммун жараённи ҳисобга олган ҳолда даво усулларини танлаш амбулатор ва стационар харажатлардан ҳар 1 нафар бемор учун бюджет ҳисобидан 1 250 000 сўм, бюджетдан ташқари маблағлардан эса  400 000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: « I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 30 октябрдаги 04-6782-сон хат юборилган. 
бешинчи илмий янгилик: I тип қандли диабетда кузатиладиган диабетик полинейропатия ривожланишида ҳужайра ва гуморал иммунитетнинг дисбаланси кузатилиши исботланган ҳамда диабетик полинейропатиянинг оғир клиник босқичида лейкоцитларнинг фагоцитар фаоллиги пасайиши ва уларнинг стимуляциясида етарли фаоллик кузатилмаганлиги беморларда ҳужайравий иммунитет ҳолати заифлашишини аниқлаш имконини берган ва диабетик полинейропатия ривожланишида касалликнинг бошланғич даврларида лимфоцитлар, Т ҳелперлар, Т киллерлар миқдори ва иммунорегуляр индекс даражаси баландлиги иммун фаоллик ошиши ва касалликнинг кечки клиник босқичларида ҳужайра иммунитети заҳиралари камайиши диабетик полинейропатия ривожланишига тўғри баҳо бериш имконини яратган. Хулоса: I тип қандли диабетдаги диабетик полинейропатия  ривожланишини касалликнинг эрта босқичларида  ташхислаш натижасида сарфланадиган амбулатор ва стационар харажатлардан ҳар 1 нафар бемор учун бюджет ҳисобидан 1 458 000 сўм, бюджетдан ташқари маблағлардан эса 672 000 сўм иқтисод қилиш имконини берган. Илмий янгиликдан кенгайтирилган ҳолда фойдаланиши: « I тип қандли диабетдаги диабетик полиневропатия ривожланишида иммун бузилишлар ва генетик омиллар» мавзусида илмий янгиликни бошқа соғлиқни сақлаш муассасаларига жорий этиш бўйича Бухоро давлат тиббиёт институти эксперт кенгаши раисига Бухоро давлат тиббиёт институти ректори томонидан 2023 йил 30 октябрдаги 04-6782-сон хат юборилган.
 

Yangiliklarga obuna bo‘lish